Het zwaaien met vlaggen, roepen van leuzen of tonen van symbolen kan in de toekomst strafbaar worden, als een rechter daarin een verband ziet met een terroristische organisatie.
Zo is de strekking van een nieuw wetsvoorstel, ingediend door de ministerraad, om het verheerlijken van terrorisme en openbare steunbetuiging aan terroristische organisaties strafbaar te stellen. Het is op dit moment al strafbaar om terrorisme te verheerlijken, maar alleen als je daarbij oproept tot het plegen van een terroristisch misdrijf. Met de nieuwe wet valt die laatste voorwaarde weg.
Het wetsvoorstel, dat nog in de Tweede Kamer besproken moet worden, krijgt al meteen veel kritiek. Want wat is verheerlijking precies? Hoort het dragen van een watermeloenbroche hier ook bij, vragen kritische burgers zich af. Ook zijn er grote zorgen over de inperking van de vrijheid van meningsuiting.
Wat staat er in het voorstel?
‘Naar het oordeel van het kabinet is het punt bereikt waarop het in het openbaar verheerlijken van terrorisme en het in het openbaar steun betuigen aan een terroristische organisatie als afzonderlijk delict strafbaar dienen te worden gesteld’, zo luidt het voorstel. Waarom dit punt juist nu is bereikt, wordt niet direct duidelijk. De tekst bevat slechts de uitleg dat terroristische boodschappen steeds vaker en op steeds grotere schaal in het openbaar (online en offline) worden verspreid en gedeeld.
Waar de tekst wél op ingaat, is dat de nieuwe wet mogelijk schuurt met de vrijheid van meningsuiting. Maar hier is bewust voor gekozen, zo blijkt uit het voorstel. ‘Het trekken van een – nieuwe – strafrechtelijke grens vormt een inbreuk op het recht op vrijheid van meningsuiting. Een dergelijke inbreuk is onder omstandigheden toegestaan’, aldus de toelichting.
Wat precies onder verheerlijking valt, wordt evenmin concreet gemaakt. Toch kun je opmaken waar het kabinet op doelt, als je de tekst leest. Er zijn gevallen denkbaar waarin met een leus, uitspraak of symbool niet wordt opgeruid, beledigd of aangezet tot haat of geweld, maar waarmee wel een (directe of indirecte) link wordt gelegd met een terroristische organisatie. Ook dit wil de ministerraad strafbaar kunnen stellen, staat in de toelichting.
From the River to the Sea
Het voorstel lijkt in te spelen op eerdere discussies, bijvoorbeeld over de leus From the River to the Sea, Palestine will be Free. In november 2023 besloot de Tweede Kamer dat het roepen van deze tekst een oproep tot geweld is, omdat het zou betekenen dat Israël van de kaart moet verdwijnen. Bovendien noemt Hamas de zin in zijn grondbeginselen. Activisten zien in de leus echter een oproep tot een einde aan de bezetting van Palestijnse gebieden. Tijdens demonstraties komt de leus veel voor.
Eenzelfde soort discussie vond plaats in de Tweede Kamer over de watermeloen, een symbool dat solidariteit met Palestina uitdrukt omdat de kleuren overeenkomen met die van de Palestijnse vlag. VVD-leider Dilan Yesilgöz denkt daar anders over. Zij ziet het symbool als een hondenfluitje: een op het oog onschuldig teken waarvan de goede verstaander precies weet welke haatboodschap ermee bedoeld wordt. Volgens haar staat het gelijk aan Jodenhaat en steun voor Hamas, beschuldigingen die zij in september 2024 uitte richting Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren), die een speldje met dit symbool droeg.
‘De bedoeling van de wet is om terreur aan te pakken, en iedereen die terreur aanhangt dan wel bewierookt. Maar wat terreur is, daar is geen peil op te trekken – ook in de wet niet. En als dat niet duidelijk is, is de watermeloenbezitter zijn vrijheid niet zeker. Sterker nog: vrijheid van meningsuiting mag en moet gewoon kunnen wijken, als het aan deze wet ligt’, merkt Jeroen Corduwener van Oxfam Novib op in een post op LinkedIn.
Willekeur
Bovendien is dit wetsvoorstel voor een groot deel gebaseerd op de kant die de Nederlandse regering kiest in internationale conflicten, schrijft B. Salamons in reactie op de internetconsultatie. Terwijl Hamas als terroristische organisatie wordt aangemerkt, heeft Nederland in Libië en Syrië juist steun verleend aan bepaalde rebellengroepen. Dat werkt willekeur in de hand, stelt hij.
‘Dat de Nederlandse overheid kant kiest in internationale conflicten is één zaak. Dat diezelfde overheid vervolgens mag bepalen over welke groepen Nederlanders zich positief mogen uitlaten, is van een geheel andere orde. Een regering zou dit beleid kunnen gebruiken om kritiek op haar eigen buitenlandbeleid te vervolgen – of in ieder geval minder aantrekkelijk te maken.’
Het wetsvoorstel is open ter consultatie tot 18 augustus 2025. Daarna wordt het behandeld door de Raad van State, voordat het naar de Tweede en Eerste Kamer gaat. Het voorstel stond overigens niet in het regeerakkoord en is een nieuwe toevoeging. Het akkoord noemde slechts een mogelijk voorstel voor een aparte strafbaarstelling van de verheerlijking van terroristische daden.
