Wat is nu toch eigenlijk de Nederlandse identiteit? In de afgelopen jaren is identiteitspolitiek weer terug van weggeweest. In een wereld die in rap tempo globaliseert, hoor ik steeds vaker in mijn omgeving een roep naar herwaardering van de Nederlandse identiteit en bijbehorende waarden en normen.

Doorvragend wat mensen daarmee bedoelen, komt er vooral een vaag, geromantiseerd en nostalgisch beeld naar voren van een Nederland dat feitelijk nooit in deze ‘pure’ vorm heeft bestaan.

Een monocultureel Nederland zonder ‘gezeur’ vanuit minderheidsgroepen om gelijke behandeling, zoals vrouwen, mensen met een beperking of mensen van kleur. Een Nederland waar we ‘ons’ Sinterklaasfeest nog op eigen wijze, dus mét zwarte piet, konden vieren. Een Nederland dat trots was op haar VOC-verleden en algehele economische prestaties in de Gouden Eeuw. Een Nederland dat een machtig rijk was met koloniën in verschillende delen van de wereld.

Ik ben blij dat de mens en ook de mensheid continu in ontwikkeling zijn en dat we sinds deze vervlogen tijden progressie hebben geboekt als het gaat om het respecteren van mensenrechten, afstand nemen van koloniën, het niet langer accepteren van de ongelijke behandeling van minderheden en het relativeren van het belang van nationalisme. Het hedendaagse, multiculturele Nederland heeft baat bij een stille ontwikkeling die zich langzaam maar zeker voltrekt onder de burgers van morgen.

Kinderen worden in het basisonderwijs steeds minder vanuit de traditionele Nederlandse identiteit gevormd en steeds meer vanuit een breder perspectief. Zo besteedt een groeiend aantal basisscholen tijd en aandacht aan ‘wereldburgerschap’ om daarmee Nederlandse kinderen en hun identiteit te vormen. Vanuit dit concept worden universele, menselijke waarden als uitgangspunt genomen om bij te dragen aan de ‘Bildung’ (persoonsvorming) van kinderen.

Het zou me niet verbazen als ik het stempel ‘cultuurrelativist’ opgeplakt krijg. prima

Een voorbeeld van zo’n school is Cosmicus in Rotterdam. Een school die tevens het predicaat ‘UNESCO-school’ heeft gekregen. Scholen kunnen een UNESCO-school worden als ze aan tenminste drie van de vier UNESCO-thema’s aandacht besteden. Een van deze vier thema’s is ‘wereldburgerschap’. ‘Basisschool Cosmicus hanteert acht thema’s voor wereldburgerschap om in de loop van acht basisschooljaren de leerlingen te onderwijzen en opvoeden als wereldburgers.’

Eén van deze thema’s is weer ‘identiteit’: ‘Identiteit; wat maakt mij zo bijzonder? Wat delen we en waarin verschillen we? Respect voor verschillen in sekse: jongen, meisje, homo- en heteroseksueel.’ Hiervoor maken basisscholen als Cosmicus gebruik van allerlei lesmethoden, speciale projecten en activiteiten en onderhouden ze contacten met scholen in andere landen.

En zo zijn er vele basisscholen in Nederland die stilletjes maar zeker werken aan een identiteit van Nederlandse kinderen die anders is dan de traditionele ‘Nederlandse identiteit’. Nederlandse kinderen worden zo gevormd tot wereldburgers.

Terwijl verschillende politici moord en brand schreeuwen om herwaardering van de Nederlandse identiteit en scholen oproepen dagelijks het Wilhelmus uit volle borst te zingen, ziet de dagelijkse praktijk er geheel anders uit. En ouders vinden dat prima, omdat het simpelweg prima is.

Een wereldburger ‘toont respect, empathie en kan goed communiceren met mensen met verschillende achtergronden, of ze nu hier of daar wonen’. Daar kan menig politicus vandaag de dag nog iets van leren.

Het zou mij niet verbazen als ik van sommige lezers het stempel ‘cultuurrelativist’ opgeplakt krijg. En dat vind ik prima. Mensen doen maar. Ik maak cultuur graag en met liefde ondergeschikt aan universele menselijke waarden en de algehele filosofie van wereldburgerschap. Het is een vehikel om te zorgen voor meer verbinding, vertrouwen en begrip in onze multiculturele samenleving en tussen Nederlanders. Het draagt bovendien bij aan het bewustzijn van het belang van mensenrechten, het belang van vrede en harmonie.

Ik hoop dat er nog veel basisscholen zich het gedachtegoed van ‘wereldburgerschap’ eigen willen maken en wellicht ook UNESCO-school worden. Daar worden het onderwijs, kinderen en daarmee de toekomst van ons land beter van.