Net als miljoenen andere Afghanen hebben Oeigoeren in Afghanistan nu te maken met een andere realiteit, een waar de Taliban de leiding hebben. Maar Afghaanse Oeigoeren hebben nog een probleem erbij: de Taliban kunnen het goed vinden met China, dat in eigen land de Oeigoerse, islamitische minderheid onderdrukt.
Er wonen zo’n tweeduizend Oeigoeren in Afghanistan. Hoewel velen van de tweede generatie zijn – hun ouders zijn lang geleden naar Afghanistan gevlucht – staat nog steeds op hun Afghaanse identiteitskaarten dat zij Oeigoerse of Chinese vluchteling zijn.
Naar schatting miljoenen Oeigoeren zitten in Chinese heropvoedingskampen, die tot doel hebben de Oeigoerse identiteit te wissen. Steeds meer experts en parlementen spreken van genocide, ook omdat China bezig is met gedwongen anticonceptie onder Oeigoeren. Afghaanse Oeigoeren vrezen dat China hen kan aanpakken, nu de Taliban de macht hebben.
‘Dat is nu de grootste angst voor Oeigoeren in Afghanistan’, zegt een Oeigoerse man van in de vijftig in Kabul tegen de BBC. ‘We vrezen dat de Taliban China zullen helpen onze bewegingen onder controle te krijgen, of dat ze ons zullen arresteren en uitleveren aan China.’
Alle Oeigoeren in Afghanistan die met de BBC hebben gesproken vertelden de Britse omroep dat ze zich thuis hebben verstopt sinds de Taliban het land innamen. Slechts af en toe communiceren ze met elkaar via de telefoon.
‘We zijn nu als een levend dood volk’, zegt een andere Oeigoerse man in Kabul. ‘Te bang om zelfs maar naar buiten te gaan.’
Een man in Mazar-i-Sharif vertelt de BBC dat hij zich met zijn vrouw, kinderen en andere familieleden in het huis verstopte.
‘We zitten nu tien dagen thuis, ons leven staat on hold‘, zei hij. ‘Op onze identiteitskaarten staat duidelijk geschreven dat we Oeigoeren zijn.’
China verzoekt buitenlandse mogendheden om Oeigoerse dissidenten te arresteren en naar China terug te sturen. China en de Taliban staan ideologisch gezien ver uit elkaar, maar hebben gemeenschappelijke belangen.
‘China staat welwillend tegenover de Taliban zolang die de Oeigoerse extremisten maar in toom houden’, schreef de Volkskrant anderhalve week geleden. De Taliban op hun beurt hopen op economische concessies en broodnodige investeringen van China. De Oeigoeren in Afghanistan vrezen een onderhandelingsmiddel voor de Taliban te kunnen zijn.
In juli nodigde China een hoge Taliban-delegatie uit naar Tianjin, waar minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi zei te verwachten dat de groep ‘een belangrijke rol zou spelen in het vredes-, verzoenings- en wederopbouwproces van het land’. De Taliban beloofden dat ze ‘niemand zouden toestaan Afghaanse grond tegen China te gebruiken’.
‘We zijn helemaal gestopt met winkelen en verlaten ons huis niet’, aldus een Oeigoerse vrouw in Mazar-i-Sharif, die opgroeide in Xinjiang. ‘We leven in angst. We hebben hulp nodig. Help alsjeblieft.’
