Vier jongeren spelen in een toneeluitvoering over opgroeien in de Haagse Schilderswijk. ‘Op straat gelden er regels. Je respecteert elkaar. Je beschermt elkaar. Je behoedt elkaar voor domme keuzes.’

Theater De Vaillant in Den Haag ligt er nu nog stil bij. Het theater in de Schilderswijk is nog maar een week na de laatste lockdown geopend en op een doordeweekse dag zoals deze komen er slechts om de zoveel tijd wat mensen aanwaaien. Daaronder ook de jongens van het toneelstuk M.A.N. en hun regisseur. Zij repeteren voor hun optreden op 3 en 4 december.

Een paar weken geleden stonden ze nog op het podium van het Rotterdams Wijktheater, waar ze het toneelstuk voor het eerst aan publiek lieten zien. Er waren slechts vijftien toeschouwers, vanwege de coronamaatregelen, maar veel mensen volgden de livestream.

‘Maar volle zalen waren eigenlijk wel het doel’, vertelt Amir Icar. Hij is de eerste die aankomt bij de repetitie, maar de rest bevestigt dit zodra zij binnenkomen: het spel vóél je als echt je in de zaal zit.

Regisseur Emma Janssen (23) begroet de jongens met een elleboogtik en een brede lach, al is die lach op dat moment nog bedekt door haar mondkapje. Pas in de studio kunnen de maskers af. En dan komen de jongens ook meer los. Ismail Bouyirdane (20), Mahmut Simsek (19) en Amir Icar (23) vertellen hier meer over het stuk waar ze het afgelopen jaar zo hard aan gewerkt hebben. Achraf Abba (20) ontbreekt die avond, maar ‘volgende week is Abba er weer helemaal bij’, verzekert Ismail. Het plan om een toneelstuk te maken over de Schilderswijk begon bij hem, Ismail, toen hij stageliep bij Stagehuis Schilderswijk.

Ismail kent Mahmut en Achraf al langer, ze gaan altijd naar hetzelfde pleintje in de wijk. In het toneelstuk staat dat plein centraal. Het is soms op film te zien tijdens het spelen. Hier gebeurt alles. Hier hebben ze het over hun dromen, gaan ze om met de verwachtingen om hun heen, experimenteren ze met drugs, worden ze onterecht aangehouden of opgepakt door de politie. ‘In het stuk dan, hè’, benadrukken ze meerdere keren. Het toneelstuk is weliswaar gebaseerd op hun eigen verhalen en die van andere mensen in de wijk, maar is ook fictie.

Terwijl de andere jongens elkaar al kenden, leerde Amir de rest kennen via het Stagehuis. ‘Ismail haalde me over om eens iets nieuws te proberen’, vertelt Amir. ‘Misschien had ik wel talent.’ En hoewel hij geen ervaring had met toneelspelen, lijkt het hem goed te passen, net als bij de rest. Het personage dat hij speelt is de imposante Ab, de oudste van de groep, die niet meer droomt van de duurste auto of het mooiste huis. In plaats daarvan wil hij politieagent worden. Uiteindelijk belandt Ab zelf in de cel, als hij opkomt voor een meisje dat belaagd wordt in de wijk. ‘Hij had uitgehaald naar de belager en werd toen zelf meegenomen naar het politiebureau’, vertelt Amir. ‘Maar dat is ook een man in de Schilderswijk. Als je ziet dat iemand kwetsbaar is en diegene wordt lastiggevallen, dan kom je op voor die persoon. Zo gaat het echt hier.’

Negatieve beeldvorming

‘Er is geen politie, alleen de jongeren. Die komen meteen op voor anderen’, zegt Ismail. Bijvoorbeeld als er een meisje wordt lastiggevallen, beamen Amir en Mahmut. De jongens kijken serieus het onderwerp raakt hen. Ze weten dat er een negatief beeld bestaat over de Schilderswijk. ‘Maar mijn zussen kunnen veilig over straat’, benadrukt Amir. Met dat vaak benoemde negatieve beeld van de Schilderswijk beginnen de jongens in het toneelstuk dan ook. Ze staan op podiumonderdelen, gekleed in nette witte overhemden met zwarte jasjes en vertellen.

Welkom in de Schilderswijk / Een prachtige wijk, onze wijk / Een wijk met maar liefst 134 verschillende nationaliteiten / Die opbloeit uit een ietwat duister verleden

Maar liefst 40 steekincidenten per jaar / 20 straatroven / 15 plofkraken / Meiden worden lastiggevallen / Echt heel prachtig deze wijk

Maar wist je dat iedereen in deze wijk ook zijn eigen groep heeft? / En deze groep, deze groep is sterk

Op straat gelden er regels / Je respecteert elkaar / Je beschermt elkaar / Je behoedt elkaar voor domme keuzes

En: je snitcht niet / Nooit niet, never. We hebben een ding dat zeker is, en dat is: LOVE

Het volgende moment komt Changes van 2Pac uit de speakers en trekken de jongens op het podium een trainingspak aan. Terug bij de repetitie vertelt Amir verder: ‘Als er een incident plaatsvindt in onze wijk wordt dit uitvergroot in de media. Over goed nieuws berichten ze zelden.’ Mahmut is het daarmee eens: ‘Ook al doen wij honderd keer iets goeds, als de media alleen berichten over inbraken en auto’s in de fik steken is het lastig iets te veranderen.’

