De Buddy Film Foundation helpt gevluchte regisseurs en acteurs op weg in de filmindustrie. ‘We sturen niet zomaar iemand naar de set.’

In 2015 kwam er een grote stroom vluchtelingen op gang, onder andere uit Syrië. Mede hierdoor groeide bij Dewi Reijs, In-Soo Radstake en Dennis Overeem de wens om iets te doen voor de groep gevluchte filmprofessionals. Reijs: ‘Werken in de filmindustrie is geen hobby, maar echt een beroep waar je bewust voor kiest en waar je van houdt. Dat dringt niet altijd door tot de medewerkers van de betrokken instanties. Als je een beroep hebt en dit niet meer kunt uitoefenen, dan is de kans groot dat je, bijvoorbeeld, depressief wordt. Zeker bij een creatief beroep.’

Actrice uit Eritrea

Reijs, Radstake en Overeem richtten in 2017 de Buddy Film Foundation op. Inmiddels heeft de stichting een kantoor in Amsterdam en in Rotterdam. Een van de takken van de foundation is volgens Reijs te vergelijken met een uitzendbureau annex castingbureau. Wie een regisseur, crewlid of acteur nodig heeft, kan Buddy Film benaderen. Zakelijk directeur Shiko Boxman verdiende zijn (film)sporen onder andere bij Cinema Asia en Movies That Matter. Hij benadrukt dat hun deelnemers zo goed mogelijk beschermd worden. ‘We werken niet met zomaar iedereen. Een veilige werkomgeving is voor ons heel belangrijk.’

Reijs legt uit dat die veiligheid breed moet worden geïnterpreteerd. ‘Stel dat we het verzoek ontvangen voor een actrice uit Eritrea voor een rol die te maken heeft met oorlogsgeweld. Dan sturen wij niet zomaar iemand naar de set. We bespreken eerst met de actrice in kwestie of ze dit aankan, behoefte heeft aan begeleiding, of dat dit zou kunnen leiden tot herbeleving van wat ze eventueel zelf heeft meegemaakt. Als we ook maar éven denken dat het aannemen van deze rol tot een trauma-reactie kan leiden, dan gaan we daar heel voorzichtig mee om of kiezen we voor iemand anders. Het hangt er ook van af hoe lang iemand al weg is uit het thuisland en in hoeverre wat er is gebeurd al is verwerkt.’

Zowel Boxman als Reijs geven aan dat mensen tussen de twintig en dertig jaar sneller integreren dan bijvoorbeeld mensen vanaf vijftig jaar. Jongeren staan nu eenmaal anders in het leven en hebben veel meer behoefte aan sociale contacten met hun peers (gelijkgestemden) dan ouderen die al een gezinsleven hebben.

‘Mensen tussen de twintig en dertig jaar integreren sneller’

Wie denkt dat het alleen gaat om vluchtelingen uit westerse landen vergist zich zwaar. ‘De filmindustrie in Arabische landen is groot, net als in Azië’, benadrukt Shiko Boxman. ‘Denk maar aan Bollywood. Naast India heeft ook Nigeria een grote filmindustrie.’

Uit de samenstelling van het castingbestand blijkt hoe divers het aanbod van acteurs, actrices, regisseurs en crewleden is, inclusief grote Nederlandse namen zoals Jennifer Hoffman en Carice van Houten. Er zijn veel mensen uit de (Nederlandse) filmindustrie die de Buddy Film Foundation een warm hart toe dragen. De werkzaamheden vallen uiteen in drie categorieën: de stichting zelf, casting en productie. In de toekomst wil de stichting ook eigen producties realiseren.

Leili Khodaei woont tien jaar in Nederland en is afkomstig uit Iran. Daar behaalde ze een diploma in wis- en natuurkunde, studeerde Perzische literatuur aan de universiteit en publiceerde meerdere dichtbundels in Iran, Azerbeidzjan, en via schrijversorganisatie PEN,  in Tsjechië. In Nederland volgde Khodaei verschillende opleidingen, waaronder filmregie aan de Nederlandse Academie voor Beeldcreatie.

‘Ik voel me altijd welkom bij deze stichting’

‘Het was mijn vierde jaar in Nederland en ik moest een film maken voor mijn afstuderen. Ik had geen netwerk of contacten in de filmwereld hier, terwijl andere studenten dat wel hadden. Dit probleem deelde ik met een van mijn docenten, Mirjam de With. Zij stelde me voor aan Dewi Reijs van Buddy Film Foundation. Het was een goed begin, want Dewi is heel vriendelijk, dichtbij en lief, en ik voel me altijd welkom bij deze stichting.’

