Wouter Stroet strijdt als kunstenaar en activist onder andere tegen gentrificatie – het ‘opwaarderen’ van huizen en verdrijven van mensen met minder hoge inkomens uit stadswijken. Hij spreekt van ecologische gentrificatie: de trend dat streven naar duurzaamheid steeds meer ten koste gaat van mensen met een laag inkomen.

Wouter Stroet (29) is grafisch ontwerper, kunstenaar en activist. ‘Het liefst alle drie tegelijk’, zegt hij als bewoner van de hoofdstad. Hij maakt zich zorgen over ‘eco-gentrificatie’ in Amsterdam, het proces waarbij klimaatmaatregelen ook tot de verdrukking van arme bewoners van de woningmarkt zou leiden.

Stroet is voor het interview van Amsterdam-Noord gefietst naar Nieuw-West (45 minuten, geen e-bike). Hij heeft al een rondje in de buurt gemaakt voordat hij aankomt op Plein 40-45. Ons initiële idee was om wandelend te praten over wat hij allemaal heeft gezien, maar de regen werkt niet mee. Dus spreken we elkaar in een van vele de sociale huurwoningen van Geuzenveld.

‘Ik ben meerdere keren verhuisd in Amsterdam-Noord en wat me opviel is dat ik altijd in huizen heb gewoond die ooit sociale huur waren geweest’, vertelt hij. ‘Die zouden dan ‘geliberaliseerd’ zijn. Een gekke term voor het verhandelen van sociale huurwoningen.’

Hij zou naar eigen zeggen ook in een sociale huurwoning moeten wonen, gezien zijn lage inkomen. Maar met de huidige wachttijden moet hij daarop nog minstens tien jaar wachten. Dus hij zou zijn vroegst op zijn negenendertigste kunnen intrekken.

‘Het is onzin dat we zo lang moeten wachten’, zegt hij gefrustreerd. ‘Wonen, zorg en onderwijs, dat zijn gewoon zulke fundamentele dingen die je niet aan de markt moet overlaten. De overheid moet de regie terugpakken.’

Je bent jong, in de kracht van je leven. Maar je woonsituatie is naar de klote. Velen kunnen daarover meepraten.

‘Ik ben bijna dertig. En dan wil je op een gegeven moment ook naar andere dingen kunnen toewerken. En daar hoort een stabiele woonsituatie bij. Dat is het startpunt.’

Je hebt even rondgewandeld in Nieuw-West. Wat heb je daar aangetroffen qua gentrificatie? 

‘Misschien is het goed om te weten wat gentrificatie is. Dat is het fenomeen waarbij gemeenten een wijk aanpakken en nieuwe huizen bouwen voor rijke mensen. Daarmee verandert bijna alles in de buurt, waaronder het winkelaanbod. Hierdoor kunnen de oorspronkelijke bewoners de huur en de boodschappen niet meer betalen in hun buurt en gaan ze over van leven naar overleven.’

En dan heb jij het ook nog eens over ‘ecologische gentrificatie’. Wat is dat?

‘Net als gentrificatie is ook dat een proces dat leidt tot verplaatsing of uitsluiting van de economisch meest kwetsbaren. Daarbij hanteert de gemeente tegelijkertijd ook een milieu-ethiek waar uiteindelijk alleen maar kapitaalkrachtige nieuwe bewoners van kunnen genieten. De oorspronkelijke bewoners worden verdreven, of mogen blijven wonen in hun slecht geïsoleerde flats met schimmel. Dat is toch niet duurzaam?’

Kun je een voorbeeld geven?

‘Ik fietste langs metrostation Jan van Galenstraat. Daar heb je een billboard met reclame voor een woontoren om sky high te wonen in allemaal zogenoemde duurzame appartementen. Maar wat daaraan dan precies duurzaam is, blijft vaag. Het zal vast iets met een energielabel A++ te maken hebben en dat de woningen circulair zijn, dus dat het recyclede bakstenen zijn enzovoorts. Maar het gaat in ieder geval niet om een duurzame wijk. De meeste mensen die daar in sociale huurwoningen wonen, kunnen de vraagprijs van 480.000 euro voor zo’n appartement niet neerleggen.

Een blok verderop staan de Knijtijzerpanden. Die woningen zijn zo slecht geïsoleerd dat zelfs na een renovatie de schimmel nog steeds terugkomt. Duurzaamheid zou voor elke Amsterdammer moeten gelden, maar nu krijg ik de indruk dat het vooral iets is dat je je moeten kunnen veroorloven.’

‘Wat voor samenleving zijn we als een dure woontoren bouwen, die duurzaam is, terwijl het aantal dak- en thuislozen in Amsterdam de afgelopen vijf jaar verdubbeld is’

Dus jij stelt dat een wijk niet duurzaam kan zijn als de bewoners de woningen niet kunnen betalen en uiteindelijk moeten vertrekken?

