De afgelopen elf jaren woonde ik in het zuidelijk deel van Nederland, te weten in Brabant en Limburg. In deze jaren heb ik met grote regelmaat en evenveel genoegen een bezoek gebracht aan onze zuiderburen die zich afwisselend ‘Vlaming’, ‘Waal’ en soms zelfs ‘Belg’ laten noemen. Vooroordelen over Belgen waren onderdeel van mijn jeugd die ik in Zuid-Holland heb mogen doorbrengen, maar op deze vooroordelen ben ik teruggekomen.

Ik heb Belgen leren kennen als intelligente, sociale en humoristische mensen en met de Vlamingen onder hen voel ik alleen al vanwege onze gemeenschappelijke voertaal een grote verwantschap. Nu ik zakelijk gezien ook mag samenwerken met Vlamingen wordt dat gevoel alleen maar versterkt. Er is meer dat ons Vlamingen en Nederlanders met elkaar bindt dan dat ons onderscheidt. En misschien wordt het dan ook wel eens tijd om onze relatie naar een hoger niveau te tillen.

Onlangs kopte de Volkskrant: ‘Zelfs coronacrisis niet genoeg om Belgische partijtwisten opzij te schuiven’. Sinds de verkiezingen van mei 2019 is het politiek België niet gelukt om een nieuwe, federale regering te formeren. Zulke stroeve formaties zijn vrij normaal voor België in deze eeuw. Het land is dan ook wereldrecordhouder langste regeringsformatie, met 541 dagen (2010-2011). Eén van de redenen hiervoor vormt een verscherping in de verhoudingen tussen Vlaanderen en Wallonië.

Steeds meer Vlamingen zijn voorstander van een zelfstandig(er) Vlaanderen of misschien zelfs wel een onafhankelijke republiek voor de ruim 6,5 miljoen Vlamingen. De nationalistische en populistische wind die al langer door Europa waait, slaat dus ook Vlaanderen niet over. Het zijn dan ook vooral rechts-populistische partijen die zich voor een vrij en zelfstandig Vlaanderen hard maken.

Zelfs de immense coronacrisis kan Belgen niet met elkaar verenigen – wat dan wel?

Opvallend genoeg hoor ik weinig geluiden uit Vlaanderen die lijken op het ouderwetse ‘Grootneerlandisme’: het staatkundig verenigen of – beter gezegd – herenigen van Vlaanderen en Nederland, die in 1830 van elkaar scheidden. In tegenstelling tot wat de beeldvorming doet vermoeden, is dit idee niet exclusief rechts van aard. Ook individuele sociaaldemocraten, liberalen en christendemocraten hebben hier vaker voor gepleit, vanwege de grote overeenkomsten tussen Vlaanderen en Nederland in zowel cultureel als economisch perspectief.

Sinds de Tweede Wereldoorlog hangt er een zweem van fascisme en rechts-nationalisme rond het idee van Grootneerlandisme. Interessant is dat er maatschappelijk gezien in Nederland veel draagvlak lijkt te zijn voor dit gedachtegoed. In 2007 liet RTL onderzoek doen waaruit bleek dat twee derde van de Nederlanders een samenvoeging van Nederland en Vlaanderen wel ziet zitten. Ruim 85 procent is voorstander van intensievere samenwerking met Vlaanderen. Ik zie geen redenen te denken dat deze onderzoeksresultaten uit 2007 anno 2020 fundamenteel anders zouden zijn.

Juist nu steeds meer Europese landen zich terugtrekken in eigen schulp, met de Brexit als illustratief voorbeeld, is het zaak een alternatief te bieden voor het naar binnen gekeerde nationalisme. Samenwerking tussen volkeren, landen en staten heeft Europa in de afgelopen decennia veel gebracht in termen van economische vooruitgang, vrede, mensenrechten en algehele culturele uitwisseling. Als we het idee van Grootneerlandisme zouden ontdoen van rechts-nationalistische retoriek blijft er een gefundeerd pleidooi over voor meer samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen vanwege de grote overeenkomsten en economische, synergetische voordelen.

De toekomst van het federale België staat flink onder druk, getuige alleen al de constante spanning bij het formeren van de federale regering. Zelfs de immense coronacrisis kan Belgen niet met elkaar verenigen – wat dan wel? Het is daarom tijd voor een goed, stevig en genuanceerd politiek en maatschappelijk debat over meer verbinding tussen Vlaanderen en Nederland. En dat uit de pen van een Surinaamse Nederlander.