Begin deze maand verscheen de bundel J’accuse. Veertig auteurs willen via de publieke opinie druk uitoefenen zodat Israël stopt met het extreme geweld tegen de Palestijnen.

Al meer dan twee jaar, sinds 7 oktober 2023, is er een genocide in Gaza aan de gang. Deze heeft aan ten minste 69.000 mensen het leven gekost, maar het werkelijke dodenaantal ligt vermoedelijk een stuk hoger, richting de 100.000 of 200.000. Dit omdat vele lichamen nog onder het puin liggen of compleet zijn weggevaagd door het Israëlische geweld.

We schrijven veel over Gaza als de Kanttekening en dat zullen we blijven doen. Tegelijkertijd rijst bij elk nieuwsbericht en bij elk achtergrondstuk de vraag wat het nut hiervan is. Je raakt – onbewust – toch een beetje afgestompt. Al die omgekomen mensen zijn cijfers geworden, geen mensen met een naam en een gezicht, een familie, een levensverhaal; mensen met hoop en met dromen, met frustraties, maar ook met humor soms als gratis medicijn tegen de ellende. Als elk artikel en elk nieuwsbericht dat over Gaza in deze krant is geschreven een leven is dat door Israël is weggenomen, en dan heb je het over honderden stukken, dan nog zouden tienduizenden meer nodig zijn om de slachtoffers van de genocide in Gaza in ons journalistieke werk echt recht te doen. Een onmogelijke opgave.

Machteloosheid is ook wat de veertig Nederlandse, Vlaamse en internationale schrijvers van de bundel J’accuse (Frans voor: ‘Ik beschuldig’) voelen. ‘Dit boek komt veel en veel te laat’, geeft samensteller Teddy Tops toe in het voorwoord. ‘Maar het is er, onherroepelijk. Voor hen die nog steeds niet gehoord worden, hebben wij, veertig schrijvers uit verschillende landen, zorgvuldig onze woorden proberen af te wegen.’ Manon Uphoff beaamt dit: ‘Nu is de tijd om te krijsen als vogels – als de zwerm die we zijn.’

De auteurs, waaronder de Nederlandse schrijvers Sheila Sitalsing, Karin Amatmoerkin, Ramsey Nasr, Lotfi El Hamidi, Safae el Khannoussi en Haroon Ali, zijn woedend. Op Israël in de eerste plaats. Maar ook op de Nederlandse regering, die lange tijd geen protest aantekende en nu heel voorzichtig van mening is veranderd. Zullen hun verhalen de Israëlische regering van mening doen veranderen? De machiavellistische plucheplakker Benjamin Netanyahu en de openlijk genocidale extremisten Itamar Ben Gvir en Bezalel Smotrich? Natuurlijk niet. De open brief J’accuse die de Franse schrijver Émile Zola in 1899 aan de Franse president schreef, leidde er ook niet toe dat de onschuldige Joodse kapitein Alfred Dreyfus werd vrijgelaten en gerehabiliteerd, in ieder geval niet meteen. Het gaat erom de publieke opinie te bewerken. Alleen als onze regering van standpunt verandert door genoeg druk vanuit de samenleving, en als andere westerse landen dat ook doen omdat hun bevolking anders gaat denken, kan Israël worden gedwongen om het extreme geweld te stoppen.

Zullen hun verhalen de Israëlische regering van mening doen veranderen?

De bundel J’accuse begint en eindigt met een kort verhaal van Mahmoud Darwish (1941–2008), een vooraanstaande Palestijnse schrijver en dichter en een stem van het verzet tegen de Israëlische bezetting. In het verhaal De tweede olijfboom schrijft hij over de Palestijnse veerkracht. Palestina is een oude olijfboom die er al eeuwen staat. De Israëlische soldaten met bulldozers ontwortelen deze grootmoeder. Een Palestijnse jongen protesteert en gooit stenen, waarop de militairen hem doodschieten. Darwish: ‘Toen de soldaten in triomf wegtrokken, begroeven wij hem daar, in een diepe kuil, in de wieg van de grootmoeder. Om de een of andere reden waren we ervan overtuigd dat hij, na verloop van tijd, een olijfboom zou worden, een stekelige olijfboom, en groen.’

De volledige opbrengst van dit boek gaat naar de Nederlandse stichting Plant een Olijfboom, een initiatief dat duurzame hoop plant op Palestijnse grond.

Lisa Weeda en Teddy Tops, red., J’accuse. 40 schrijvers voor Palestina, De Bezige Bij, 224 blz., € 19,99