Het voormalige hoofd van de Turkse generale staf hangt drie jaar gevangenisstraf boven het hoofd. De Turkse regering zegt dat hij een militaire coup tegen president Erdogan heeft aan willen sporen.
De seculiere oud-militair Ilker Basbug (foto, links) zei in de krant Cumhuriyet dat de coup van 1960 voorkomen kon worden als toenmalig premier Adnan Menderes zou hebben opgeroepen tot vervroegde verkiezingen. De islamist Menderes, wiens beleid steeds autoritairder werd, werd door het leger aan de kant gezet en na een jaar opgehangen na een showproces.
‘Het plegen van een militaire staatsgreep tegen een regering die tot vervroegde verkiezingen had opgeroepen, zou een uitdrukkelijke coup zijn geweest tegen de wil van het volk,’ aldus Basbug in Cumhuriyet.
Basbugs advocaat zegt dat zijn cliënt met deze woorden geenszins een nieuwe coup heeft willen aanjagen, maar dat diens woorden uit de context zijn geciteerd.
Basbug was tussen 2008 en 2010 het hoofd van de generale staf. Hij was een van de honderden seculiere militaire officieren die gevangen werden gezet in het kader van de zogenoemde Ergenekon-processen van ruim tien jaar geleden. Deze processen probeerden een clandestiene criminele organisatie aan het licht te brengen die de regeringspartij AKP ten val zou willen brengen.
Basbug werd net als de meeste andere Ergenekon-verdachten in 2014 vrijgelaten, nadat een lokale rechtbank zijn veroordeling voor het beramen van een staatsgreep had vernietigd.
Deze nieuwe aanklacht tegen Basburg komt een maand nadat ruim ruim honderd ex-admiraals een kritische brief schreven aan president Erdogan. In de brief stellen zij dat de regering zich schuldig maakt aan ondermijning van een 85 jaar oud internationaal verdrag dat de doorvaart van schepen in en uit de Zwarte Zee regelt. Ook verdedigen ze het secularisme van Kemal Mustafa Atatürk, de stichter van het moderne Turkije.
Vanuit het kamp-Erdogan klonk het meteen dat de auteurs ‘pionnen van buitenlandse mogendheden’ zijn die zouden zinspelen op een nieuwe coup. Direct na publicatie kwamen het leger en de politie met verklaringen van trouw aan de regering. Regeringsgezinde media veroordeelden de ‘coup-gerelateerde brief’. Het Openbaar Ministerie begon een strafrechtelijk onderzoek naar de ondertekenaars, waarvan een deel alvast is opgepakt.
Politicoloog Gökhan Bacik (Palacký Universiteit, Tsjechië) zegt dat de brief een machtsstrijd binnen de Turkse overheid indiceert. Na de mislukte coup van 2016 ontstond een alliantie tussen Erdogans AKP, diens extreemrechtse coalitiepartner MHP en seculiere kemalisten in het Turkse leger. Het bindmiddel: een gedeelde vijand in de geestelijke Fethullah Gülen en zijn aanhangers, die ervan worden beschuldigd achter de coup van 2016 te zitten. Bacik gelooft dat die alliantie nu onder druk staat.
Bacik: ‘Op de dag dat Erdogan hen niet meer nodig heeft, zullen ze de kemalisten worden gezuiverd.’ De seculiere kemalisten zouden daarom vrezen dat Erdogan nog meer macht naar zich toe zal trekken en het leger gaat islamiseren.
Aanvankelijk had Erdogan de kemalisten in het leger nog nodig om de Gülenisten te zuiveren uit het leger, de rechterlijke macht en de politie. Maar omdat de Gülenisten nu geen bedreiging meer vormen, kan Erdogan de kemalisten aanpakken, denkt Bacik.
Vorig jaar ontsloeg Erdogan een kemalistische admiraal. Voor sommigen moesten we dit al zien als teken dat de Turkse president de kemalisten kort wil houden. ‘Ik weet niet of de president bang is voor een nieuwe coup, maar hij wil wel een sterkere controle over het leger’, vertelde Ahval-journalist Yavuz Baydar toen aan de Kanttekening.
