Vorig jaar begon ik mijn laatste hoofdredactioneel met de opmerking dat het een roerig jaar was geweest, verwijzend naar de verkiezingsuitslag waarbij de PVV als grote winnaar uit de bus kwam, de moeizame kabinetsvorming en de voortdurende genocide in Gaza, om maar iets te noemen.

Diezelfde zin zou vandaag opnieuw op zijn plaats zijn. Het kabinet is inmiddels alweer twee keer demissionair, er geldt een staakt-het-vuren in Gaza, maar het leed van de Palestijnse bevolking gaat onverminderd door.

Ook in het land bleef de onrust voelbaar. De weerstand en angst voor asielzoekers namen toe, protesten tegen azc’s liepen op sommige plekken uit de hand, met als dieptepunt de extreemrechtse rellen op het Malieveld. Raadsleden en burgemeesters werden bedreigd, en op verschillende plekken aan de grens doken zelfs burgerwachten op.

Ondertussen stapelen structurele problemen zoals de wooncrisis en het klimaat zich verder op. De Verenigde Staten stellen zich minder vanzelfsprekend als bondgenoot op en bemoeien zich steeds nadrukkelijker met Europese democratieën. Het voelt alsof alles tegelijk speelt.

Wij hebben geprobeerd dit nieuws zo goed mogelijk te verslaan voor onze lezers — voor jullie — vanuit de multiculturele blik die bij de Kanttekening hoort. We interviewden Tweede Kamerleden, waaronder Henri Bontenbal. Hij benadrukte nadrukkelijk dat islamitische Nederlanders onderdeel zijn van Nederland. Wij volgen hem en het CDA op de voet en houden in de gaten of deze woorden worden nageleefd. Verder zullen wij de komende maanden opnieuw verslag doen van de gemeenteraadsverkiezingen. We stonden stil bij vijftig jaar Surinaamse onafhankelijkheid. Columnist Roel van Duijn duidde maandelijks het politieke gedrag van Trump en Poetin. Onze redacteur Majorie van Leijen verbleef zes weken in Syrië en schreef daar indrukwekkende stukken over. Met onze columnisten van verschillende achtergronden hebben wij geprobeerd de stem van de diverse Nederlandse gemeenschap weer te geven.

Het voelt alsof alles tegelijk speelt

Intussen bouwen we intern aan een eigen AI-tool — Chat-dK — die onze redacteuren gaat ondersteunen, zodat zij juist meer tijd krijgen om op pad te gaan en met mensen te spreken.

Ook zijn we trots op de enquête die we samen met het Opiniehuis uitvoerden onder biculturele Nederlanders. Daaruit bleek dat deze groep minder vaak naar de stembus gaat dan andere Nederlanders, een uitkomst die vragen oproept en die we verder willen onderzoeken. Die samenwerking zetten we volgend jaar dus voort.

Uit veel gesprekken en reportages van het afgelopen jaar bleek hoe groot de invloed van politiek Den Haag is op hoe mensen zich voelen en bewegen in dit land. Eerst was daar de schok van de verkiezingsuitslag van 2023, die lang bleef hangen. Daarna de stevige uitspraken van kabinetsleden over asielzoekers, migranten en uiteindelijk weer over Nederlandse moslims, een woordcombinatie die anno 2025 op de rechterflank nog steeds als paradoxaal wordt gezien.

Ook in de media sijpelde die xenofobe toon door. Een losse opmerking op televisie over een Marokkaanse vlag bij een geslaagde scholier lijkt klein, maar kan veel mensen raken. Het draagt bij aan een gevoel dat hun plek en bestaansrecht als Nederlander met een migratieachtergrond in de samenleving ter discussie staat.

We zagen hoe deze dynamiek de polarisatie aanwakkerde. Islamitische Nederlanders die zich afvroegen of de witte vrouw in de bus misschien ook op een anti-islamitische partij stemde. Autochtone Nederlanders die op hun beurt de wantrouwende blikken van biculturele Nederlanders opmerkten. Kleine momenten, maar ze laten zien dat het vertrouwen tussen groepen onder druk staat.

Mijn hoop is dat het nieuwe kabinet het fatsoen terugbrengt in het politieke debat en stopt met het voeden van haat en wantrouwen. Want Nederland heeft juist nu een regering nodig die mensen bij elkaar brengt. Alleen zo krijgen we de ruimte om de problemen waar we voor staan echt aan te pakken.

Met het aflopen van dit jaar nemen we afscheid van columnist Chris Aalberts, die jarenlang scherpe politieke observaties en opinies schreef. We danken hem van harte voor zijn bijdragen. In het nieuwe jaar verwelkomen we twee nieuwe stemmen: schrijver en cabaretière Nilgün Yerli en schrijver Arnon Grunberg. We kijken uit naar de verrijking en versterking die zij ons zullen brengen. Alvast fijne dagen en een gelukkig Nieuwjaar.