Het coronavirus houdt overal de gemoederen bezig. Wat doen onze panelleden om de crisis door te komen? Wat vinden ze van de aanpak van de Nederlandse overheid? En… zijn ze al begonnen met hamsteren?

Pritam Soekhradj (18), scholier havo 5

‘Het lukt mij wel om nuchter te blijven, denk ik. De hele situatie voelt een beetje zoals vakantie voor mij, maar wel anders. Mijn schoolexamens gaan ook gewoon door, hoorde ik. We worden nu als leerlingen opgedeeld in een lokaal waar we met maximaal negen man in mogen, dus ik ben deze dagen ook gewoon aan het leren.

Sommige dingen kun of mag je nu niet doen, maar ik ben wel van het denken in mogelijkheden. Voetballen doe ik bijvoorbeeld om de twee dagen met een groepje vrienden van maximaal vijftien personen. Nee, we houden dan niet altijd twee meter afstand van elkaar… dat kan niet. Maar als iemand zich slecht voelt, dan komt die persoon niet voetballen.

‘Ik vind dat er in Nederland traag gehandeld is’

Mijn ouders hebben een tijd geleden wel een vakantie geboekt naar India, maar die is dus een week geleden gecanceld. Jammer, maar mijn ouders begrijpen dit en als ze willen mogen ze de reis inhalen in oktober. Dus ze zijn hun geld niet kwijt. Of ze hamsteren? Nee. Mijn moeder vindt dat echt het ergste wat er is.

Ik vind dat er in Nederland traag gehandeld is. Zelfs toen het in Italië misging – wat heel dichtbij is – werd er hier eigenlijk niks gedaan. Misschien hadden we toen toch even de grenzen moeten sluiten. Het niet sluiten van de basisscholen vond ik ook niet zo slim, omdat kinderen volwassenen kunnen aansteken. De huidige ‘flatten the curve’-aanpak vind ik dan wel weer een goed idee, omdat we dan minder druk krijgen op de schaarse bedden.

Ik ben achttien jaar en gezond. Ik denk niet dat ik doodga aan corona, mocht ik het krijgen. Maar mijn eigen gezondheid vind ik niet het belangrijkste. Het is meer dat ik andere mensen die tot de kwetsbare groepen behoren niet wil aansteken. Ik zoek bijvoorbeeld mijn opa ook niet op. Mijn tip aan iedereen is dan ook: denk niet alleen aan jezelf, maar ook aan anderen.’

Lourdes Boasman (69), gepensioneerd en taalvrijwilliger

‘Beangstigend, zo ervaar ik de coronacrisis. Natuurlijk, er zijn wel meer crises geweest, maar deze crisis gaat over onze gezondheid. Het is echt andere koek dan bijvoorbeeld de economische crisis van 2008. Deze crisis is ongecontroleerd. Financiële crises zijn en worden veroorzaakt door de mens zelf en moeten dus ook opgelost worden door de mens. Dit virus heeft een andere grondslag. Via de media wordt ons duidelijk gemaakt dat het coronavirus een blijvertje is. En ook dat is beangstigend, omdat er voorlopig nog geen vaccin beschikbaar is.

Voor mij persoonlijk spelt ook nog mee dat ik juist tot de meest kwetsbare groep behoort, zowel wat betreft leeftijd als qua gezondheid. Alle informatie die door de media wordt doorgegeven zorgt ervoor dat ik soms de dood in mijn hart voel. Ik heb mij dan ook voorgenomen om minder naar televisieprogramma’s over het virus te kijken en mij te beperken tot het journaal en de krant. Dat moet genoeg informatie zijn.

‘Naar buiten ga ik niet, mijn boodschappen doe ik nu online’

Ik vond de toespraak van Rutte niet echt verrassend, maar wel helder, duidelijk en bovenal eerlijk. We hebben te maken met een crisis waar de wereld, en dus ook Nederland, nog lang de naweeën zal merken, ook op economisch gebied.

Wat nu de beste aanpak is? Ik zie de logica er wel van in dat men vindt dat er immuniteit moet worden opgebouwd. De ouderen kunnen die immuniteit waarschijnlijk niet opbouwen omdat dat te riskant is. Jongere mensen hebben die kans wel omdat ze over het algemeen fitter zijn. Om die reden moeten ouderen vooralsnog in isolatie blijven. Maar ja: hoe lang moet dat gaan duren? En doet Nederland er wel goed aan niet de lijn van het buitenland te volgen? Het blijft koffiedik kijken.

