De Kanttekening spreekt regelmatig met vluchtelingen over hun komst naar Nederland en het opbouwen van een nieuw leven. Dit keer: Ezgi, die met haar man en drie zoons in een azc verblijft.

Ezgi en haar man horen bij de Gülenbeweging. Dat ging goed tot 2016, toen er in Turkije een poging werd gedaan om een staatsgreep te plegen. ‘Daar kreeg Gülen ongefundeerd de schuld van. Er is namelijk nooit wettig en overtuigend bewijs geleverd dat Gülen daadwerkelijk achter deze staatsgreep zat.’

Dat klopt, maar toch kwam vrijwel iedereen die bij de Gülenbeweging hoorde in 2016 en daarna vroeg of laat in problemen. Zo werden alle ambtenaren die volgeling van Gülen waren, ontslagen. ‘In Turkije zijn er twee soorten scholen: privéscholen en scholen van de staat, die gratis zijn. De leraren die daar werken zijn in overheidsdienst. Ze zijn dus ambtenaren. Ik werkte op een basisschool en mijn man was directeur van een school voor leerlingen met een verstandelijke beperking of autisme. In oktober 2016 zijn we allebei ontslagen vanwege onze banden met de Gülenbeweging. En dat terwijl Fethullah Gülen, die vorig jaar oktober overleed, een voorstander was van vrede, onderwijs, dialoog en samenleven in vrede.’

‘In Turkije mag je geen eigen mening hebben’

Al snel trokken Ezgi en haar gezin van adres naar adres. Officieel stonden ze nergens ingeschreven. Na hun ontslag moesten ze meteen verhuizen. Op hun nieuwe adres hadden ze nauwelijks contact met hun buren. Ezgi legt uit dat dit in Turkije een beetje ongebruikelijk is, maar ze moesten zo onzichtbaar mogelijk proberen te blijven.

‘We bemoeiden ons niet met politiek. Nog steeds niet. Maar in Turkije mag je geen eigen mening hebben. Alleen de mening van Erdogan telt. Dat is iets wat iedereen weet, maar iedereen zwijgt erover.’

‘Vluchten doe je niet zomaar’

Ezgi en haar man zijn geen van beiden in de gevangenis beland, maar op een moment kwam naar voren dat haar man in gevaar was vanwege zijn banden met de Gülenbeweging. ‘We moesten iets doen. We moesten weg, maar ik wilde alleen met z’n allen weg. Onze kinderen achterlaten was geen optie. We zouden ziek worden van de zorgen als we hen niet bij ons hadden. Maar we konden tegen niemand iets zeggen, zelfs niet tegen mijn ouders. Als je wilt vluchten, dan moet je daarover je mond houden. Dat is het beste. Ook onze zoons mochten het niet weten, want dan zouden ze het misschien aan vrienden verteld hebben. Dat was te riskant.’

‘Vluchten doe je niet zomaar. Ik had nooit gedacht dat ik ooit een vluchteling moest worden. Vluchteling worden wil je eigenlijk niet, maar als het onveilig voor je is in je eigen land moet je een beslissing nemen. Ook in het belang van je kinderen. Je laat alles achter: je land, je bestaan, je dierbaren. Toen we in Nederland waren, overleed mijn vader. Ik kon niet naar de begrafenis én ik heb niet behoorlijk afscheid kunnen nemen van mijn ouders. Tegen de kinderen hadden we gezegd dat we met vakantie gingen. In werkelijkheid zijn we gevlucht. Pas toen we daar waren, hebben we onze zoons verteld hoe het echt zat.’

‘Je laat alles achter: je land, je bestaan, je dierbaren’

Een van de redenen om voor Nederland te kiezen was dat je hier ook met Engels terecht kon. Hun zoons gaan hier naar school. De oudste doet dit schooljaar examen, de middelste zit in 3 vwo en de jongste zit in de brugklas. Hij haalt volgens zijn trotse ouders goede cijfers. Daarnaast hebben hun zoons leren schaken. Ze doen mee aan schaaktoernooien in Amsterdam en omgeving. In Almere is hun oudste zoon een keer eerste geworden en hun jongste zoon tweede. ‘Schaken biedt afleiding en het geeft hen een goed gevoel. We laten hen dus lekker schaken.’

Biddinghuizen

Net als alle asielzoekers moest Ezgi zich met haar gezin eerst melden in het azc in Ter Apel. Het was oktober 2023 en ze vertrokken daarna vrij snel naar Assen om na zes dagen terug te keren naar Ter Apel. Weer zes dagen later gingen ze naar het azc in Biddinghuizen, waar ze bijna vijf maanden verbleven. ‘Ik vond het wel leuk in Biddinghuizen. Een kleine plaats heeft wel wat. Mensen groeten je als ze je leren kennen. Maar na vijf maanden werden we overgeplaatst naar een azc in Amsterdam. Daar is meer te doen, vooral voor onze zoons. Zij vinden het in Amsterdam veel leuker. En het azc in Biddinghuizen was net nieuw gebouwd. We liepen hier en daar nog in de modder.’

