Op Netflix is een mooie, vierdelige documentaire te zien: Terim, over het leven van Fatih Terim, de legendarische Turkse voetbaltrainer die belangrijke successen wist te behalen met Galatasaray en het Turkse nationale elftal. Geboren in 1953 in een armoedige wijk van Adana, voetbalde Terim zich omhoog in het leven. Eerst voor de club Adana Demirspor en al gauw voor de topclub Galatasaray uit Istanbul.

Terim zou de rest van zijn leven loyaal blijven aan Gala, in het bijzonder nadat de succescoach een aanbod kreeg van aartsrivaal Fenerbahce in 2000. Dat maakt hem voor de supporters van Galatasaray de onbetwiste imparator – keizer -, zoals de autoritaire Terim wordt genoemd.

Terim ging na het Turkse succes liever naar Italië en heeft daar Fiorentina en AC Milan geleid. Dat was geen klapper, maar via de taal – in de documentaire zien we dat hij in zes maanden tijd een aardig woordje Italiaans heeft geleerd – won hij vele Italiaanse harten.

Typisch Terim: dat hij gelijk een sneer uitdeelt naar ‘al die buitenlandse coaches in Turkije, die in tien jaar tijd niet eens twee woorden Turks spreken’. Daar zijn nationalistische Turken wel gevoelig voor.

Terim is een man waar je niet omheen kan. Hij dwingt respect af. De documentaire bracht mij, als Europese Turk, naar onze zegetochten op het Mercatorplein in Amsterdam-West. Met Turkse vlaggen zwaaiden we niet alleen voor het succes van Gala, maar ergens ook voor ons weggecijferde bestaan als Turken in Amsterdam.

Ik moet denken aan die storende standaardkoppen in de krant, zoals ‘De Turkse heksenketel’, ‘Uitzinnige Turken vieren feest’. Ook de plagende opmerkingen van mijn witte leraren zijn bijgebleven. ‘Goed dat jullie gisteravond hebben gefeest, want met zo veel geluk word je maar één keer kampioen.’ En de winst van de UEFA Cup in 2000 zou alleen door buitenlandse spelers als Georghe Hagi komen, want ‘Turken kunnen niet voetballen’.

Het was grappig, lollig, flauw, en de onmiskenbare racistische ondertoon van sommige sportcommentatoren blijven in je systeem hangen. Toen Turkije de kwartfinale van het EK haalde 2000, reageerde Ruud Gullit op een mogelijke Turkse kanaaltocht: ‘De grachten blijven toch van ons.’ Ook werd er een nummertje gemaakt van Europese coaches die ‘tactiek’, ‘systeem’ en ‘visie’ hadden gebracht in het ‘chaotische Turkse voetbal’. Terim was het ultieme bewijs van het tegendeel.

Hakan Sükür is de opvallende afwezige in de Netflix-documentaire Terim

Maar het draaide in de jaren rond 2000 niet alleen om Terim. Galatasaray is ook groot geworden door de cruciale doelpunten die de ‘stier van de Bosporus’, oftewel Hakan Sükür, heeft gemaakt. Met 288 goals voor Gala en 51 voor Turkije staat hij nog steeds eenzaam bovenaan de recordlijsten. En toch is Sükür de opvallende afwezige in de Netflix-documentaire over Terim.

Je kunt letterlijk het gejuich en de score bij de doelpunten van de oud-stervoetballer zien, maar hijzelf blijft vakkundig uit beeld, stalinistisch weggepoetst uit het verleden van Terim, Galatasaray en Turkije. Hoe is dit mogelijk?

‘Natuurlijk’ heeft dat te maken met de Gülen-banden die de oud-voetballer zou onderhouden en daardoor als ‘landverrader’ en ‘terrorist’ wordt weggezet. Sükür leeft al jaren als banneling in de Verenigde Staten. Al zijn bezittingen in Turkije zijn geconfisqueerd, zonder aanklacht.

Het is het onrechtmatige lot van vele mensen in Erdoganistisch Turkije om zonder enig bewijs als ‘putschist’ en ‘terrorist’ gelabeld te worden. Imparator Terim was allereerst een geuzennaam, maar kennelijk ook een selffulfilling prophecy met deze onvervalste geschiedvervalsing op Netflix.