Sinds afgelopen vrijdag gaat de politie in Engeland en Wales demonstranten die voor ‘ontregeling’ zorgen harder aanpakken. Ook in Nederland staat de demonstratievrijheid onder druk.
De Serious Disruption Prevention Orders stelt de politie in staat om preventief te voorkomen dat mensen op bepaalde locaties protesteren, internet gebruiken om overtredingen tijdens demonstraties aan te moedigen of op bepaalde tijden samenkomen met demonstranten. Ook krijgen demonstranten die zich tot twee keer toe schuldig hebben gemaakt aan een ‘protestgerelateerd misdrijf’ een demonstratiebeperking opgelegd. Houden ze zich daar niet aan dan kunnen ze voor zes maanden de gevangenis in.
Burgerrechtenactivisten maken zich grote zorgen. Zoals Jodie Beck, campagnemedewerker bij burgerrechtenorganisatie Liberty. Zij noemt de nieuwe maatregelen ‘een schaamteloze poging (…) om te voorkomen dat mensen hun stem kunnen laten horen over de kwesties die voor hen het belangrijkst zijn. Protest is een mensenrecht, geen geschenk van de staat. De regering moet het recht van mensen om te protesteren ondersteunen, en dit recht niet ondermijnen.’
Net als in vele andere West-Europese landen gaan in het Verenigd Koninkrijk veel demonstranten de straat op om te protesteren tegen Israël, dat nu al een half jaar een bloedige oorlog voert in Gaza. Hier zijn nu tenminste 33.000 Palestijnen bij omgekomen, waaronder 12.000 kinderen.
In Nederland staat de demonstratievrijheid van pro-Palestijnse demonstranten eveneens onder druk. Twee weken geleden stelden dertien van de vijftien fracties in de Tweede Kamer zich achter een omstreden verklaring tegen ‘Jodenhaat’. Critici zijn furieus en zien dit als ‘een verkapte oproep tot strafbaarstelling van solidariteit met Palestina en kritiek op de staat Israël’ die de rechtsstaat ondermijnt. Aan de Kanttekening vertelde de Amsterdamse advocaat Willem Jebbink, gespecialiseerd in het demonstratierecht, dat de actie tegen zangeres Lenny Kuhr helemaal geen antisemitisme was. ‘Het ging de demonstranten er heel nadrukkelijk om dat ze (Kuhr) zich had uitgesproken voor het Israëlische militaire optreden in Gaza. In december, toen er al 18.000 Palestijnen waren gedood door het Israëlische leger, zei ze dat ze nog steeds achter de militaire operatie van Israël stond.’
Ten slotte hebben ook sommige Nederlandse universiteiten, waaronder de Rijksuniversiteit Groningen, de demonstratievrijheid ingeperkt in reactie op de pro-Palestijnse acties. Vorige week protesteerde de Groninger Studentenbond samen met 38 andere organisaties tegen de nieuwe regels van het RUG-bestuur. Voortaan mogen protesten niet meer plaatsvinden na zeven uur ‘s avonds, zijn anonieme uitingen verboden, en mogen colleges en ceremonies niet meer verstoord worden. ‘Je mag bijna niks meer’, zegt Ken Hesselink, voorzitter van de Groninger Studentenbond tegen RTV Noord. ‘Het is heel betuttelend allemaal. De universiteit kan niet verwachten dat protesten enkel verlopen zonder dat zij er last van hebben. De nieuwe regels gaan in tegen het hele idee van demonstreren.’
