Uit onderzoek van universiteitskrant Mare blijkt dat de Universiteit Leiden op grote schaal samenwerkt met Israëlische universiteiten, instellingen en bedrijven, onder meer in een contraterrorisme project.
In februari was de samenwerking met Israëlische universiteiten en instellingen al onderwerp van gesprek in een discussie tussen het college van bestuur en de universiteitsraad. Twee leden van de universiteitsraad, Joost Augusteijn en Timothy de Zeeuw, wilden dat de universiteit de banden met Israël zou opschorten, vanwege de oorlog in Gaza en de grootschalige mensenrechtenschendingen tegen de Palestijnen. Het college van bestuur van de Universiteit Leiden wilde hier voorlopig echter nog niet aan.
Tijdens de vergadering bespraken het college van bestuur en de universiteitsraad alleen de studentenuitwisselingsprogramma’s met de Hebrew University of Jerusalem en de Tel Aviv University. Maar volgens Mare gaat de samenwerking met Israëlische universiteiten, instellingen en bedrijven veel verder.
De Universiteit Leiden werkt in elf lopende onderzoeksprogramma’s samen met Israëlische instellingen als The University of Haifa, Bar Ilan University en Technion: the Israel Institute of Technology. Ook is er het European Glocal Counter-Terrorism-project (EU-GLOCTER). Hierin participeren verschillende Europese universiteiten en bedrijven, maar ook de Israëlische private universteit Reichman en het aan deze universiteit verbonden bedrijf Counter-Terrorism Solutions Ltd (CTS). De Universiteit Leiden en de mede door de universiteit opgezette denktank International Centre for Counter-Terrorism ontvangen elk zo’n 275.000 euro subsidie van de EU voor deelname aan dit programma.
Jurist Itaï van de Wal, verbonden aan de pro-Palestijnse mensenrechtenorganisatie The Rights Forum, is heel kritisch over de Israëlische deelname aan EU-GLOCTER. ‘Het International Counter Terrorism Institute van Reichman, waar dit bedrijf onder valt, bestaat uit onderzoekers en veteranen uit het leger en de veiligheids- en inlichtingendiensten’, zegt hij tegen Mare. ‘Het instituut en het bedrijf zetten ervaring in het onderdrukken van Palestijnen om in consultancy voor de militaire industrie.’ De mensenrechten zijn in het geding. ‘Als het om contraterrorisme gaat, zijn de tactieken die het leger en bijvoorbeeld de veiligheidsdienst Shin Bet gebruiken niet mals. Zij schenden structureel mensenrechten. Dit bedrijf zegt eigenlijk: ‘Wij ontwikkelen technieken die zijn getest op Palestijnen.”
Andrea Reyes Elizondo, projectcoördinator bij het Centrum voor Wetenschap- en Technologiestudies en promovendus bij Leiden University Centre for the Arts in Society, is ook kritisch. ‘Er is naar mijn idee geen check van de EU of de universiteiten in Israël zich aan de mensenrechten houden. Het gaat niet alleen om Europees geld dat wordt verdeeld, maar door mee te mogen werken aan bepaalde projecten, geeft de EU ook legitimering aan bepaalde instellingen. Als die legitimatie wordt gebruikt om mensen te onderdrukken, dan is dat een probleem.’ Samenwerking met Israëlische universiteiten is volgens haar sowieso een slecht idee. ‘Ze werken allemaal samen met het defensie- en veiligheidsapparaat van het land. Ze verzamelen kennis door surveillance en het onder controle houden van Palestijnen. Je zou kunnen zeggen dat ze over de lijken van Palestijnen gaan.’
Universiteitsraadsleden Joost Augusteijn en Timothy de Zeeuw zijn blij met het onderzoek van Mare, laten ze de universiteitskrant weten. ‘Het is duidelijk dat de banden met Israëlische universiteiten en instituten wat verder gaan dan tot nu toe helder was’, reageert Augusteijn. ‘Daar zitten organisaties bij die blijkbaar actief meewerken aan onderdrukking.’ Hij wil naar aanleiding van het onderzoek het college van bestuur nogmaals bevragen of de banden met Israëlische universiteiten en instellingen niet opgeschort moeten worden.
Het college van bestuur wil daar voorlopig nog niet aan. Er moet eerst onderzocht worden of er specifiek Israëlische universiteiten zijn de mensenrechten zouden schenden. Dat zal de nodige tijd kosten.
