Het heeft uiteraard iets zeer wrangs: het grote contrast tussen de Nederlandse en Europese reactie op de enorme vluchtelingenstroom uit Oekraïne nu, en die op vluchtelingen uit andere werelddelen in de jaren na de eenmalig royale houding van het Wir schaffen das van Angela Merkel in 2015.

Speciaal bij een aantal Midden-Europese landen, die toen de poorten strak gesloten hielden, is het verschil enorm. Toen nul, nu in Polen al naar schatting anderhalf miljoen. Maar ook voor Den Haag, wat niet alleen samenhangt met het feit dat de nieuwe VVD-staatssecretaris Eric van der Burg er zo duidelijk anders in staat dan al zijn voorgangers, dat hij zelfs complimenten van Denk-Kamerlid Kuzu mocht ontvangen.

Maar er zijn natuurlijk ook andere redenen. Om te beginnen dat het in het verleden vaak door VVD en CDA gehanteerde argument om de boot af te houden, ‘opvang in de regio’, hier niet opgaat, omdat Europa nu zelf gewoon ‘de regio’ is.

Ten tweede omdat het nu heel zwart-wit ligt: er is een klassieke agressor, Rusland, in een aanvalsoorlog die een groot deel van de bevolking van Oekraïne op de vlucht doet slaan. Er zijn geen Russen voor Oekraïne op de vlucht. Wel inmiddels Russische tegenstanders van Poetin: die zitten daarmee in hetzelfde kamp.

Bezien wij de belangrijkste groepen mensen, die in de afgelopen jaren aan de poorten van Europa klopten, dan gaat het grofweg om vier.

Allereerst (of beter: chronologisch als laatste) de Afghanen, die voor het Westen hadden gewerkt en alle reden hadden om met de Taliban aan de macht voor hun leven te vrezen. Ongeacht het twijfelachtige nut van de Europese militaire aanwezigheid in Kabul: dat schept verplichtingen.

Dan de door de Wit-Russische dictator Loekasjenko per vliegtuig opgehaalde Irakezen, waarmee hij doelbewust Brussel probeerde te chanteren. Dat ging voor een groot deel om jongeren die wegens gebrek aan economisch perspectief in eigen land naar Europa wilden migreren. Met dat motief is, voor alle duidelijkheid, moreel niets mis, maar het valt niet onder het vluchtelingenverdrag.

Dat geldt ook voor een substantieel aantal – maar tegelijk zeker niet voor allen! – van de Afrikanen, die voor de zoveelste keer na een barre tocht door de Sahara via gammele bootjes de oversteek nar Europa waagden. Het hangt zeer van het land van herkomst af, of zij als vluchtelingen, dan wel als migranten moeten worden beschouwd. Het is het hardnekkige probleem van de veilige-landers, die vervolgens niet uitzetbaar blijken – een ruimhartig vreemdelingenbeleid kan alleen op steun rekenen als het ook de grenzen effectief bewaken kan.

Dan zijn er, tot slot, de Syriërs – slachtoffer van een dictator die nog veel meedogenlozer dan Poetin is, door wie Assad overigens is gesteund. Tussen de Syrische vluchtelingen blijken soms ook handlangers van het regime met martelbloed aan de handen te zitten, zoals de echte vluchtelingen dan tot hun ontzetting ontdekken. De Syrische burgeroorlog is ook zeer onoverzichtelijk, en er valt, anders dan in Oekraïne, ook amper een politieke groepering aan te wijzen die wél onze basale normen van vrijheid, rechtstaat en democratie omarmt.

Dat brengt mij op een cruciaal menselijk punt: het hemd is nader dan de rok – het gevoel van verwantschap met Oekraïne is daardoor logischerwijs veel groter. De meeste mensen zullen als eerste familie helpen, dan buren, dan geestverwanten, dan landgenoten etcetera.

Dat is elders niet anders dan hier. Bengali zullen eerder met de Rohingya begaan zijn dan met de Oekraïners, Turken met de Turkmenen – die staan voor hen in alle opzichten dichterbij. Christenen kennen de oecumene, moslims de oemma, joden de diaspora die dat idee van mentale verwantschap – en dus lotsverbondenheid – versterkt.

Cruciaal menselijk punt: het hemd is nader dan de rok

Kyiv wil bij Europa horen, wat niet voor Syrië of Afghanistan geldt, die ook veel verder van ons afstaan. Het is Moskou dat die toenadering met alle geweld probeert te verhinderen, in feite zelfs poogt de hele naoorlogse stabiliteit in ons werelddeel te ontwrichten teneinde het eigen verloren imperium te herstellen. Daarmee gaat het nu voor Europa zelf dus ook, anders dan bij Syrië of Afghanistan, simpel om direct lijfsbehoud. En dat wint het altijd van elke hogere moraal.