Khodaei was enorm verrast door het bestaan van Buddy Film Foundation. ‘Ik wist niet dat zoiets bestond. Het is een multiculturele organisatie, waardoor je niet alleen nieuwe mensen ontmoet, maar ook nieuwe culturen leert kennen en een netwerk opbouwt binnen de filmwereld. Door mijn contacten via Buddy Film Foundation voelde ik me meer op mijn plek in plaats van helemaal alleen. Hoe moest ik financiële steun vinden om een film te maken? Ook dat leerde ik via de stichting. Ze helpen je een goed netwerk van professionele mensen op te bouwen voor je ideeën. De belangrijkste ondersteuning die ik via de stichting ondervind, is spiritueel. Empowerment, de kracht om door te gaan.’

Voor haar afstudeerproject maakte Khodaei een korte film, getiteld Tweede Kamer, over een dakloze vrouw in Amsterdam die in een hostel verblijft en een jonge Iraniër ontmoet. Voor het programma Tegenlicht van de VPRO maakte ze een korte documentaire over Seweta, de eerste Afghaanse vrouwelijke motorinstructeur.

Vrouwenrechten zijn een belangrijk thema voor Khodaei. Haar activisme richt zich vooral op jonge meisjes, soms onder de achttien jaar, die met toestemming van hun vader worden uitgehuwelijkt aan een familielid. Ook de lhbtiq+-gemeenschap heeft haar aandacht. Ze heeft verschillende interviews gegeven aan Voice of America over vrouwen(rechten) en de situatie daarover in Iran.

Kateryna Golovina is een make-up artiest uit Oekraïne. In maart 2022 verliet ze noodgedwongen haar land, na de Russische invasie. Eerst wist ze Polen te bereiken. Ze dacht dat de oorlog zo voorbij zou zijn, maar dat pakte anders uit. Golovina ging naar een vriend in Duitsland, waar ze op een probleem stuitte. ‘Ik kwam terecht in een kleine plaats en er werd amper Engels gesproken. Als ik ergens naartoe belde en vroeg of de persoon Engels sprak, werd er opgehangen. Een vriendin van me woont in Rotterdam. Ik was eerder in Nederland geweest en had er goede herinneringen aan. Mijn vriendin ging met vakantie en ik mocht zolang in haar woning blijven.’

‘Het gaat om veel meer dan geld verdienen’

Vanaf het moment dat ze in Nederland was, probeerde Golovina aan de slag te komen in haar eigen vak. ‘Ik houd me bezig met make-up, special effects, bodypainting en grime. Na mijn verblijf in Rotterdam kwam ik bij een gastgezin in Montfoort, vlak bij Utrecht. Zij hadden contacten met de filmwereld en adviseerde me om contact op te nemen met Buddy Film Foundation. Dennis Overeem nodigde me uit en ik moest mijn cv meenemen.’

Het werd een lang gesprek waarbij Golovina uitlegde dat ze het moeilijk vond om een netwerk op te bouwen. Daar kon Buddy Film Foundation haar bij helpen. ‘Een maand later ging de telefoon. Ik kreeg een aanbod om bij een evenement te werken. Dat deed ik al in mijn land van herkomst en dat vind ik zo leuk.’

Inmiddels is Golovina ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en krijgt ze steeds meer opdrachten. Buddy Film Foundation is wat haar betreft erg prettig gezelschap. ‘Het gaat om veel meer dan geld verdienen. Ze doen veel meer voor je dan dat.’

Farhad Vilkiji is regisseur en gespecialiseerd in historisch production design uit Iran. Sinds 2009 is hij in Nederland, waar hij in zijn vak kon blijven werken. Wel met moeite. ‘In het begin was ik soms jaloers op mensen die een netwerk hadden. Als je wordt gedwongen om je eigen land te verlaten, in je eentje, dan raak je makkelijk verdwaald in je nieuwe land. In 2009 was er helaas nog geen Buddy Film Foundation. Tijdens een evenement ontmoette ik Dennis Overeem, een van de oprichters. Kort daarna heb ik me bij hen aangesloten. Dankzij de stichting kreeg ik opdrachten, maar de organisatie zelf voelde als een tweede thuis. Welke vraag ik ook heb, ik kan bij hen terecht. Ze helpen me op allerlei manieren, ook wat betreft moral support. Dat apprecieer ik echt heel erg. Buddy Film Foundation brengt je dicht bij je doel. Via hen leer je hoe alles werkt in je nieuwe land. Hun bestaan is heel belangrijk.’

‘Je raakt makkelijk verdwaald in je nieuwe land’

Vilkiji is een druk bezet man. Hij was de production designer voor het tweede seizoen van de serie Sleepers, gemaakt voor Videoland, en hij heeft zijn eerste lange speelfilm afgeleverd, Dead of Night. Op zich vindt hij Nederland, met uitzondering van het weer, een fijn land. ‘Alleen is alles hier erg georganiseerd. Als kunstenaar krijg ik inspiratie van een beetje chaos,’ geeft hij toe. Of Buddy Film Foundation daarvoor kan zorgen? ‘Dát is iets te veel gevraagd’, antwoordt hij lachend.