De coronapandemie lijkt een cadeautje voor ultranationalistische eurosceptici: de grenzen gaan dicht en complottheorieën tieren welig. Toch weten populistische partijen in Europa electoraal gezien niet te profiteren van deze crisis, ziet het internationale medium Politico.
In de Verenigde Staten is er nu een massale anti-lockdown-protestbeweging, die zich moreel gesteund weet door president Donald Trump. Maar in Europa blijft een soortgelijke beweging uit. Er zijn alleen hier en daar wat incidenten, schrijft Politico.
Zo organiseerden Italiaanse neofascisten van Forza Nuova eergisteren een ‘vrijheidsdemonstratie’, geïnspireerd door de anti-lockdown protesten in de VS, maar massaal was deze manifestatie niet. Een illegale radicaal-rechtse demonstratie in Berlijn diezelfde dag trok amper duizend mensen.
In de opiniepeilingen deden radicaal-rechtse partijen in Europa – zoals Alternative für Deutschland, Rassemblement national, Forum voor Democratie, Vlaams Belang en Fox – het lange tijd goed, maar ze weten niet van de coronacrisis te profiteren.
Volgens Politico komt dit door het ‘rally round the flag’-principe: mensen in crisistijd zetten verschillen opzij en zich scharen achter de regering en de mainstreampartijen. De VVD doet het nu goed in de opiniepeilingen. Populistische partijen die het nu wel goed doen – Fidesz in Hongarije en Prawo i Sprawiedliwość (Recht en Rechtvaardigheid) in Polen – zijn niet toevallig regeringspartijen.
Sommige populistische partijen hebben geprobeerd om het coronavirus te linken aan vluchtelingen en migranten, maar dit mislukte omdat er in Europa veel meer COVID-besmettingen zijn dan in Afrika.
In navolging van Donald Trump probeerde AfD aanvankelijk het gevaar van het virus te bagatelliseren. AfD-politicus Axel Gehrke schreef in een blogpost in maart dat het coronavirus ‘overduidelijk milder was dan influenza virussen’ en sprak over de ‘gigantische FAKE van het jaar’. Dit standpunt deed het slecht bij kiezers, ook omdat het virus niet meeviel. Nu beweert AfD dat de regering te laat adequaat reageerde op de crisis.
Vanwege deze niet-constructieve opstelling is AfD in de peilingen gezakt, van 14% naar zo’n 10% van de kiezers. Het Spaanse Vox, dat felle kritiek heeft op de manier waarop de regering de coronacrisis aanpakt, daalde in de opiniepeilingen van 16 procent naar 14 procent.
In veel Europese landen zijn de populistische partijen – in navolging van Trump – tegen een lockdown. Maar in Nederland hebben Geert Wilders en Thierry Baudet voor een strenge lockdown gepleit, terwijl de Nederlandse regering een minder restrictief anti-coronabeleid voert. Volgens Politico doen populisten gewoon het tegenovergestelde van wat de regering wil, wat in deze crisistijden electoraal contraproductief blijkt.
Interessant is ook dat de populistische partijen nu ook hun best doen om de Europese Unie de schuld te geven, schrijft Politico. Vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans vindt deze opstelling ironisch. Degenen die normaal van mening zijn dat de EU zich overal mee bemoeit, vinden nu immers dat de EU zich te weinig met alles bemoeit.
