Het is niet bijzonder origineel om over Zwarte Piet te schrijven. Wat is er immers nog niet over gezegd? Je kunt geen krant openslaan of geen televisieprogramma bekijken zonder dat de argumenten voor of tegen je om de oren vliegen. Ik heb lang nagedacht over de vraag of ik iets toe te voegen heb aan deze discussie, maar het voelt niet goed om te zwijgen. Wie zit er te wachten op een schattig stukje over mijn kat of een analyse over antisemitisme in Nederland nu pakjesavond nadert?

Vroeger had ik niet zo’n mening over Zwarte Piet. Voor mijn gevoel hoorde deze kindervriend gewoon bij 5 december, net als pepernoten, taaitaaipoppetjes en cadeautjes. Dat veranderde pas een jaar of tien geleden, toen ik met het kleine zusje van mijn ex-vriend naar de supermarkt ging. Achter de kassa zat een Surinaams-Nederlandse dame. Het was november en het zusje van mijn ex kirde opgewonden: ‘Kijk, daar zit Zwarte Piet!’ Ik kreeg een kop als een boei en probeerde tevergeefs uit te leggen dat die mevrouw helemaal geen Zwarte Piet was, maar gewoon een zwarte huidskleur had. Terwijl ik duizend maal mijn excuses aanbood, zag ik de pijn in de ogen van de caissière. Het zusje van mijn ex bleef maar schreeuwen: ‘Zwarte Piet, Zwarte Piet, Zwarte Piet.’ Natuurlijk stond de peuter helemaal niet stil bij wat ze impliceerde, ze zag het louter als iets positiefs.

Niet lang daarna barstte de discussie over Zwarte Piet in alle hevigheid los. Kon je het karakter van Zwarte Piet veranderen zonder kinderen van slag te maken? In hoeverre was het écht racistisch? En hoorde het niet simpelweg bij de Nederlandse cultuur? Aangezien de meeste witte mensen er, net als ikzelf, nog nooit bij stil hadden gestaan dat het als kwetsend kon worden ervaren, vond ik het niet raar dat er in eerste instantie weerstand kwam. Bovendien ben ik ervan overtuigd dat alleen door discussie verandering in gang kan worden gezet.

Maar inmiddels zijn we een decennium verder en is het zo duidelijk als wat dat een deel van onze samenleving ieder jaar weer buikpijn van ellende krijgt als Sinterklaas ons land binnenvaart. Hoewel het debat op sommige plaatsen daadwerkelijk tot verandering heeft geleid (tijdens de intocht in Amsterdam waren dit jaar alleen Roet Pieten aanwezig), lijkt het wel alsof de voorstanders van Zwarte Piet steeds heftiger tekeergaan. Dat bleek twee weken geleden ook weer duidelijk op de A7 bij Dokkum, waar voorstanders van Zwarte Piet de weg blokkeerden zodat de demonstranten van actiegroep Kick Out Zwarte Piet hun weg niet konden vervolgen. Voorstanders van Zwarte Piet zwaaiden met Friese vlaggen en scandeerden ‘jullie verpesten ons kinderfeest’. Een aantal dagen later viel de Zwarte Pieten Actiegroep, geschminkt en wel, een basisschool in Utrecht binnen.

Begin vorige maand was ik aanwezig bij een tienerdebat in Amsterdam-West. Eén van de stellingen was ‘Zwarte Piet zwart moet blijven’. De kinderen mochten hun vinger opsteken als ze het met de stelling eens waren. Geen enkele vinger ging de lucht in. ‘We kunnen Piet toch ook gewoon groen schilderen? Het maakt mij echt niet uit welke kleur hij heeft, zolang ik maar cadeautjes krijg’, fluisterde een elfjarig meisje naast me.

Misschien zijn sommige Nederlanders nog niet toe aan een verandering die ze zelf klaarblijkelijk als zeer ingrijpend ervaren. Duurzame verandering heeft tijd nodig. Wanneer je als volwassene (geweldloos) wilt opkomen voor ‘het behoud van onze Nederlandse normen en waarden’, heb je daar in principe recht op, maar wees dan tenminste niet zo laf om je achter kinderen te verschuilen. Bovendien zou een beetje meer empathie voor landgenoten die zich gediscrimineerd voelen niet misstaan. Kom op mensen, het is bijna 2018!