Ik voel mij er toch wel angstig onder. En ik mis mijn contacten. Ik ben vrijwilliger bij twee bibliotheken, waar ik taalles geef aan vluchtelingen. Ik mis mijn collega’s, maar ook de leerlingen. Ik heb nu wel meer telefonisch overleg en geef online les aan één van de deelnemers, zodat zij niet teveel achterop raakt met haar lessen. Verder doe ik oefeningen – opnames van Nederland in beweging –, en probeer ik op mijn hometrainer toch zoveel mogelijk kilometers te maken.

Naar buiten ga ik niet, mijn boodschappen doe ik nu online. En vooral dat laatste levert veel problemen op. Ik ben abonnee bij Picnic, maar de bezorgmomenten zitten al een week van te voren volgeboekt. Ik kom er gewoon niet meer tussen. Dus ben ik in arren moede maar gaan bestellen bij één van de supermarkten, maar zelfs daar is de wachttijd een week. Daar zie ik voor mijzelf nog wel een probleem ontstaan, al is ook dat koffiedik kijken.’

Ibrahim Özgül (35), finance- en project professional

‘Ik doe ik alles netjes volgens de regel van het RIVM. Ik kom niet te dicht in de buurt van andere mensen en ben sowieso al iemand die zijn handen vaak wast. Nu doe ik het alleen net iets vaker. Ik ging voor mijn werk veel op klantbezoek, maar nu doe ik dat niet meer. Daardoor heb ik tegenwoordig wel veel tijd over om mijn administratie bij te werken. Klanten contacteer ik via de telefoon.

Voor een tijdje is dit wel te doen, maar niet te lang. Ik ben niet zo van het achter een bureau zitten op kantoor. Het menselijke contact vind ik een van de leukste dingen aan mijn werk. Bedrijven moeten nu allemaal een stukje verlies nemen, maar de vraag is wel: wie overleeft en wie niet? Wij zitten zelf in de autosector. En op dit moment denken mensen niet aan hun auto. Maar dat komt straks wel weer en gelukkig verkopen wij B-merken. In crises als deze kopen mensen meer B-merken. Dus onze business zal denk ik relatief licht geraakt worden.

‘Wetenschappers spreken elkaar dagelijks tegen, dus wie ben ik dan?’

Ik denk – en hoop – echt dat we het virus kunnen beperken als iedereen voorzichtig is, maar ik maak mij wel zorgen om mijn ouders. Die bel ik nu vaak om hen te vertellen dat ze niet naar buiten moeten gaan. Mijn zus doet boodschappen voor ze. Ik heb ook een paar vrienden met horecazaken die nu thuis zitten en geen inkomsten hebben. Dat raakt je toch, zij het indirect.

Iedereen is bezig met corona en niet met andere dingen. Ik merk het ook aan mijn kinderen – maar ze zijn niet in paniek. Hamsteren, daar doen we niet aan mee. Het is niet nodig, er is genoeg eten in Nederland. En je benadeelt er anderen mee. Het is niet loyaal aan je medemens.

Over onze Nederlandse aanpak heb ik gemengde gevoelens. Rutte had het over groepsimmuniteit opbouwen, maar dan hoor je weer verhalen van experts die zeggen dat dit toch gevaarlijk is. Dan heb je weer mensen die een totale lockdown willen, omdat dit de oplossing zou zijn. Maar volgens andere virologen is een lockdown een non-oplossing, omdat we daarna gewoon weer doorgaan met besmetten. Ik weet het zelf ook niet meer. Wetenschappers spreken elkaar dagelijks tegen, dus wie ben ik dan?’

Salma Karim (25), CEO en graphic designer

‘Tja, corona… Ik ben sowieso iemand die van binnen zitten houd. Ik ben een grafisch ontwerper en heb een portfolio aan vaste klanten, dus ik merk niks qua omzet. Mijn werk doe ik nu allemaal online en telefonisch. Wel jammer is dat je printwerk eigenlijk graag wil voelen. Dat kan nu niet. Dat is het enige.

Ik zit zelf in de risicogroep vanwege mijn gezondheid, dus ik moet extra goed opletten. Gisteren heb ik mijn vaste medicatie gehad, waardoor ik nu een paar weken extra kwetsbaar ben. Ik mag zelf geen boodschappen doen, dus sinds de coronacrisis woon ik nu tijdelijk bij mijn ouders. Mijn moeder heeft ook een zwakke gezondheid en mijn stiefvader doet alle boodschappen. Als hij iets oploopt kan hij ons infecteren.

