Terwijl ik dit schrijf, sta ik op het punt voor het eerst vader te worden. Een magisch moment in mijn leven. Nu al. Zoals bij zoveel (aanstaande) ouders ga ik daardoor anders naar de toekomst kijken. De toekomst van mijn privéleven, maar ook van ons land. In wat voor een land gaat onze zoon of dochter, die ik voor het gemak van deze column even de genderneutrale of uniseks naam ‘Sam’ geef, straks opgroeien? Sam is bij geboorte gezegend met een bi-culturele achtergrond vanwege een ‘witte’ Nederlandse moeder en een ‘zwarte’ vader van Surinaamse afkomst. Daarmee zal Sams waarschijnlijke huidskleur donkerder zijn dan wat sommige landgenoten mooi of fijn vinden. Ik zou graag zien dat de ongelijke behandeling van mensen op basis van huidskleur uit de wereld is wanneer Sam geboren wordt. Maar discriminatie en racisme zijn helaas voorlopig nog onlosmakelijk verbonden met ons land en onze samenleving. Discriminatie en racisme zijn de wrange vruchten van de boom van ‘vooroordelen’ en haar wortels die men ‘angst’ noemt. En volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) worden zulke vooroordelen vaker openlijker geuit. ‘Het taboe is minder. Misschien omdat op sociale media alles gezegd kan worden. En dan gaan mensen dat daarbuiten ook doen’, zei SCP-onderzoeker Iris Andriessen in november in de NRC.

Het is moeilijk objectief vast te stellen of racisme wel of niet toeneemt in Nederland, maar net als vooroordelen wordt het in elk geval vaker openlijk geuit. Dat maakt ons land er zacht gezegd niet gezelliger op. Anders gezegd, ik weet bij voorbaat dat volgens sommige landgenoten onze Sam niet welkom is in Nederland. Volgens sommige politiek leiders is hij/zij het voorbeeld van de ‘homeopathische verdunning’ van het Nederlandse volk. Overigens vindt een partijgenoot van dezelfde politiek leider dat de ‘beste integratie tussen de lakens plaatsvindt’, maar dat terzijde. Het blootleggen van de tegenstrijdigheid in de polariserende politiek van Forum voor Democratie laat ik graag aan anderen over.

Wat mij zowel op- als tegenvalt, is dat er tegenover de toename van de publieke uiting van vooroordelen en racisme een evenredige afname lijkt te zijn van verbindend, politiek leiderschap in ons land. Als het maatschappelijke debat over de figuur van Zwarte Piet compleet ontspoort en leidt tot de onveiligheid van burgers die rechtmatig demonstreren tegen een in hun ogen racistische karikatuur van zwarte Nederlanders, roept de premier op tot ‘gezelligheid’ en ‘normaal doen’. Volksvertegenwoordigers en bewindspersonen die zeggen het algemeen belang en álle Nederlanders te dienen, zouden daad bij het woord mogen en moeten voegen. Het populistische gekrakeel van verschillende politici tegen de multiculturele samenleving dient enkel het electorale deelbelang en zeker niet het landsbelang. De multiculturele samenleving is een feit. Aan politiek leiders de taak dat feit te respecteren en vervolgens bij te dragen aan gemeenschapszin in diezelfde samenleving. Dat kan onder andere door zelf het goede voorbeeld te geven, zoals door mensen van kleur actief op te nemen als lid van hun politieke partij en te benoemen in sleutelposities. En door racisme in eigen geledingen snoeihard te bestraffen.

Ooit hoorde ik als toenmalig kandidaat-Statenlid op een lokale algemene ledenvergadering van mijn politieke partij dat een lokale politiek leider zijn partijgenoten opriep mij van de kandidatenlijst te verwijderen. ‘We moeten onze eigen mensen steunen’, was zijn argumentatie. Voor mij is dat inmiddels codetaal. Codetaal die ik helaas vaker heb gehoord uit racistische hoek. Triest was het dat tijdens deze vergadering de betreffende politiek leider enkel uit praktische overwegingen – en niet om principiële of inhoudelijke redenen – door anderen werd tegengesproken. Zulke voorbeelden van ogenschijnlijke racisme binnen politieke partijen zijn er in allerlei soorten partijen en in alle soorten en maten. Van links tot rechts. Dezelfde partijen die voor de draaiende camera schande spreken over racisme en discriminatoire vooroordelen. Dat is niet het type verbindend politiek leiderschap dat ons land nodig heeft. We hebben nu behoefte aan politieke daden, want de vrijblijvende lippendienst volstaat niet meer. Geef ons politieke daden die de samenleving laten zien dat het de politiek menens is als het om culturele diversiteit gaat. Daden die onze kleine Sam straks het gevoel geven dat hij/zij als bi-culturele Nederlander écht welkom is en zichzelf mag en kan zijn. En dan, minister-president Rutte, wordt ons land eindelijk eens écht en vooral voor iedereen gezellig.