Teheran staat in brand. Tel Aviv staat in brand. Wat vorige week nog onwaarschijnlijk leek, is deze week de normaalste zaak van de wereld geworden. Ik lig gekluisterd aan de telefoon, waar ik een schier eindeloze stroom van nieuwsberichten scroll. Wat kan ik anders op dit moment doen? Met elke bom die valt, zie ik de hoop wegglippen. De hoop voor ons wereldbewoners om ooit nog een keer mee te maken dat er een stabiel Midden-Oosten komt.

De oorlogshandelingen roepen een bitterzoete herinnering op. Op de dag dat Amerika Irak binnenviel, zat ik in de trein naar de boekenbeurs van Parijs, voorjaar 2004. Nederland was gastland, de Thalys zat vol Nederlandse schrijvers. Frankrijk wenste onder leiding van Jacques Chirac geen onderdeel uit te maken van de inval. De Amerikaanse neocons zouden de vrijheid brengen. Een standbeeld van Saddam Hoessein werd omvergetrokken, omstanders koelden hun woede op het regime op de gevallen moloch.

De propaganda waarmee het Westen verleid wordt de bommen op Teheran te rechtvaardigen, is copy-paste van wat er toen ook werd gezegd: jullie zullen ons dankbaar zijn, er liggen massavernietigingswapens. Uur U is aangebroken, ook toen de clichévergelijkingen met Hitler en de Tweede Wereldoorlog. Irak wordt een baken van mensenrechten, alles komt goed. Je kon argumenteren wat je wilde in die dagen, de idee dat dit de mogelijkheid was om werkelijke verandering in het Midden-Oosten te bewerkstelligen, mocht niet verloren gaan.

We zitten gevangen in een cyclus van haat en vergelding

En net als de ayatollah nu, werd Saddam Hoessein ook in de gematigde media als een nietsontziende dictator neergezet, en net als nu gelooft men dat het elimineren van leiders zal leiden tot duurzame verandering. Irak veranderde in chaos. Er kwam een vluchtelingenstroom op gang en het leidde ertoe dat dictators in de regio hun bevolking nog meer gingen onderdrukken. Het creëerde een machtsvacuüm waaruit ISIS kon ontstaan, met als gevolg miljoenen vluchtelingen. En waar gingen die vluchtelingen heen? Naar Europa. Niet naar Amerika. Ze stapten op bootjes. Maakten dat ze wegkwamen om aan te spoelen in het dichtstbijzijnde continent. Vluchtelingen die opgevangen moesten worden, die een dak boven hun hoofd nodig hebben, die een nieuw bestaan moeten opbouwen.

Ik heb geen glazen bol. Wel ben ik bang dat de oorlog met Iran zal leiden tot chaos die opnieuw miljoenen zal doen besluiten de tas te pakken. En ze zullen onze kant op komen. Waar moeten ze anders naartoe? De uitval van de oorlog met Iran kan Irak op scherp zetten. Zijn wij als Europa klaar om de komende 25 jaar de prijs te betalen voor wat er op dit moment in het Midden-Oosten gebeurt?

Europa worstelt al met het vraagstuk van de migratie; en die vluchtelingenstromen kunnen alleen maar negatief uitpakken voor de migranten die proberen in Europa hun weg te vinden. Uiteindelijk zijn het de rechts-populistische partijen die garen spinnen bij de inval in Iran. In die zin heeft Israël een heel bataljon aan toekomstige Wilders en Orbáns gecreëerd die op de haatdragende trom van xenofobie zullen slaan. Extremistische partijen die de wanhopige Europese bevolking voeden met angst voor moslims, waarvan de meesten moslims zullen zijn.

We zitten gevangen in een cyclus van haat en vergelding. Het drijft ons nog verder uit elkaar. We mogen geen rust kennen. We moeten altijd op onze hoede zijn. De sociale vrede is aan stukken. We moeten geloven dat het altijd oorlog is.

De hoop die aan de horizon gloort, is dat de miljoenen vluchtelingen misschien meer dan wij in de pacifistische kracht van democratie geloven. Omdat ze hebben gezien waartoe de giftige cocktail van militaire macht en eigenrichting toe kan leiden.