‘Ja, het is alleen duurzaam voor een bepaalde klasse mensen. Dit moet kritisch bevraagd worden. Net als dat mensen in een Tesla rijden. En dat gemeenten eerst honderden bomen kappen om vervolgens groenvoorzieningen te creëren.’

Wat is er niet duurzaam aan een Tesla?

‘Die auto presenteert zich als duurzaam, maar de onderdelen komen uit Congo. De mineralen die in een Tesla worden gebruikt, worden verkregen met vervuilende mijnbouw en de uitbuiting van vaak minderjarige werkers. Dan moet je daar toch grote vraagtekens bij plaatsen. En dan hebben we het over de directeur van dat bedrijf nog niet gehad.’

Maar het kan toch beter zijn voor de natuur, als ergens minder mensen wonen? Een dure woontoren in Nieuw-West stoot minder CO2 uit. Dat is toch mooi meegenomen?

‘Ik denk dat je hierdoor een soort eco-elite creëert, waardoor eigenlijk alleen kapitaalkrachtige mensen duurzaam kunnen leven, die bijvoorbeeld ook biologisch voedsel kunnen betalen. Dat lijkt me niet echt bevorderlijk voor een duurzame wereld, waarvan je wil dat die binnen het bereik moet liggen van ons allemaal. Anders werkt het sowieso niet.’

Hoezo niet?

‘Ten eerste is het nog maar de vraag in hoeverre het rijden in Tesla en de nieuwbouw in Nieuw-West echt duurzaam zijn. Wil je dat mensen minder rijden in benzineauto’s, dan is gratis openbaar vervoer een beter idee. En wat voor samenleving zijn we als we een dure woontoren bouwen, die duurzaam is, terwijl het aantal dak- en thuislozen in Amsterdam de afgelopen vijf jaar verdubbeld is?’

Heb je andere voorbeelden van eco-gentrificatie?

‘Ook in Amsterdam-Noord zie je hier voorbeelden van. In Elzenhagen zijn er bijvoorbeeld drieduizend bomen gekapt en wordt er nu geadverteerd om mensen te lokken er te komen wonen. Er wordt gewoon een villawijk gebouwd, de groene urban villa’s van Amsterdam-Noord. Dit terwijl de wijk al groen en openbaar was. Dat wordt heel vaak genegeerd in de billboards, maar de oorspronkelijke situatie in veel Amsterdamse wijken was dat er in de buurt gewoon bomen moesten zijn en dat je op wandelafstand een park zou moeten hebben.’

‘Het is een neokoloniale vorm van stadsplanning, waarbij naar een gebied wordt gekeken vanuit kapitalistisch oogpunt’

Zijn er nog andere overeenkomsten tussen Noord op Nieuw-West?

‘Er rust nog steeds een zekere stigma op beide wijken. Vroeger werd er over de Van der Pekbuurt gezegd dat je er niet dood gevonden wilde worden. ‘Noord gestoord’ is ook zo’n term, die inmiddels voor veel Noorderlingen een geuzennaam is geworden. Naar beide wijken is lang niet omgekeken. En als als er dan problemen waren, dan stond iedereen op zijn achterste benen: oh, hoe kan dit nou weer? Tegenwoordig zijn beide wijken doelwit van investeringen en van nieuwe gebiedsontwikkeling, alleen is dat dus niet weggelegd voor de bestaande bewoners, maar voor nieuwe mensen die de zogenaamde duurzaamheid kunnen betalen.

Het is een neokoloniale vorm van stadsplanning, waarbij naar een gebied wordt gekeken vanuit kapitalistisch oogpunt en waarbij de oorspronkelijke bewoners plaats moeten maken voor andere mensen. Er lijkt ook een link te zijn tussen fascistische vernietiging en kapitalisme. Trump heeft het bijvoorbeeld over bouwen van een soort resort in Gaza. Eerst vernietigen ze het oorspronkelijke leven, de steden, en de natuur, en dan gaan ze het opbouwen tot een winstgevend model.’

En dan is Nieuw-West ook nog eens lange tijd ‘020-Gaza’ genoemd. Waar ligt de hoop voor achtergestelde buurten zoals deze?

‘Laatst zag ik iets voorbij komen van iemand die onze stad Hamasterdam noemde. Het is inderdaad geen feel good story. Mijn hoop ligt echt in het verzet en in onderlinge solidariteit. Verzet kan op velen manieren: de straten opgaan en een collectief geluid maken; niet wijken voor de rijken en onze buurt terug claimen. Maar ook door middel van kunst, cultuur en onderwijs. We moeten verhalen vertellen die zijn geworteld in de wijken waarin we wonen, die als een tegengif kunnen dienen voor de mythe dat de bewoners zelf het verval van hun buurt hebben veroorzaakt. Het verspreiden van zulke mythen is net als gentrificatie bewust beleid geweest. Daar moeten we ons tegen verzetten. De kracht van solidariteit laat ons zien en voelen dat we niet alleen zijn, dat ondanks de onderlinge verschillen tussen Nieuw-West, Noord en Zuid-Oost onze strijd hetzelfde is.’