Istanbul heeft een park in het Aziatische deel van de stad vernoemd naar de controversiële Turkse nationalist, rassentheoreticus en nazi-sympathisant Nihal Atsiz. Dit bericht het onafhankelijke Turkse medium Duvar.
Het idee om het park in het district Maltepe naar Atsiz te vernoemen kwam uit de koker van nationalistische Goede Partij (IYI-parti). Deze partij, die zich in 2017 afsplitste van de extreemrechtse Partij van de Nationalistische Beweging MHP, beschouwt Atsiz als een van haar grote voorbeelden. Burgemeester Ekrem Imamoglu van de seculier-nationalistische CHP steunde de motie van de Goede Partij.
Nihal Atsiz (1905-1975) was een Turkse schrijver, dichter en filosoof en geloofde heilig in de Panturkistische ideologie dat alle etnisch-Turkse volken broeders zijn en één natie vormen. Atsiz vond Mustafa Kemal Atatürk en slappeling en keerde zich tegen de kemalistische visie op het Turkse staatsburgerschap, omdat hij die te inclusief vond. Alleen etnische Turken konden echte Turken zijn, vond hij.
Atsiz inspireerde Alpaslan Türkes, de oprichter van de MHP, maar in tegenstelling tot Türkes vond Atsiz de islam maar niets en noemde hij deze godsdienst denigrerend de ‘Arabische religie’. Atsiz, die atheïst was, had wel sympathie voor de heidense gebruiken en rituelen van de oude Turkse volkeren, voordat zij zich tot de islam bekeerden.
In de jaren dertig en veertig sympathiseerde Atsiz openlijk met het nazisme en het Italiaanse fascisme. In 1944 werd hij daarvoor gearresteerd door de Turkse staat, toen de nazi’s de oorlog aan het verliezen waren. Atsiz werd veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf, waarvan hij er anderhalf jaar hoefde uit te zitten.
Atsiz haatte Joden. ‘Het eerste land dat het Joodse vraagstuk heeft opgelost is Duitsland. Andere naties zullen daar lessen uit trekken’, schreef hij in de jaren dertig. Atsiz dacht ook aan een genocide om Turkije van de Joden te ontdoen: ‘De beste behandelmethode om het Turkse lichaam te ontdoen van bacteriën is een bloedbad.’
Mede dankzij uitlatingen van Atsiz, die begin jaren dertig docent was aan een jongenslyceum in Edirne, brak in deze Turkse stad een anti-Joodse pogrom uit. ‘Joden werden daarbij mishandeld, hun woningen en winkels geplunderd en Joodse vrouwen verkracht. Er viel één dode: een militair die tevergeefs probeerde een groep Joden te beschermen. 15.000 Joden verlieten daarop deze gebieden en trokken voornamelijk naar Istanbul’, schrijft de website Doorbraak.
Ook in Nederland is Nihal Atsiz populair onder Turkse nationalisten, schrijft Doorbraak. Lokale afdelingen van de Turkse Federatie Nederland, gelieerd aan de extreemrechtse Grijze Wolven en de MHP, organiseerden in 2013 en 2018 bijeenkomsten waar Atsiz werd verheerlijkt. De Turkse Federatie Nederland is lid van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), een samenwerkingsverband van verschillende moslimorganisaties dat door de Nederlandse overheid wordt erkend als formele gesprekspartner.
