Er zijn van die dagen dat ik besef wat een bevoorrecht mens ik ben. Bevoorrecht, omdat ik zoveel inspirerende bijeenkomsten bij mag wonen.

Zo ook onlangs. Als lid van de Raad van Toezicht van de Anne Frank Stichting was ik aanwezig bij de presentatie van het boek Verweven levens door Gertjan Broek en Elias van der Plicht. In dit boek staan de levens centraal van de helpers rondom Anne Frank, de mensen over wie we eigenlijk nooit horen of lezen, maar zonder wie het onderduiken van de familie Frank niet mogelijk was geweest. Zoals de werkers in het kantoor waar de boekenkast stond. We kennen Miep Gies, maar er waren meer mensen. Zonder hen was het dagboek, dat tot op de dag van vandaag wereldwijd miljoenen mensen ontroert en inspireert, er niet geweest.

Diezelfde avond, nota bene, was ik bij de Martin Luther King-lezing, die werd gehouden aan de Vrije Universiteit door mensenrechtenadvocaat Nani Jansen Reventlow. Onder de titel Radicale sociale rechtvaardigheid liet zij in haar pakkende verhaal een licht schijnen op de mensen om Martin Luther King jr. heen. De mensen van wie wij niets weten; hun leven is voor ons, het grote publiek, onopgemerkt gebleven. Zonder hen, onder wie veel vrouwen, echter, had MLK niet kunnen uitgroeien tot de messiaanse figuur die hij nu is en blijft.

Dit zette mij aan het denken. Want hoewel we weten dat iedere held(in) die status alleen maar kan bereiken door de mensen om die persoon heen, was het toch bijzonder om op één dag deze verhalen te horen over de essentiële aanwezigheid van de mensen om de persoon die alle aandacht krijgt, heen. Het weefsel om de helden heen, het weefsel dat hen draagt, vormt en hun de plek geeft die zij innemen. De plek waardoor zij zichtbaar worden. Weefsel dat bestaat uit minuscule draadjes die het maatschappelijk verband rond iemand vormen. Weefsel dat ook bepaald wordt door de tijd waarin die persoon leeft.

Wat mij op die dag glashelder werd, is dat we niet allemaal helden hoeven te zijn of te worden, maar dat juist daarom de onzichtbare aanwezigheid van ieder van ons een onmisbare rol speelt. Ieder draadje in het weefsel om mensen heen kan een held doen ontstaan of dat juist voorkomen.

Je bent het verplicht aan je medemens en aan jezelf

Zo spelen we allemaal een rol in het leven van anderen, de mensen om ons heen, maar ook in het leven van anderen ver weg. Want we spelen een rol in de geschiedenis, hoe onbeduidend die ook mag lijken: de geschiedenis van ons land en zelfs van de wereld en de wereldbevolking.

Zo kan het een onbeduidende actie lijken om te gaan stemmen op 29 oktober, maar vergis je niet: ook met de keuze in het stemhokje maakt ieder van ons een wezenlijk verschil. Daarom alleen al moet iedere stemgerechtigde gaan stemmen; je bent het verplicht aan je medemens en aan jezelf.

Ik was ook bij de presentatie van het boek Omzien, alweer zo’n bijzondere bijeenkomst waarbij ik mij bevoorrecht voelde aanwezig te mogen zijn. Omzien is de weerslag van een reeks gesprekken die Aukje van Roessel voerde met oud-senator Jos van Gennip, die onder meer ook directeur van ontwikkelingsorganisatie CEBEMO was en directeur-generaal Internationale Samenwerking op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Maar bovenal een visionair denker, zoals we er veel te weinig hebben vandaag de dag.

Bij die presentatie werd de opmerking gemaakt dat de komende verkiezingen wellicht de belangrijkste zijn sinds de Tweede Wereldoorlog. Omdat de uitslag van deze verkiezingen duidelijk zal maken of de trend — de meerderheidskeuze voor extreemrechts, het polariseren, het creëren van vijandsbeelden en het uitsluiten van medemensen — doorzet, of dat er een keerpunt komt en we als kiezers voor het meer gematigde midden zullen kiezen.

Er staat veel op het spel. Wij, de kiezers, bepalen met onze stem het weefsel van deze tijd. Voor de mensen om ons heen, maar ook voor de mensen verder weg.

Deze dagen stond ik stil bij het Divali-feest, het feest van het licht. Het licht dat de duisternis overwint, het licht dat schijnt op het pad voor ons en de weg wijst. Het licht dat wij mensen ook zelf kunnen zijn, hoe onbeduidend het misschien ook lijkt, in het leven van anderen. Simpelweg door liefde te verspreiden in onze omgeving en op die manier het verschil te maken in het leven van anderen, dichtbij en ver weg.

Het licht dat we kunnen zijn door te gaan stemmen op 29 oktober en een bewuste keuze te maken. Bewust van wat er gaande is in ons land en in de wereld. En wetend dat, hoe ogenschijnlijk onbelangrijk ook, iedereen het verschil kan maken in het leven van de medemens en de samenleving.