De parlementaire journalistiek staat al weken te posten bij een deur in de Tweede Kamer, waarachter de formatie plaatsvindt. Of tenminste, plaats zou moeten vinden, want een nieuw kabinet is in geen velden of wegen te bekennen. Afgelopen week lazen we in de krant dat de politiek leiders van de vier formerende partijen nog niet veel verder zijn gekomen dan het oplezen van hun eigen verkiezingsprogramma’s. Vervolgens hoorden we dat ze beter ook niet met elkaar in één ruimte kunnen zitten.

Waar zou dit nou eigenlijk aan liggen? Laten we kijken naar de persoonlijkheden aan de formatietafel en de wereld waarin zij zich begeven. 

Wilders

Geert Wilders leidt de grootste partij van het land, maar heeft eigenlijk een eenmanszaak die naar eigen inzicht allerlei mensen in politieke functies benoemt. Het heeft lang geduurd, maar nu zie je pas goed wat een eenmanspartij is: een organisatie waarin Wilders nooit compromissen hoeft te sluiten, altijd zijn eigen wil kan doordrukken en zich onaantastbaar kan wanen. Hoe vaak zou Wilders sinds 2004 interne kritiek hebben gekregen? Er is een aantal gevallen bekend, maar die mensen zijn allemaal geen onderdeel meer van de partij. 

Zou zo’n man in staat zijn tot compromissen? 

Van der Plas 

Caroline van der Plas lijkt heel anders dan Wilders, maar een volwassen partij kun je BBB niet noemen. Deze bestaat uit een klein netwerk van bekenden dat weliswaar leden toelaat, maar hen geen echte macht geeft. Ze fungeren vooral als applausmachine. Echte invloed op kandidatenlijsten en de inhoud hebben leden vrijwel niet. 

Een volwassen partij kun je BBB niet noemen

Tel daarbij op dat BBB financiële kennis ontbeert en dat men Europese instellingen niet uit elkaar kan houden, terwijl men wel wensen heeft ten aanzien van Europees stikstofbeleid. Ook heeft BBB geen ideologie. Onlangs moest Van der Plas toegeven dat ze niet weet of ze voor de Lelylijn is: een snelle trein van Amsterdam naar Groningen. Wij maar denken dat BBB over regionale bereikbaarheid gaat. Een trein die ook Friesland met de Randstad verbindt, drijft de Friese huizenprijzen op, aldus Van der Plas. 

Zou zo’n politiek leider goed kunnen onderhandelen? 

Omtzigt

Dan hebben we Pieter Omtzigt. Een heel goed Kamerlid en hij verdient lof voor zijn harde werk van de afgelopen jaren, maar hij is ondertussen wel heilig verklaard. Het probleem van NSC ligt voor de hand: deze club bestaat bij de gratie van Omtzigt, iedereen heeft zijn baantje aan hem te danken en dus is hij intern onaantastbaar. Hoeveel kritiek zou hij van zijn fractiegenoten krijgen? 

Tel daarbij op dat het speerpunt ‘goed bestuur’ niet past bij een kabinet waarin wetenschapsontkenners à la BBB en moslimhaters à la Wilders zitten en je weet dat NSC intern nooit tot overeenstemming kan komen over deelname aan welke rechtse samenwerking dan ook. 

Zou het makkelijk formeren zijn met Omtzigt? 

Yesilgöz 

Tot slot Dilan Yesilgöz. Ze leidt in theorie de enige normale partij van deze vier, maar iedereen kan van kilometers afstand zien dat de VVD verdeeld is. De populistische Bolkestein-flank wordt door Yesilgöz met haar migratieleugens en PVV-vrijage op haar wenken bediend, maar de gematigdere flank van echte liberalen zal ervan gruwen. Dat zij zich stilhouden zegt niets over de interne weerstand. 

Yesilgöz kan op televisie doen alsof haar partij verenigd is, ze ‘aan onze kant staat’ en het allemaal wel goed gaat komen, maar de goede verstaander denkt dat ze er vooral zit bij gebrek aan een echte opvolger voor Mark Rutte. Het is makkelijk gezegd dat Yesilgöz een tussenpaus is, maar daarmee is er nog geen vervanger. En als die er komt, heeft die precies hetzelfde probleem als zij. 

Rara, zou Yesilgöz vol overtuiging in de onderhandelingen zitten? 

Misschien komt dit PVV-kabinet er toch, maar alle seinen staan op rood en eigenlijk kan iedere neutrale buitenstaander dat al heel lang zien. Wordt het niet gewoon tijd voor een kabinet-Timmermans? Het zou veel problemen oplossen.