De roep om meer inclusiviteit in de televisie- en filmwereld wordt steeds luider. Organisaties als Dutch Academy For Film, Nederlands Filmfestival en NPO zien in dat dit thema belangrijk is. Actrice Manoushka Zeegelaar Breeveld van platform KLEUR vindt dat we er nog lang niet zijn.

‘Actrices en acteurs van kleur worden nog steeds in stereotyperende rollen gedrukt’, vindt Zeegelaar Breeveld. In juli 2020 initieerde zij daarom samen met Iraida Markus-Meerzorg het manifest KLEUR, een pleidooi voor meer diversiteit en kleur in de Nederlandse televisie- en filmindustrie. Meer dan zevenhonderd mensen onderschreven het manifest – onder wie Nasrdin Dchar, Tara Elders en Michiel Huisman.

Het manifest is een initiatief van platform KLEUR, dat ook is opgericht door Zeegelaar Breeveld en Markus-Meerzorg. Met het manifest wil Zeegelaar ‘nogmaals aandacht vragen voor mensen van kleur en verhalen van kleur’. De strijd voor meer diversiteit in de tv- en filmwereld is al meer dan vijftig jaar aan de gang. ‘Ik sta op de schouders van mensen die tegen de klippen op gestreden hebben voor meer inclusiviteit.’

Zeegelaar Breeveld werkt al ruim vijfentwintig jaar als actrice. Ze speelde in het theater, in tv-series als Grijpstra & De Gier, Bellicher: Cel en Nieuwe buren en in films als Sonny Boy en De libi.

‘Ik ben een goede actrice, toch heb ik nooit een hoofdrol gehad’, zegt ze. ‘Heel lang was het excuus: ‘Het publiek zit niet op je te wachten’, of: ‘Je vertelt een ander verhaal’. Er is een groot gebrek aan out of the box-denken in die wereld. De mensen die bepalen zijn meestal wit, hetero, man en 50-plus.’

Volgens Zeegelaar Breeveld verbetert de situatie maar mondjesmaat. ‘De groepen waar de verhalen over gaan worden steeds vaker bij de verhalen betrokken. Zodat je niet kijkt naar een Marokkaans verhaal vanuit een wit perspectief. Maar de afgelopen vijf jaar zijn er geen major steps gemaakt. Er zijn nog teveel films en series waarin het qua diversiteit niet goed zit. Het gaat nog te vaak mis. Ik zeg niet dat een witte schrijver geen Surinaams verhaal kan vertellen, maar hij kan fouten maken omdat hij die cultuur niet kent.’

Mocro Maffia noemt Zeegelaar Breeveld als voorbeeld van een serie waar het qua diversiteit en inclusiviteit wél goed gaat. ‘Die serie is gemaakt door Marokkaanse mensen’, legt ze uit. Toch worden veel series en films gemaakt vanuit een wit perspectief. In het manifest KLEUR wordt de longlist van de Gouden Kalveren-competitie van 2020 aangehaald. Geen enkele film bleek geregisseerd of geschreven door een maker van kleur, en van de tachtig hoofdrollen werden er slechts vijf gespeeld door acteurs van kleur. Bij de meest recente uitreiking in 2022 ging geen enkele grote prijs – voor de beste film, regie, scenario, hoofd en bijrol – naar een maker van kleur.

Zeegelaar Breeveld benadrukt dat het soort rol van belang is. ‘Als je vroeger een zwarte man in beeld zag, wist je dat hij als eerst dood zou gaan. We gaan nu toe naar een situatie waar hier in ieder geval over wordt nagedacht. Waar vroeger acteurs en actrices van kleur voornamelijk de rol van verpleegster, winkeljuffrouw of junk speelden, zijn ze nu bankdirecteuren of rechters. Maar dragende rollen zijn het vaak nog steeds niet.’

Er wordt gezegd dat het Nederlandse publiek er nog niet klaar voor is

Om een goed beeld te krijgen van diversiteit en inclusiviteit in de Nederlandse film- en televisiewereld heeft KLEUR bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aangedrongen op een onderzoek. Dit werd vorige zomer opgepakt. Het is het eerste grote onderzoek naar dit onderwerp in de sector, en wordt ondersteund door het Nederlands Filmfestival en Dutch Academy for Film.

‘We kijken zeer uit naar de uitslag van het onderzoek’, zegt Zeegelaar Breeveld. ‘Ik hoop echt dat ik ongelijk heb. Bij de uitreiking van de Gouden Kalveren zagen we in de filmpjes veel kleur, waardoor je kunt denken dat het goed gaat met de diversiteit. Ik kwam er zelf drie keer in voor. Toch weet ik wat voor rollen ik gespeeld heb, en dat waren geen dragende.’

Zeegelaar Breeveld: ‘Als maker heb je ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Nog te vaak wordt gezegd dat het Nederlandse publiek er niet klaar voor is. Ik vind dat je als kunstenaar de taak hebt om het publiek te voeden met nieuwe beelden. We hebben kunstenaars nodig die ons op een andere manier leren kijken. Ik ben ervan overtuigd dat dit zal bijdragen aan acceptatie van kleur in de samenleving.’

De resultaten van het onderzoek worden in het voorjaar van 2023 gepresenteerd.