Diversiteit, inclusie en racisme staan steeds nadrukkelijker op de politieke agenda, net als de roep om een meer representatieve en diverse volksvertegenwoordiging. In de aanloop naar de verkiezingen interviewt Chris Aalberts daarom biculturele kandidaten voor de Tweede Kamer. Vandaag: Ulysse Ellian. Nu nog fractievoorzitter van de VVD in Almere, maar inmiddels ook kandidaat nummer 22 voor de Tweede Kamer.

Je was een half jaar toen je naar Nederland kwam. Hoe kwam je hier?

’Mijn vader, Afshin Ellian, is in de jaren tachtig gevlucht uit Iran voor het islamitische regime. Hij is toen in Afghanistan terecht gekomen en heeft daar mijn moeder ontmoet. Toen ik werd geboren was Kabul oorlogsgebied en werd de stad bestookt met raketten. Mijn ouders hebben daar veel meegemaakt. Ze zijn als uitgenodigde vluchtelingen in 1989 naar Nederland gekomen. In Nederland gingen ze rechten studeren. Mijn vader studeerde ook filosofie. Hij wilde begrijpen hoe het komt dat het in Iran zo’n ellende is geworden en dat het hier zo vredig is.’

Welke rol speelt dat verhaal van je ouders voor je?

’Dat verhaal heeft me gemaakt tot de politicus die ik nu ben. Ik had als kind nooit goed door wat mijn ouders hadden meegemaakt. Pas later dacht ik: er zit nog een heel verhaal achter. Ik begreep al jong dat mijn familiegeschiedenis anders is dan die van andere mensen. Op de basisschool vertelden andere kinderen dat ze bij oma of opa waren geweest. Ik had al snel door dat ik wel een oma had, maar dat ik die nooit echt zou kennen. Mijn vader kan zijn zus niet even omhelzen, terwijl de kinderen op school in het weekend naar hun oom of tante gingen.

’Ik ben rechten gaan studeren omdat ik wilde begrijpen hoe de samenleving wordt geordend. Ik had toen nog geen idee wat ik met mijn studie wilde doen, dat kwam pas veel later. Mijn ouders hebben me zo opgevoed: wij kunnen je vertellen wat wij hebben meegemaakt, maar dat betekent niet dat jij dat ook moet vinden. Vorm je eigen gedachten. Naarmate ik ouder werd dacht ik: mijn ouders hebben veel meegemaakt om ervoor te zorgen dat ik kan leven zoals ik wil. Zoals ik nu leef is niet vanzelfsprekend: onvrijheid is ontzettend dichtbij.’

Wat merk ik daarvan als ik jou als politicus bezig zie?

’Ik heb persoonlijk een sterke drijfveer. De noties dat vrijheid heel snel kan omslaan in onvrijheid en dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, dat kun je zien als een rode draad in hoe ik me heb opgesteld als fractievoorzitter in Almere. Dat zie je ook in de onderwerpen die ik aan de orde stel: veilig kunnen leven en je eigen keuzes kunnen maken, zonder dat anderen hun mening of hun geloof aan jou opleggen.

’Als volksvertegenwoordiger heb je ook gewoon werk te doen. Ik ben de leider van de coalitie, daar hoort van alles bij. Het betekent ook: bikkelen. We hebben het in Almere niet elke week over integratie. We hebben het ook over huizen bouwen, laadpalen en wel of niet verduurzamen. Ik vind het prachtig mensen te mogen vertegenwoordigen. Het is zo geweldig dat je een bijdrage mag leveren aan de stad waar je woont. Ik kan me altijd ergeren als mensen zeggen: ach, dat is maar de gemeenteraad. Mijn ouders konden niet stemmen op een partij, dat kon niet en dat kan nog steeds niet in die landen.’

Als je een andere achtergrond had gehad, had dat dan verschil gemaakt?

’Die intrinsieke motivatie om volksvertegenwoordiger te worden is voor iedereen anders. Voor sommigen heeft persoonlijke achtergrond wel iets te maken met waarom je de politiek in wilt. Ik breng niet meer mee dan iemand die is opgegroeid in Amsterdam, maar het verhaal is misschien wel anders. Mijn ouders kwamen hier en zagen: wat is dit een mooi vrij land, je mag hier je eigen keuzes maken zolang je je houdt aan de geldende regels. Als we het in de Almeerse gemeenteraad hebben over salafisme of organisaties die in Frankrijk verboden worden vanwege hun banden met terroristen, maar wel in Almere uitgenodigd zouden moeten worden, dan zal je mij heel stevig horen dat dat niet verstandig is of dat salafisme zeer gevaarlijk is.’

’Een ander onderwerp is de participatiewet en mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Dan merk je bij mij dat ik meer vind dat je mensen die hulp nodig hebben een steuntje in de rug moet geven, maar ik weiger mee te praten met partijen die zeggen dat de overheid per definitie nodig is om mensen er bovenop te helpen. Mijn vader had twintig dollar in zijn zak toen hij naar Nederland kwam. Hij is ver gekomen. Ik en mijn zusje zijn afgestudeerd en we proberen dat weer over te dragen aan anderen.’

Zeg je impliciet dat wij naïef zijn bij bijvoorbeeld het terughalen van IS-bruiden?

‘Vrijheid betekent voor mij ook dat je je moet wapenen tegen onvrijheid. Ik denk inderdaad dat mensen in Nederland naïef zijn over het gevaar van dit soort gedachtegoed. De geestverwanten van die mensen hebben leden van mijn familie geëxecuteerd, dus ik kan je wel vertellen waar die denkwijze toe leidt. Die IS’ers, die zijn de moderne Waffen-SS, die doen de verschrikkelijkste dingen. Als mensen dan zeggen dat we een rechtsstaat zijn en dat die mensen rechten hebben, dan komt het verhaal van mijn vader terug. Dat mooie vrije land gaat je reinste oorlogsmisdadigers terughalen? Ik ga niet zeggen hoe anderen het moeten zien, maar ik probeer wel te voorkomen dat we die figuren hierheen halen.’

‘Die IS’ers, die zijn de moderne Waffen-SS, die doen de verschrikkelijkste dingen’

Wat gaan we ervan merken als je straks in de Tweede Kamer zit?

’Ik zou het vervelend vinden als mensen zeggen: die Ulysse Ellian, dat is de zoon van Afshin Ellian en als je hem spreekt, gaat het alleen maar over de strijd voor vrijheid. Wat ik ook vervelend vind is als mensen zeggen: hij heeft dezelfde mening als zijn vader. Dat is niet zo. Het is heel belangrijk om jezelf te blijven. Ik ben straks in de Tweede Kamer een nieuweling. Ik weet niet welke onderwerpen ik ga doen. Wat ik wil, is zo goed mogelijk uitdragen waar ik voor sta. Ik wil uitdragen dat de vrijheid beschermd moet worden en dat Nederland het land is van kansen.’