De term ‘multiculturele samenleving’ komt niet voor in het regeerakkoord van VVD, D66, CDA en ChristenUnie. Toch bepleit het akkoord wel degelijk veranderingen in het beleid rond diversiteit, discriminatie, integratie, extremisme en migratie.
De coalitie wil een effectievere afhandeling van de schade van de gedupeerden van de toeslagenaffaire, waarin biculturele Nederlanders etnisch zijn geprofileerd. Dit geldt ook voor het AOW-gat waarmee veel Surinaamse Nederlanders die in Suriname geboren zijn kampen. Het kabinet gaat hierover praten met de Surinaams-Nederlandse gemeenschap en de Kamer.
Er komt een actief emancipatie- en antidiscriminatiebeleid, belooft het akkoord. Voor onder meer antisemitisme, moslimhaat, haatzaaien en geweld tegen minderheden is namelijk ’geen plaats in onze samenleving’. Er komen meer mensen en middelen voor de nationale coördinatoren tegen discriminatie en antisemitisme, evenals het College voor de Rechten van de Mens, de Nationale Ombudsman en de anti-discriminatievoorzieningen. Het kabinet maakt met hen een meerjarig plan tegen discriminatie, haatzaaien en racisme.
Er komen ook boetes en een meldplicht voor discriminerende verzoeken aan makelaars, verhuurders, uitzendbureaus en vastgoedbemiddelaars. Discriminerende organisaties worden uitgesloten van overheidssubsidies en -opdrachten. Ook gaat de overheid de mogelijkheid van anoniem solliciteren onderzoeken.
De geest van de Black Lives Matter-protesten is duidelijk te horen in het akkoord. ‘Voor institutioneel racisme is geen plek in onze samenleving’, stelt de coalitie. ‘We zetten ons in tegen etnisch profileren. Overheids- en uitvoeringsorganisaties moeten hierbij het goede voorbeeld geven.’
Het Rijk zal tevens financieel bijdragen aan het aanstaande Slavernijmuseum. ‘In aanloop naar het herdenkingsjaar 2023 besteden we extra aandacht aan dialoog over het slavernijverleden en hedendaags racisme.’
Qua inburgering wijzigt het kabinet op een klein aantal punten de koers. Het kabinet moet ‘maatwerk’ bieden om nieuwe Nederlanders taalniveau B1 te laten bereiken. Nieuwkomers worden gekoppeld aan een ‘maatje’, via vrijwilligersnetwerken en jongeren in hun maatschappelijke diensttijd, om hen in te wijden in de Nederlandse samenleving.
Er zal harder worden opgetreden tegen geweld dat door het akkoord aan ‘nieuwkomers’ wordt gekoppeld: de strafrechtelijke mogelijkheden om op te treden tegen eerwraak, huwelijksdwang en genitale verminking worden verruimd.
‘De in de vorige periode ingeslagen weg met betrekking tot uitgereisde IS’ers wordt voortgezet’, stelt het akkoord cryptisch. Dit kan betekenen dat IS’ers actief worden opgehaald. In de vorige kabinetsperiode werden IS-leden teruggehaald onder druk van de rechter. De maximale straf voor deelname aan een terroristische organisatie wordt verhoogd naar twintig jaar.
De coalitie wil ook sneller ingrijpen bij onderwijsinstellingen die ‘anti-integratief, anti-democratisch of anti-rechtsstatelijk opereren’. Er komt een verbod op het gebruik van lesmaterialen die kinderen ‘anti-democratische of anti-rechtsstatelijke’ waarden aanleren. Er komt een expliciet verbod op (mede)financiering van onderwijs vanuit ‘organisaties die onze democratische rechtsstaat ondermijnen’.
Er komt ook een Register Ongewenste Nationaliteiten, waarin Nederlandse burgers die geen afstand kunnen doen van bijvoorbeeld een Marokkaanse of Iraanse nationaliteit zich kunnen registreren. Dit heeft vooral een symbolische waarde.
Wat betreft migratie lijkt er vooral gemikt te worden op nieuwe Europese afspraken. Het kabinet zegt legale migratie mogelijk te willen maken, maar irreguliere migratie te bestrijden.
‘Ons doel is om migratie zoveel mogelijk gestructureerd te laten verlopen, ongewenste migratiestromen zoveel mogelijk te beperken en het draagvlak voor migratie in onze samenleving te behouden en te versterken. Dit conform internationale verdragen en EU-regelgeving.’
