Op omroep Human zag ik het heerlijke tv-programma Het Filosofisch Kwintet. Dit jaar wordt het voor het eerst gepresenteerd door Arnon Grunberg, die wijlen Clairy Polak is opgevolgd. Ik raakte echter versteend bij de laatste uitzending, tijdens een kort intermezzo tussen Grunberg en zijn Turks-Nederlandse gast, hoogleraar International Governance Kutsal Yesilkagit, over de achternaam van de laatste. Yesilkagit wil dat die naam ‘zo Nederlands mogelijk’ uitgesproken wordt. Dus niet Yeshielkeayut, zoals de Turken het uitspreken. Maar Yesilkagit met een s in plaats van een sh, een i in plaats van een ie, en een harde g in plaats van een stomme g. Yeeeesilkaaagit, dus.

De dialooog tussen Grunberg en Yesilkagit was als volgt:

‘Kutsal (dit sprak Grunberg overigens gelukkig wel op zijn Turks uit, dus als Koetsal) je zei net voordat we met de uitzending begonnen dat jouw achternaam zo Nederlands mogelijk moet worden uitgesproken. Is deze emancipatoire reflex of beweging ook een manier om van buiten naar binnen te gaan? Of zoek ik daar te veel achter nu?’

Yesilkagit: ‘Ja, nee… (Dit is inderdaad heel Nederlands, een antwoord beginnen met een bevestiging én een ontkenning) Ik ben van Turkse afkomst, maar (waarom maar, dit klinkt bijna als een verontschuldiging) ben in Nederland geboren. Mijn kinderen zijn Nederlands, mijn echtgenoot is Nederlands. Ik volg een beetje het voorbeeld van de Hugenoten. (Normaal zou ik hierover niet vallen maar omdat uitspraak het onderwerp in kwestie is, moet ik dit toch even kwijt: Yesilkagit sprak Hugenoten uit als Heegenoten. Maar Hugenoten moet op zijn Nederlands met de meest Turkse u ever. Hügenoten dus, als in tüter). Op een gegeven moment worden die namen vernederlandst en daarom spreek ik mijn naam ook niet meer uit op z’n Turks. Dat is voor mensen te volgen (zegt Yesilkagit een beetje onduidelijk en binnensmonds. Dat doe ik trouwens ook wel eens als ik onnavolgbare gedachtespinsels afsteek).

Tijdens het EK merkte ik dat NOS-commentatoren de namen van Franse voetballers wel op zijn Frans uitspreken

Grunberg kijkt hem gebiologeerd aan en concludeert: ‘En daarmee ben je eigenlijk opgehouden vreemdeling te zijn, zonder dat je dat al ooit was hè?’

Yesilkagit erkent in het vervolg van zijn antwoord dat hij ergens altijd toch een vreemdeling zal blijven. Maar dit was voor mij in ieder geval wel het meest vervreemdende tv-moment van het seizoen. De worsteling van een professor met zijn Turkse achternaam, die zulke beslommeringen achterwege laat bij zijn voornaam. Is dat volledig te begrijpen of juist superhypocriet? Het zou heiligschennis zijn trouwens. Kutsal betekent letterlijk heilig in het Turks. En Yesilkagit, groenpapier, by the way.

Ik vind het fascinerend dat de Turkse of Nederlandse uitspraak van Turkse namen het integratiedebat heeft bereikt. Opgroeiend in Nederland is mijn achternaam altijd op zijn Nederlands uitgesproken: Balsik. Terwijl het Balchek moet zijn, fonetisch. Daar kan je de scherpslijper over uithangen, maar het leven is al moeilijk genoeg, dacht ik. Totdat ik verlamd raakte door Yesilkagit bij Het Filosofisch Kwintet. Integratie zit kennelijk in de details.

Tijdens het EK merkte ik bovendien dat NOS-commentatoren de namen van Franse voetballers wel op zijn Frans uitspreken. RTL maakte jaren geleden zelfs een item over de juiste uitspraak van Thierry Baudet. Dus in weerwil van Yesilkagit ga ik nu een nationaal namendebat aanzwengelen. Spreek Turkse namen op zijn Turks uit! Of verander je naam in Heilig Groenpapier meneer Yesilkagit, dan ben je meteen van het hele gezeik af. Toch?

Of is dat wensdenken? Ben ik ineens wel een Nederlander als mijn naam ‘zo Nederlands mogelijk’ wordt uitgesproken? Of is die sparteling bij het juist uitspreken van namen juist een teken van integratie? Wie zijn best doet groeit naar elkaar toe, denk ik. Als een witte Nederlander na zestig jaar Turkse arbeidsmigratie nog steeds een Turkse naam verkeerd uitspreekt,  is juist hij te lui om te integreren.