Franse politici en prominente intellectuelen verzetten zich tegen de zogenoemde woke culture aan de universiteiten. Progressieve ideeën over ras, gender en kolonialisme, ontstaan aan de Amerikaanse campussen, zouden de Franse samenleving en identiteit bedreigen.
Maandag zorgde de nieuwe directeur van de Opera van Parijs voor ophef, omdat hij blackface in de ban wil doen. Marine Le Pen van de radicaal-rechtse partij Rassemblement National viel hem aan, evenals de toonaangevende krant le Monde. De nieuwe operadirecteur, een Duitser die tien jaar in de Verenigde Staten had gewoond, heeft een verkeerde cultuur opgezogen, aldus het dagblad.
Ook president Emmanuel Macron is kritisch over het progressieve Amerikaanse gedachtegoed. Universiteiten zouden sociale vraagstukken racialiseren en de Republiek in tweeën breken, zei hij vorig jaar oktober. Hij gaat sinds de moord op geschiedenisleraar Samuel Paty zelf ook de strijd aan met het ‘separatisme’, door enkele ‘radicale’ islamitische organisaties en moskeeën te sluiten.
Ook beschuldigde onderwijsminister Jean-Michel Blanquer eind vorig jaar universiteiten ervan medeplichtig te zijn aan terreur. Zij zouden de intellectuele rechtvaardiging van hun daden leveren door het progressieve Amerikaanse ‘woke’ gedachtegoed, waarin het ‘witte’ Westen als dader wordt afgeschilderd, aldus de minister.
Honderd geleerden schreven in oktober een open brief in le Monde, stellende dat ‘aan de universiteiten een soort verbod is ingesteld om na te denken over de politieke islam, in naam van een linkse ideologie die de islam beschouwt als religie der gemarginaliseerden’. Volgens hen worden onderzoekers van ras, moslimhaat en postkolonialisme gedreven door een ‘haat tegen het Westen’ en de volgende agenda: ‘Dekoloniseren, ontmannen, ont-Europeaniseren. De heteroseksuele witte man is de vijand die moet worden geëlimineerd.’
In een andere open brief wezen 76 geleerden vorige maand ‘de ongekende identiteitsgolf binnen het hoger onderwijs’ af. Identiteitsdenkers zouden wetenschap en propaganda verwarren en de wetenschappelijke methode ‘in een geest van extreem relativisme’ bestrijden: ‘Alle kennis wordt uitsluitend gereduceerd tot machtskwesties, en de wetenschappen worden systematisch aan de kaak gesteld vanwege de dominantie van ras, cultuur en geslacht, zogenaamd hun fundament.’
De dominante visie in Frankrijk is seculier, universalistisch en individualistisch. Deze valt moeilijk te rijmen met de progressieve Amerikaanse benadering, waarbij de verschillen tussen diverse groepen worden benadrukt en machtsstructuren kritisch worden bevraagd. Zo wordt in de Franse statistieken ras niet bijgehouden. Maar veel racisme-deskundigen vinden dat dit beleid niet deugt. Deze Franse terughoudendheid maakt volgens hen deel uit van een lange Franse geschiedenis van slavernij, kolonialisme en ontkenning van racisme.
‘Frankrijk voert een guerre de mémoire, een herinneringsoorlog, over kolonialisme en slavernij’, zei de in Parijs gevestigde journalist Marijn Kruk (Trouw, de Groene Amsterdammer) vorig jaar tegen de Kanttekening. In Frankrijk debatteren ze hier al twintig jaar over, en het ziet er niet naar uit dat dit snel over zal gaan. ‘Als iemand als Macron, toch geen onredelijk mens, mensen niet kan verbinden, wie dan wel?’
