Nederland ziet zichzelf wereldwijd al heel lang als gidsland. Het houdt de eigen praktijken graag als lichtend voorbeeld voor anderen. Als die anderen die niet a priori van Nederlandse betweterigheid zijn gediend, en dat lichtende voorbeeld vervolgens niet stante pede op willen volgen, tikt Nederland ze niet minder graag op de vingers.

Die Nederlandse gidslandgedachte kreeg drie decennia terug een neoliberale vorm. Zo wist Den Haag het tijdens de bankencrisis beter: in Zuid-Europa moesten ze hun geld maar eens wat minder besteden aan wijn en vrouwen.

Toen zich vorig voorjaar in Bergamo de lijken opstapelden en Brussel besloot een noodfonds op te tuigen, liet Wopke Hoekstra weten dat er eerst maar eens gekeken moest worden waardóór het kwam dat in Italië de boel niet naar behoren functioneerde. Met Rutte straalde hij uit dat in Nederland dankzij zijn ‘intelligente lockdown’ wel alles op rolletjes zou lopen.

Niet meer doen, zou ik zeggen.

Want anders wijzen ze vanuit Spanje en Italië nog eens terug naar Nederland. Daar loopt namelijk niets ‘op rolletjes’. Niet de invoering van een paar basismaatregelen – wekenlang getreuzel rond mondkapjes. Niet de opschaling van de zorg – ook in de tweede golf moeten we om IC-bedden bedelen in Duitsland. Niet het organiseren van teststraten, die op Schiphol om vijf uur dicht gaan, alsof het virus ook nachtrust nodig heeft. Niet het naar beneden krijgen van de besmettingscijfers – zo intelligent blijkt die lockdown toch niet.

En niet bij het vaccineren, waar Nederland binnen Europa als laatste uit de startblokken kwam, lang met Bulgarije de hekkensluiter vormde, en elke week weer de volgorde omgooit. De vooral door onszelf veelgeprezen Nederlandse efficiëntie leidt ertoe dat in verpleeghuizen voor elke patiënt een andere arts met de naald voorbij moet komen.

Alsof de postbode niet op postcode maar op alfabet sorteert, aldus een betrokkene. Nu: die vergelijking was raker dan de steller besefte. De Post biedt namelijk inderdaad een treffende voorbeeld, want dankzij de liberalisering rennen er nu drie postbestellers met hun pakketjes door dezelfde straat, waar dat werk vroeger door één werd gedaan.

Toppunt van amateurisme: in sommige gevallen is het vervoer van het vaccin aan een cateringbedrijf uitbesteed, zodat het door elkaar geschud op de plaats van bestemming arriveert.

Dit alles valt niet los te zien van de neoliberale privatiseringspolitiek, die vooral door de VVD tot in het absurde is gepropageerd. Lean and mean: geen voorraden, geen reserve, alles aan de markt uitbesteden om het zo goedkoop mogelijk te houden. In normale omstandigheden gaat het net, maar bij een beetje crisis zakt het systeem door zijn hoeven.

En dan was er afgelopen weekend dus die kleine koudegolf – en opnieuw zakte Nederland finaal door het ijs. Vanwege het ‘extreme winterweer’ schaalde de NS ook op maandag nog nagenoeg af naar nul. ‘Extreem winterweer’: het vroor een paar graden en er dwarrelde een beetje sneeuw uit de lucht. En meteen lag vrijwel alles plat.

Dit alles valt niet los te zien van de neoliberale privatiseringspolitiek, die vooral door de VVD tot in het absurde is gepropageerd

Was dit een opzetje van het Opperwezen om ons met het RIVM nu echt tot thuiswerken te dwingen? Baudet en zijn coronawappies heb ik er nog niet over gehoord, de nieuwe actiegroep Sneeuwwaanzin van Willem Engel moet nog worden opgericht.

Hoe dan ook: de NS bleek niet meer in staat om dat te doen wat zij een halve eeuw geleden nog probleemloos kon: de boel een beetje moeiteloos te laten functioneren. Ik werd er maandag zelf mee geconfronteerd, toen ik met de trein van Bilthoven terug naar Amsterdam moest. De eerste poging strandde in Breukelen omdat plots alle vervolgtreinen vervielen, de tweede via Weesp kostte meer dan twee uur.

Abjecte gevolgen van lean and mean en de privatisering: door de scheiding van NS en ProRail – spoorvervoer en spoorbeheer – mogen machinisten niet meer zelf snel een wisselprobleem oplossen. De afrekening op punctualiteitscijfers betekent: liever een trein schrappen dan vertraagd laten rijden, want een geschrapte trein komt ook niet te laat aan.

De wachthokjes op de perrons, indien al aanwezig, zijn veel te klein en onverwarmd. De vast vandalismebestendige ijzeren banken ijskoud. En nergens is meer personeel aanwezig: alle communicatie gebeurt op afstand door een omroeper vanuit een vast wél prettig warm hok.