Ezgi hoopt dat ze in Nederland mogen blijven. Een van haar wensen voor de toekomst is dat ze hier les kan gaan geven. ‘Als ik de Nederlandse taal onder de knie heb, dan wil ik graag op een school werken. Ik wil iets nuttigs doen voor de maatschappij. Ik wil niet de hele dag in de kamer zitten. We moeten een nieuw leven opbouwen en het leren van de Nederlandse taal is daarbij nummer één. Spreekvaardigheid vind ik het moeilijkst.’

‘Als ik de Nederlandse taal onder de knie heb, dan wil ik graag op een school werken’

Een andere reden waarom Ezgi het belangrijk vindt om Nederlands te spreken zijn haar kinderen. ‘Ik wil mijn zoons antwoord kunnen geven als ze iets vragen over de Nederlandse taal. Vluchten en in een ander land gaan wonen betekent een nieuwe taal leren en wennen aan een nieuwe cultuur. Sinterklaas bijvoorbeeld.’

Ezgi en haar man maakten zich in Turkije zorgen over de toekomst van hun kinderen, ook in verband met hun veiligheid. Niet alleen haar man was in gevaar; voor de kinderen gold indirect hoogstwaarschijnlijk hetzelfde.

Tijd goed besteden

Ezgi zit niet stil. Ze doet haar best om Nederlands te leren en om in contact met anderen te komen. ‘In Turkije hadden we steeds minder sociale contacten. Dat is niet goed. Je raakt je sociale vaardigheden kwijt. In Nederland had ik ook te weinig sociale contacten en daar wilde ik iets aan doen. Iemand die dat begreep, heeft me geholpen om via een website vrijwilligerswerk te vinden bij een sociale plek in Amsterdam. Dat doe ik nog steeds. Zo kan ik mensen helpen en het is goed voor mijn Nederlands. Het is ook een beter voorbeeld voor mijn kinderen. Verder hoop ik andere mensen te inspireren. In het azc zijn er door mij verschillende mensen vrijwilligerswerk gaan doen. De tijd tikt door en ik wil mijn tijd goed besteden. Iedereen heeft iets wat je kunt doen op maatschappelijk gebied. Benut je talenten, ook in een moeilijke situatie. Kruip niet weg in je verdriet!’

‘In het azc zijn er door mij verschillende mensen vrijwilligerswerk gaan doen’

De asielprocedure van Ezgi en haar gezin loopt nog. Toch wil Ezgi een bijdrage leveren aan de maatschappij. Als ze later terugkijkt op deze periode, wil ze denken aan wat ze deed. Ze heeft een bsn-nummer en mag werken, maar haar prioriteit ligt bij het leren van Nederlands. ‘Dat is belangrijk, ook voor mijn kinderen, én je kunt een betere baan vinden.’

Fietsen als cultuur

Wennen aan een nieuw land valt niet mee, maar Ezgi en haar man en zoons gaan ervoor. Er zijn wat dingen die haar opvallen aan het leven in Nederland. ‘In Nederland wordt bewuster omgegaan met gezondheid. Het is niet voor niets dat hier veel 100-jarigen zijn. Verder worden er in Nederland vaker wandelingen gemaakt én er zijn fietspaden. We fietsten in Turkije al, maar hier is fietsen echt een onderdeel van de cultuur. Als je wilt, kun je naar Frankrijk fietsen. En er is een Nederlands woord dat in een andere taal amper bestaat: gezellig.’

Het valt Ezgi op dat Nederland, in vergelijking met Turkije, individualistischer is. ‘In Turkije zijn familie, vrienden, collega’s en buren belangrijk. Maar tot nu toe zijn we in Nederland veel aardige mensen tegengekomen. Nederlanders zijn vaak aardig.’

20 vierkante meter

Waar ze het moeilijk mee blijft houden, is dat haar kinderen veel meemaken. Dat geldt voor alle gezinnen die vluchten. Maar het blijft lastig, ondanks dat de knoop voor de vlucht deels is doorgehakt voor de kinderen. Met twee volwassenen en drie pubers verblijven in een kamer van 20 vierkante meter in een asielzoekerscentrum is niet ideaal, maar het is er veilig. Exact waarom Ezgi en haar man met pijn in hun hart de moeilijke beslissing hebben moeten nemen om te vluchten.