Architect Robin Berghuijs is kritisch op de plannen van Mona Keijzer, die ervoor moeten zorgen dat er meer gebouwd wordt. Want wat hebben we aan meer huizen, als dit bedompte, ongezonde huizen zijn, waar we vervolgens nog jaren aan vastzitten, vraagt hij zich af.

Onlangs werd bekend dat demissionair minister Keijzer het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl, voorheen Bouwbesluit) wil wijzigen, als onderdeel van een plan om woningbouw te stimuleren. Het probleem: haar voorstellen lossen niets op, maar verslechteren de woonkwaliteit.

Het Bbl beschrijft eisen voor gebouwen op het gebied van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid en duurzaamheid. Adviezen van de commissie STOER liggen ten grondslag aan de plannen; een deel ervan betreft het Bbl. Zo wordt voorgesteld om de minimale plafondhoogte te verlagen van 2,6 naar 2,5 meter en de deurhoogte van 2,3 naar 2,1 meter. Daarnaast zouden steilere trappen worden toegestaan en worden de eisen voor daglichttoetreding, ventilatie en geluidsisolatie binnen woningen versoepeld.

Het lijkt logisch: soepelere eisen, zodat we sneller meer kunnen bouwen. Volgens de commissie besparen deze maatregelen gemiddeld 1.250 euro per woning. Voor velen is dat minder dan een maand huur of hypotheek. De gemiddelde nieuwbouwwoning kost tegenwoordig bijna 500.000 euro —deze maatregelen brengen de kosten dus omlaag met 0,25 procent. Dit levert nauwelijks iets op. Het woningtekort dringen we zo niet terug.

‘We zitten mogelijk decennia opgescheept met bedompte, ongezonde woningen’

Wel wordt de kwaliteit van een woning beduidend minder, als bouwers gebruik maken van deze versoepelingen. De plafondhoogte van 2,6 meter is niet zomaar vastgesteld. Behalve een fijnere beleving van de ruimte, zorgt het ook voor meer luchtvolume en een gezondere leefomgeving. Met soepelere eisen voor daglicht en ventilatie dreigen we veel slaapkamers zonder raam te krijgen. Gebouwen horen tientallen jaren te blijven staan. We zitten dus mogelijk decennia, of langer, opgescheept met bedompte, ongezonde woningen.

Waarom we niet bouwen

Er zijn genoeg fundamentele oorzaken waarom we weinig bouwen: gemeentes hebben zelf geen grond; niet genoeg bouwlocaties; onvoldoende stikstofruimte; ellenlange voorbereidingen; boze burgers (NIMBY’s) die procederen tegen nieuwbouw; financieel krijgen ontwikkelaars projecten niet rond; corporaties hebben niet genoeg geld; overheden hebben personeelstekort; of de aanleg van wegen, elektriciteitskabels en een aansluiting met het OV is duur en gaat traag.

Deze knelpunten hebben weinig te maken met het Bbl. Toch richt de minister zich hierop, met het idee dat dit bouwen goedkoper maakt. Dat kan wel, maar dan moeten de aanpassingen aan het BBL beter worden doordacht.

Bijvoorbeeld: In vergelijking met andere landen, vereist Nederland in appartementengebouwen veel eerder een tweede vluchtweg, met veiligheid als argument. Maar in Zwitserland, Luxemburg, Spanje en Oostenrijk is één vluchtweg voldoende en
daar is het aantal doden door brand lager dan in Nederland —in Zwitserland zelfs het laagste van de EU. Een tweede vluchtweg leidt dus niet automatisch tot veiligere vluchtwegen, maar voegt wel veel extra vierkante meters toe. Vooral in kleinere appartementengebouwen beslaan trappenhuizen relatief veel oppervlak. Die meters moeten worden gebouwd, maar kunnen niet verkocht of verhuurd worden.

Nog een voorbeeld: De BENG-normering (Bijna EnergieNeutraal Gebouw) is een belangrijk duurzaamheidsinstrument, maar soms kan zelfs een volledig energieneutraal gebouw niet worden vergund. Vooral de nadruk op thermische massa belemmert bouwers, met name  de vereiste om lichtere bouwmethodieken te gebruiken. Meer mogelijkheden voor bouwmethoden is al goed an sich—het geeft bouwers flexibiliteit—maar lichtere bouwmethoden zijn vaak ook nog goedkoper. Zo hebben lichtere constructies en minder
zware funderingen nodig.

‘Een woning is geen product waar alleen snelheid en prijs tellen’

Minister Keijzer kan ook kijken naar technische eisen buiten het Bbl. Ze kan gemeentes aansporen om parkeernormen te versoepelen of op te heffen. In een appartementengebouw vertegenwoordigt een parkeerplaats vaak meer dan 30.000 euro aan bouwkosten. En een woning van 100 m2 heeft al gauw 40 m2 parkeerruimte nodig. Dit zijn meters waar je niet in kan wonen.

De minister heeft ook goede voorstellen, zoals inzetten op woningbouw in bebouwd gebied. Maar verlagen van kwaliteitseisen is geen oplossing voor het woningtekort, het levert vooral slechtere woningen op. Kwaliteit is geen luxe. Een woning is geen product waar alleen snelheid en prijs tellen, maar een plek waar mensen gezond, veilig en prettig moeten leven. Als we die kwaliteit verkwanselen, lossen we geen problemen op, maar creëren we nieuwe problemen in de toekomst.

Dus, minister Keijzer, doe dit niet!