Terwijl ik de naald van mijn vrijheidsspeld naast het Palestijnse speldje door mijn kleding stak, maakte ik me klaar voor de Vrijheidsmaaltijd in Theater Dakota in Den Haag. Ik was speciaal uitgenodigd en besefte dat er iets bijzonders zou gebeuren. Ondertussen dacht ik na: wat betekent vrijheid eigenlijk voor mij?

Vrijheid is als de lucht die we inademen. Onzichtbaar, maar belangrijk voor ons leven. Niet alleen ken ik dit uit verhalen; ik voel het diep van binnen. Dankzij mijn opa, die als gastarbeider naar Nederland kwam. Hij verliet de armoede niet alleen voor zichzelf, maar om zijn kinderen en kleinkinderen een nieuwe toekomst te geven.

Zijn handen, ruw van het harde werk, toonden zijn opoffering. Voor hem was Nederland het land van kansen, waar zijn kroost mocht studeren en zich ontwikkelen, iets wat hij zelf nooit vanzelfsprekend heeft gekend. Hij nam zijn dromen mee, verstopt onder een dunne jas en in een koffer vol hoop.

Ik herinner me een winteravond. Hij vertelde ons verhalen over zijn verlangen naar vrijheid. Nu ik volwassen ben, zie ik: zijn leven vormde de brug over een afgrond van beperkingen, waarover ik mocht lopen naar een wereld van mogelijkheden.

Ik groeide op in een klein, liefdevol gezin. Een warm nest. Mijn ouders boden veiligheid – mogelijk gemaakt door de offers van mijn opa. Maar zodra ik mijn vleugels uitsloeg, ontdekte ik dat de buitenwereld anders was. De vrijheid die mijn familie voor mij had bevochten, bleek kwetsbaar, iets wat je telkens weer moet verdedigen.

De eerste en de hardste les over vrijheid kreeg ik in mijn vorige huwelijk. Wat begon als liefde, veranderde langzaam in een gevangenis. Elke beslissing en gedachte werd gecontroleerd, en ik herkende mezelf niet meer. Mijn glimlach werd berekend, mijn woorden gewogen. Vrijheid verdween niet ineens, maar slonk langzaam. Zoals water dat een steen uitholt, druppel voor druppel.

Wat begon als liefde, veranderde langzaam in een gevangenis

Waar ooit de ruimte was om te ademen, volgde verstikking. De muren kwamen dichterbij. De lucht werd dunner. In stilte huilde ik om het verlies van mezelf. Was dit waar mijn opa en ouders voor hadden gevochten?

Ik herwon de vrijheid terug. Het voelde als opnieuw leren ademhalen na bijna te zijn verdronken. De eerste lucht brandde, maar het was ook het zoetste wat ik ooit had geproefd. Het losbreken vergde meer moed dan ik dacht. Toch vond ik die kracht, geërfd van mijn opa en ouders, die alles achterlieten voor vrijheid.

Vandaag vecht ik dagelijks. Tegen grote en kleine vormen van discriminatie die mijn vrijheid willen inperken. De schuine blikken op straat, de vragen waar ik ‘echt’ vandaan kom. Het zijn allemaal manieren om mijn vrijheid te ondermijnen. Elke keer dat iemand mij in een hokje probeert te plaatsen vanwege mijn afkomst of uiterlijk, verzet ik me. Nooit meer stilletjes, maar luidkeels.

Op weg naar het theater dacht ik aan mijn opa. Aan zijn reis, zijn moed, zijn opoffering. Niet wetende dat mijn plek in het wijktheater was gereserveerd naast koning Willem-Alexander en tegenover koningin Máxima.

We spraken samen over vrijheid en de 80-jarige bevrijding van Nederland. Ik vertelde het koninklijk paar dat vrijheid voor mij betekent dat je mag zijn wie je wilt zijn, zonder angst, onderdrukking en onrecht.

Ik draag namelijk de erfenis van mijn opa met me mee. Niet als een last, maar als een geschenk. Zijn strijd voor vrijheid leerde mij hoe kostbaar het is om jezelf te mogen zijn. Om je eigen weg te kiezen. Om te ademen, onbelemmerd.