Gisteravond, op dezelfde dag dat het veelbesproken manifest tegen de verplichte Marokkaanse nationaliteit voor Marokkaanse Nederlanders bekend werd, hielden onder meer de initiatiefnemers van dat manifest een discussie in De Balie over ‘de lange arm van Rabat’.
Wat zijn de speerpunten en strategieën van Rabats diaspora-beleid anno 2019? Wat betekent de verplichte Marokkaanse nationaliteit voor het Nederlands burgerschap? Heeft Nederland belang bij het in stand houden van de status quo? Het zijn vragen die in de aankondiging staan van het programma, maar ze werden gisteravond maar mondjesmaat beantwoord in het Amsterdamse debatcentrum de Balie. Dat heeft veel te maken met dat slechts één kant in het debat aan het woord kwam: zij die niet veel op hebben met bemoeienis vanuit de Marokkaanse staat.
Onderzoekster en tekstschrijver Laila Ezzeroili (tevens initiatiefneemster van het manifest), Said Bouddouft (ex-voorzitter Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders) en Volkskrant-journalist Hassan Bahara mochten deze avond ageren tegen de greep die Marokko op haar ingezetenen in Nederland zou hebben. Er vielen geheimzinnige woorden over bepaalde ‘Marokkaans-Nederlandse sleutelfiguren’ als vazallen van de Marokkaanse staat. Daarnaast werd er vanuit gegaan dat het hebben van een Marokkaans paspoort een belemmering is, maar concreter dan zulke droge vaststellingen werd het deze avond niet.
Vooral als je kritisch bent, ongelovig, niet-hetero of ongehuwd ben je de pineut met een Marokkaans paspoort, aldus Laila Ezzeroili. Zij legde ook uit dat de oproep uit het manifest gericht is aan de Nederlandse overheid en niet aan de Marokkaanse, met als boodschap: ‘Wij zijn jullie burgers, dus doe er wat aan.’
De andere kant hoorden we dus niet. Dat is trouwens niet de schuld van de organisatie, zo scheen: niemand van deze Marokkaans-Nederlandse ‘influencers’ wilde komen, kreeg het publiek te horen. ‘Ze etaleren hun activiteiten in het algemeen ook helemaal niet, meldde Ezzeroili. ‘Dat geeft te denken.’
Het bleef in nevelen gehuld wie dat dan allemaal zijn, maar één van hen zou Nadia Bouras zijn, zeggen meerdere bronnen. Bouras is historica aan de Universiteit Leiden, verbonden aan het Nederlands Instituut Marokko (NIMAR), het expertisecentrum voor Marokkostudies in Rabat. Zij wordt in verband gebracht met de Raad voor Marokkanen in het buitenland (CCME), een adviesraad van de Marokkaanse koning Mohammed VI. Zelf zegt Bouras jaren geleden afscheid van die raad te hebben genomen.
Spreker Hassan Bahara was in 2007 eens uitgenodigd door CCME-lid – en huidig Kamervoorzitter – Khadija Arib voor een meeting van de CCME, vertelde hij gisteravond in de Balie. Hij zat met andere prominente Marokkaanse Nederlanders in een vijfsterrenhotel in Rabat om zich te buigen over de vraag: ‘Hoe binden wij de Marokkaanse diaspora aan de Marokkaanse staat?’
Daarna is Bahara niet meer ingegaan op dit soort uitnodigingen. Inmiddels heeft hij zo weinig op met het Marokkaanse staatsburgerschap, dat hij zijn kinderen niet eens meer heeft opgegeven bij het Marokkaanse consulaat. Er is in de zaal verwarring over wat dit betekent. Voor de Marokkaanse overheid ‘blijven ze gewoon Marokkanen’, beweert Said Bouddouft. Hoe het écht zit, daar komen we vanavond niet achter.
Ter afsluiting van de avond was de vloer voor SP-Kamerlid Sadet Karabulut, die zich in haar Kamerwerk ook veel bezighoudt met de ‘lange arm van Ankara’ en zichzelf daarom wel ‘lange-arm-expert’ durft te noemen. Ze zei zich eveneens zorgen te maken over ‘de lange arm van Rabat’ en meldde dat er niet voor niets een Kamercommissie is ingesteld die onder meer ‘ongewenste beïnvloeding’ uit Marokko moet bestuderen.
Karabulut sloot zich tevens aan bij Laila Ezzeroili en de andere ondertekenaars van het manifest dat het kabinet iets zou moeten doen voor degenen die zich van de Marokkaanse nationaliteit willen ontdoen: ‘Het is de plicht van de Nederlandse staat om voor hen op te komen.’ Ze pleit er ook voor om dit met andere Europese landen te bespreken.
Eén probleem, dat iedereen in de zaal ook onderkende: Nederland gaat niet over de Marokkaanse wetten. En het kan toch echt alleen Marokko zelf zijn die het voor haar diaspora mogelijk moet maken om afstand te doen van het Marokkaanse paspoort.
