8.8 C
Amsterdam

Wanneer is een militaire vergissing een moord?

Thomas von der Dunk
Thomas von der Dunk
Publicist. Cultuurhistoricus.

Lees meer

Het zal weinigen zijn ontgaan: deze week begon in Den Haag het proces over de MH17: het vliegtuig van Malaysia Airlines dat op 17 juli 2014 door Russischgezinde separatisten boven oostelijk Oekraïne werd neergeschoten, waarvan het luchtruim niet door Kiev gesloten was, hoewel daar al maanden een oorlog woedde.

De kans dat de vier aangeklaagden ooit achter de Nederlandse tralies verdwijnen, mag men echter gelijkstellen aan nul. Daarvoor zijn de politieke belangen te groot – en dat politiek en recht zelfs rond het inkeurige Binnenhof kunnen botsen, suggereert inmiddels ook de kwestie-Poch.

Het proces heet dan ook (mede) vooral in dienst te staan van de waarheidsvinding. Dat daar het Kremlin niet erg van gediend is, mag inmiddels iedereen duidelijk zijn, en voor het feit dat het jarenlang met zijn trollenfabriek gepoogd heeft het onderzoek naar de toedracht in het honderd te sturen, geldt dat ook, Thierry Baudet mogelijk uitgezonderd. Maar die ziet al zijn hele leven lang complotten waar ze niet zijn, en is blind voor waar ze wel zijn, en moet langzaamaan intellectueel als ontoerekeningsvatbaar worden beschouwd.

De hoofdlijnen ten aanzien van het MH17-drama zijn duidelijk: neergeschoten met door Moskou geleverd materieel.

Maar ik wil hier nu een ander aspect onder de aandacht brengen. Sommige nabestaanden hebben de daders als ‘moordenaars’ betiteld, en dat roept een cruciale vraag op: als dit begrip op oorlogssituaties toepasbaar is, hoe zit het dan met oorlogshandelingen van onszelf?

Nee, ik doel niet op de vele Indonesische slachtoffers uit de periode 1945-1949, waarvoor de koning net excuses heeft aangeboden, nu de meeste veteranen inmiddels dood zijn zodat die geen luid misbaar meer kunnen maken, wat banghazerige Haagse politici tot dusverre het nemen van soortgelijke stappen had belet.

Nee: het gaat mij even om recentere kwesties, nu de daders van 17 juli 2014 als ‘moordenaars’ betiteld worden. Even de belangrijkste feiten in dit verband: het is hoogstwaarschijnlijk dat het om een vergissing ging, en de MH17 voor een militair vliegtuig werd aangezien – precies zoals begin januari in Teheran.

Nederlandse ministers vinden andermans claims al gauw wat veel

Noch de Russen, noch de separatisten hadden er belang bij om een burgervliegtuig neer te halen; wel om, dit per abuis gebeurd zijnde, de ware toedracht te verhullen. Voor Poetin eenstemeer, omdat hij altijd alle militaire bemoeienis met de separatisten had ontkend en hun optreden als spontane volksopstand had neergezet.

Kortom: een vergissing met onbedoelde burgerslachtoffers, dat wat het Westen, als het hem in Afghanistan of Irak overkomt, als collateral damage pleegt te betitelen. Dat het volkenrechtelijke karakter van de strijd in Oost-Oekraïne niet dat van een klassieke oorlog tussen twee staten is, en de separatistische soldatenleiders meer van bandieten dan van KMA-alumni weg hebben, is daarvoor van secundair belang.

Een vergissing op basis van verkeerde informatie of gebrek aan informatie, genomen onder tijdsdruk en als gevolg van slechte coördinatie – allemaal zaken die in een oorlog volstrekt normaal zijn, want, anders dan veel veldheren vooraf pretenderen, is een oorlog vooral chaos en een veldtocht verloopt zelden exact als gehoopt. Dat komt omdat in een oorlog de tegenstander bij de verwezenlijking van jouw voornemens niet meewerkt.

Een bloedige vergissing met burgerslachtoffers: Nederland heeft dezer dagen met nog eentje te maken – en wel aan daderszijde. Het gaat om het bombardement op Hawija in september 2015, waarbij zo’n zeventig doden vielen, maar waaraan Mark Rutte geen actieve herinnering heeft, iets wat bij hem wel vaker voorkomt als het ongemakkelijk wordt.

Nu heeft een van díe nabestaanden, die vier familieleden verloor nadat zijn villa door een Nederlands vliegtuig was gebombardeerd omdat die ten onrechte voor een IS-commandocentrum was aangezien, bij defensieminister Ank Bijleveld een schadeclaim van 2,3 miljoen dollar ingediend. Die vindt dat wat veel (dat vinden Nederlandse ministers bij andermans claims al gauw).

Het bewuste bombardement vond plaats op basis van verkeerde Amerikaanse informatie. Zijn de Nederlandse piloten die daardoor die fatale vergissing maakten, nu dus, parallel aan de MH17, ook moordenaars? Ik stel die ongemakkelijke vraag toch maar even.

Nu u hier toch bent...

Goede journalistiek kost geld. Leden en donaties maken onze gebalanceerde berichtgeving over biculturaliteit, zingeving en vrijheid mogelijk. Steun ons daarom als u ons werk belangrijk vindt.

Vertel mij meer!
- Advertentie -