Met hun theaterstuk komen de jongens wel positief in het nieuws. ‘Over een paar jaar wordt deze wijk op de kaart gezet als een talentvolle wijk met veel potentie’, voorspelt Ismail. En Amir zegt: ‘Er zijn veel jongeren met talenten of met mooie opleidingen, die goede rolmodellen zijn.’

‘40 steekincidenten per jaar. 20 straatroven. 15 plofkraken. Meiden worden lastiggevallen. Echt heel prachtig deze wijk’

Stagehuis Schilderswijk maakte dit toneelstuk mogelijk. Yassine Abarkane, een van de jongerenwerkers daar, vertelt hoe belangrijk deze rolmodellen zijn in de wijk. Hij is er zelf niet tijdens de repetitie, maar de jongens kennen hem goed. Abarkane: ‘We zoeken bij het Stagehuis hoe we goede voorbeelden de ruimte kunnen bieden, zodat ze overgenomen worden door de ‘jonkies’ in de wijk. In een volkswijk als de Schilderswijk dragen we allemaal een steentje bij aan de opvoeding.’

Rolmodellen

Inmiddels zien Amir en Ismail ook hoe zij rolmodel kunnen zijn in hun wijk. Ze klinken trots, maar bescheiden als ze erover vertellen. Mahmut zegt er niet meteen iets over. Hij is de jongste van de groep en heeft de vrolijkste grijns. Deze grijns breekt weer door als hij vertelt hoe hij al langer voelt dat hij een rolmodel kan zijn. ‘Kleine kinderen zijn beïnvloedbaar, dat wist ik een aantal jaar, dus je moet niet zomaar gaan schelden in hun bijzijn.’

Hij laat een filmpje zien op zijn Instagram-account, waarin een grote groep jongens zich op een voetbalveldje verzameld heeft rondom Mahmut. Ze hangen allemaal aan zijn lippen. Of hij dan de nieuwe premier wordt? Weer de vrolijke lach van Mahmut: ‘Dat ligt aan hen, zij moeten mij kiezen.’ Ook Emma, Amir en Ismail moeten lachen.

‘We gingen gewoon praten, praten over van alles. Over vechtpartijen of over hoe ik problemen heb opgelost. Wat je wel moet doen, en wat je niet moet doen. Dat je naar school moet gaan. Dat soort dingen.’ En wat moesten de kinderen dan vooral niet doen? ‘Geweld als oplossing gebruiken’, zegt Mahmut nu serieus. ‘Ik ben vroeger in heel veel situaties gekomen, gewoon omdat ik vrienden wilde helpen. Maar dat kan erg verkeerd gaan. Dat heb ik die kinderen ook meegegeven.’

Hun voorbeeldfunctie die ze nu hebben past bij de opleiding die ze volgen: Achraf, Mahmut en Ismail doen allemaal social work op MBO en HBO. Amir studeert integrale veiligheidskunde. Hij wilde eerst bij de politie, net als Ab, de hoofdpersoon die hij speelt. ‘Er zijn dingen gebeurd waardoor ik ging twijfelen. Ik ben vaak staande gehouden, gewoon omdat agenten een jongen zien in trainingspak.’

Amir is maatschappelijk actief en heeft vaak geprobeerd deze problematiek aan te kaarten. Hij heeft gesprekken gehad met NOS en met nieuwe agenten die klaargestoomd werden om te werken in de Schilderswijk. ‘Maar ik vond dat het weinig effect had.’ Nieuws over de weggestuurde politiechef Fatima Aboulouafa bevestigde zijn scepsis. Zij vroeg in juni vorig jaar publiekelijk aandacht voor racisme, machtsmisbruik en pesten binnen de organisatie, maar werd vervolgens zelf op non-actief gesteld. Voorlopig wordt Amir dus geen politieagent, maar ‘misschien dat ik in de toekomst nog wel bij de politie belandt, als chef ofzo.’

‘Ik zie mezelf als kansrijk. In een achterstandswijk’

De vier vrienden hoeven niet per se naar de toneelschool. Ze zien hun podiumkunsten eerder als iets voor ‘erbij’. Ze mogen het toneelstuk waarschijnlijk weer opvoeren in de Schouwburg in Den Haag in januari en februari. Veel kijkers hebben gevraagd naar een vervolg. Ze werken zelf heel hard aan hun eigen kansen, precies zoals ze geleerd hebben vanuit de Schilderswijk en hun ouders. ‘Je moet je eigen kansen pakken. Niemand gaat ze aan je geven.’

Met mooie woorden eindigen ze ook hun eigen toneelstuk. Ze galmen na.

Ik ben een dromer, noem me een dagdromer / Voor mij heeft het een andere definitie / Ik droom elke dag en met elke dag wil ik dichterbij komen 

Opgroeien in de Schilderswijk / Ik zie mezelf als kansrijk / In een achterstandswijk

M.A.N. is op 3 en 4 december in Theater De Vaillant in Den Haag. Het toneelstuk is uitverkocht, maar de livestream is gratis te bekijken. Hiervoor moet je je wel registreren. Daarnaast is de voorstelling mogelijk weer te zien in januari en februari in de Haagse Schouwburg.