Ik ben lid van een politieke partij. Het CDA in mijn geval. Samen met verschillende partijgenoten heb ik me de afgelopen maanden met succes ingezet voor verruiming van het kinderpardon. Hierdoor kunnen kinderen zonder Nederlands paspoort – maar die wel in de Nederlandse samenleving geworteld zijn – uitzien op een verblijfsvergunning. De inzet van veel CDA-leden om dit doel te bereiken, heeft ertoe bijgedragen dat de Tweede Kamerfractie tot een nieuw inzicht kwam. Tijdens het partijcongres van februari 2019 was de euforie onder leden groot. Het kinderpardonakkoord was niet alleen een overwinning voor kinderen in de meest kwetsbare en onzekere posities, maar ook voor de partijdemocratie. Alhoewel het ledental bij veel partijen afneemt – zo verloor het CDA in een jaar vijfendertighonderd leden – lijkt de partijdemocratie terug van weggeweest. Juist omdat meerderheden steeds moeilijker te smeden zijn in politiek Den Haag, zijn partijen steeds kwetsbaarder voor ‘gedoe’ en ‘onrust’. Dat biedt kansen voor het ‘gewone’ lid.

Het is voor mij lastig om over de interne partijdemocratie van andere partijen dan het CDA te praten, maar ik ga ervan uit dat die verschillen relatief klein zijn. Nagenoeg elke politieke partij is een democratische vereniging waarin leden bijdragen aan de belangrijkste keuzes. Denk aan het op- en vaststellen van verkiezingsprogramma’s, kandidatenlijsten en het bepalen van de strategische koers en standpunten van een partij. Hiermee hebben leden rechtstreeks invloed op het doen en laten van politieke partijen in de Tweede (en Eerste) Kamer en daarmee invloed op de nationale politiek. Het is in de regel eerder een kwestie van partijcultuur dan van partijstructuur of leden ook in de praktijk zoveel invloed hebben. Persoonlijk voel ik me een onafhankelijke geest en neem ik de ruimte om mijn gedachten, hoe kritisch ook, vrijelijk te uiten. Dat leverde me in 2015 onder andere de Jan Peter Balkenende Award op binnen het CDA. Ik beschouw dat als een eervolle aanmoediging om me als lid actief te blijven inzetten voor onze christendemocratische idealen, ook als mijn geluid soms ongewenst is.

Maar ik weet ook dat sommige van mijn partijgenoten het niet aandurven om tegen de lijn van de politieke leiding in te gaan. Zij willen het liefst altijd de rust en samenhang behouden, ook als het ten koste gaat van het respecteren van de grondbeginselen c.q. ideologische bestaansredenen van een partij. En belangrijker nog: het niet tegen de haren van de partijleiding in durven te strijken, kan ertoe leiden dat de politieke top niet de goede keuzes maakt voor mens en maatschappij. Terwijl een politieke partij juist is opgericht om de samenleving te dienen en niet om zichzelf of haar politieke leiding te behagen. Politieke partijen zijn immers ideologisch gedreven verenigingen met een maatschappelijk doel en geen technocratische clubjes die zorgen dat de politieke banen- en beleidsmachine optimaal kan blijven draaien.

Onze democratische rechtsstaat en samenleving zijn gebaat bij een levendige, meerpartijendemocratie. De interne partijdemocratie komt slechts zelden aan bod in het maatschappelijk debat over onze democratie, maar is – hoe indirect ook – van wezenlijk belang. Partijdemocratie zorgt ervoor dat ideologie het wint van macht. Dat de belangen van velen worden verkozen boven het belang van enkelen. Dat de lange termijn prevaleert boven de korte termijn. En dat er maatschappelijk draagvlak is voor publiek beleid, waardoor de kwaliteit en uitvoerbaarheid van dat beleid beter is. Juist nu hebben leden van politieke partijen meer invloed dan ooit tevoren. Als CDA-leden massaal opstaan voor verruiming van het kinderpardon, leidt dat binnen een aantal maanden tot een kinderpardonakkoord. Waarom zou hetzelfde voor andere onderwerpen ook niet kunnen lukken bij partijen als de VVD of de SP?

Ik hoop van harte dat de 2,5 procent van onze bevolking die lid is van een politieke partij – slechts driehonderdvijftienduizend Nederlanders – lid blijft vanwege de idealen van hun partij. En als dat zo is, roep ik hen op massaal hun stem binnen de partij te laten horen. Via partijcongressen en debatten. Draag zelf bij aan de inhoudelijke discussie die we soms zo enorm missen in de Tweede Kamer en houd daarmee je eigen Haagse politici scherp en alert. Voed hen met je eigen ideeën en ervaringen uit de dagelijkse praktijk en ga binnen je partij op zoek naar medestanders. Maak verbindingen met partijgenoten door heel het land en haal het maximale uit je democratische recht als lid van een politieke partij. Een goed functionerende democratie kan niet zonder actieve burgers die staan voor de goede zaak. En een goed functionerende democratische politieke partij kan ook niet zonder actieve leden die staan voor de idealen van hun partij. Op naar het volgende Haagse akkoord dat mede dankzij actieve leden tot stand komt!