‘Ik ga al bijna dood als ik een griepje heb – laat staan als ik corona krijg’

Maar om nu in mijn eigen huis in quarantaine te gaan? Nee. Wel zitten we niet heel dicht op elkaar. Mijn broertje werkt in de kinderopvang. Hij mocht ook een paar weken niet werken vanwege het besmettingsgevaar voor mijn moeder en mij.

De wijze waarop Nederland de coronacrisis aanpakt vind ik vrij laconiek. Zeker in het begin, terwijl toen al heel duidelijk was wat er in andere landen gebeurde. De capaciteit van de intensive cares in onze ziekenhuizen is heel laag. Ik zie op Facebook allerlei filmpjes voorbijkomen van doodzieke mensen die niet serieus worden genomen door de ziekenhuizen. De testcriteria hier zijn ook belachelijk streng. Als ik die verhalen hoor word ik wel bang. Wat gebeurt er met mij zodra ik echt iets krijg?

Mensen die niks hebben nemen het virus ook niet serieus, merk ik. Niet voor zichzelf en ook niet voor anderen. Zelfs mijn eigen vrienden vonden het in het begin allemaal maar overdreven. Ze werden boos om mijn waarschuwingen op Facebook, omdat ze vonden dat ik angst aan het zaaien was. Maar ik ga al bijna dood als ik een griepje heb – laat staan als ik corona krijg.

Of wij thuis hamsteren? Haha, nee. Mensen die hamsteren, daar begrijp ik helemaal niks van. Nee, ook niet van winkeliers die opeens hun prijzen verdubbelen. Dat is gewoon niet hoe het hoort.’

Chris Polanen (56), schrijver, dierenarts

‘Als dierenarts moet ik wel een paar uur per dag open blijven. Voor medicijnverkoop en voor spoedgevallen. We kunnen ook prima anderhalve meter afstand houden van eigenaren, want we moeten de dieren onderzoeken, geen mensen. Bij honden is het soms iets lastiger. Die willen een baasje in de buurt. Mijn hoofdassistente zit nu ziek thuis, dat maakt het werk nu wel wat ingewikkelder.

Persoonlijk ga ik niet gebukt onder paniek. Iedereen om mij heen is gezond. Wel voel ik mij verantwoordelijk voor ouderen en zwakkeren – en voor de mensen in de zorg. Hoe meer mensen ik over de vloer laat komen in mijn praktijk, hoe groter het verspreidingsgevaar – en hoe zwaarder zij het krijgen.

‘Ik denk dat we het in Nederland redelijk doen’

Mijn moeder en schoonmoeder houden we in de gaten. De een zit in Groningen, de ander in Suriname. In beide gebieden valt het nog mee, wat corona betreft. Maar ja, twee keer per dag gaan er vluchten van Nederland naar Suriname. En de controles zijn natuurlijk niet waterdicht.

Een land als Suriname kan er echt geen corona-uitbraak bij hebben. Er is bij lange niet voldoende zorgcapaciteit en het land verkeert in een economische crisis. Sinds de crisis bij de Centrale Bank is er sprake van grote inflatie. De hele kasreserve was daar een paar maanden terug opeens verdwenen. De regering doet er heel vaag over, maar dat geld is gewoon weg. De schappen in de supermarkt zijn nu al half leeg – en alles is duur.

Als de coronacrisis ook heel erg om zich heen zal grijpen in Suriname, dan is het gebeurd met dat land. Mijn moeder blijft binnen en mijn broer doet haar boodschappen. Maar stel dat hij het krijgt, dan kan het virus ook gewoon aan het plastic tasje zitten dat hij achterlaat op haar veranda… Het is nooit helemaal veilig.

Ik denk dat we het in Nederland redelijk doen. Al vind ik wel dat bepaalde beroepsgroepen, zoals kappers en fysiotherapeuten, ook zouden moeten stoppen met werken. Zij zitten echt aan andere mensen. Maar deze beroepen krijgen geen vergoeding als ze stoppen, dus ze hebben weinig keus. Met de kennis van nu hadden scholen en horeca misschien ook iets eerder dicht gemoeten. Maar ja, ontwikkelingen gaan zo snel… Je loopt altijd iets achter de feiten aan.

Een totale lockdown is zo ingrijpend, dus ik snap wel dat we er hier in Nederland nog niet aan willen. Misschien zeggen we over een maand dat een lockdown wel had gemoeten, maar dat weten we pas achteraf.

Hamsteren? Absoluut niet. Maar mijn vrouw is normaal ook al van de voorraden – dus we kunnen nog even vooruit, mocht het nodig zijn.’