In zijn 4 mei-voordracht tijdens de Nationale Herdenking waarschuwde Arnon Grunberg voor herlevend racisme. ‘Deze herdenking is altijd ook een waarschuwing’, zei hij. En: ‘Als ze het over Marokkanen hebben, dan hebben ze het over mij.’ Op social media en op rechtse blogs zorgden de uitspraken van Grunberg voor veel commotie.
Als we de Holocaust herdenken kunnen we voorkomen om toekomstige daders te worden, aldus Grunberg. Antisemitisme en racisme diep zitten diep in onze cultuur, zegt hij. Dit erkennen kan ervoor zorgen dat we niet vatbaar zijn voor ‘giftige woorden’ tegenover andere bevolkingsgroepen. ‘Dat een Nederlander in Auschwitz kerosine over levende vrouwen en kinderen moest uitgieten begon met woorden, met toespraken van politici.’
In zijn speech vertelt Grunberg – kind van Joodse ouders – over zijn eigen familiegeschiedenis. Zijn moeder overleefde Auschwitz. ‘De meeste slachtoffers hebben het kamp door de schoorsteen verlaten. Mijn moeder was een uitzondering; haar ouders, mijn grootouders, niet.’
De schrijver krijgt vandaag de dag ook met antisemitisme te maken, bekent hij. Vanwege zijn columns sturen mensen antisemitische e-mails naar Grunberg. Daarover is hij verbaast, legt hij uit. ‘Ik dacht toen dat het taboe te groot was. Dat was naïef.’
Er is veel waardering voor Grunbergs 4 mei-toespraak, maar hij krijgt ook felle kritiek. Dit komt vooral vanwege de volgende passage: ‘Voor mij was het van begin af aan duidelijk: als ze het over Marokkanen hebben, dan hebben ze het over mij.’ Ook zegt Grunberg dat Kamerleden en ministers het goede voorbeeld moesten geven, ‘om het woord géén gif te laten zijn’.
Radicaal-rechtse blogger Sietske Bergsma reageert als door een wesp gestoken. ‘Wat een walgelijke verkrachting van humaniteit en inlevingsvermogen’, twittert ze. Tim Engelbart van de Dagelijkse Standaard schrijft dat Grunberg de Tweede Wereldoorlog voor zijn politieke karretje spant om Geert Wilders en Thierry Baudet zwart te maken.
Over de ophef op social media ontstond ook weer de nodige commotie. ‘Misschien kan iedereen als ‘ie klaar is met schuimbekken, ook eens de moeite nemen om de speech van Grunberg echt te luisteren’, aldus twitteraar Rik de Jong. ‘Integraal. Met de familiegeschiedenis erbij. Als je dan nog zo tekeer gaat, dan gaat de speech echt over jou.’
