Net nu er ruzie is uitgebroken bij Denk, krijgt de partij concurrentie. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 doet de van oorsprong Rotterdamse partij Nida ook een gooi naar een zetel. Wat is dit voor partij? 

Het op de islam geïnspireerde Nida stond tot dusver maar één keer in de publieke belangstelling. In 2018 vormde de partij een ‘links verbond’ met de Rotterdamse PvdA, GroenLinks en SP. De vier partijen kwamen met een manifest voor een sociaal, duurzaam en inclusief Rotterdam. Het idee was dat de partijen het voortouw zouden nemen in de Rotterdamse formatie.

Maar het liep al snel anders: er kwam publiciteit voor een tweet van Nida waarin zionisme met IS werd vergeleken. Al was de tweet vier jaar oud, het verbond klapte weer uit elkaar. Socioloog Willem Schinkel zag racisme in alle verontwaardiging, het CIDI vond juist dat Nida opereerde in ‘het schemergebied van antisemitisme’.

Meer kwam het grote publiek nooit van Nida te weten. Komend jaar wil de partij een poging wagen bij de Tweede Kamerverkiezingen. Wat is dit voor partij?

Nida lijkt al snel een concurrent van Denk, die al in de Tweede Kamer zit. Nida presenteert zichzelf als ‘op de islam geïnspireerd’ en dus niet als seculier. De partij is ook ouder dan Denk: Nida ontstond in 2013 en deed een jaar later voor het eerst mee aan de Rotterdamse gemeenteraadsverkiezingen. Onder leiding van oud-GroenLinks-raadslid Nourdin el Ouali haalde Nida twee zetels en een handvol plekken in de Rotterdamse gebiedscommissies.

Van onderop opbouwen

Bij veel verkiezingen komt Nida Denk tegen. De ontwikkeling van deze partijen is echter vrijwel tegengesteld aan elkaar. Waar Denk zichzelf probeert uit te bouwen vanuit de een landelijke organisatie die startte in de Tweede Kamer, deed Nida dat van onderop. De groei gaat langzaam maar gestaag. In 2018 haalde de partij net als vier jaar eerder twee zetels in Rotterdam. De partij deed ook mee in Den Haag en kreeg er daar één. In 2019 voegde het voormalige PvdA-raadslid Hassan Buyatui uit Almere zich bij Nida. Zo ontstond een partij met drie lokale fracties.

De partij deed in 2019 ook mee aan de Provinciale Statenverkiezingen in Noord- en Zuid-Holland, maar haalde de kiesdrempel niet. Dat deed Denk wel. In Rotterdam haalde Denk in 2018 ruim vierduizend stemmen meer dan Nida en kwam het met vier zetels in de raad. In Den Haag krijgt Nida in 2022 waarschijnlijk concurrentie van Denk en landelijk is dat dan weer andersom: partijleider Nourdin el Ouali probeert momenteel een lokaal netwerk van afdelingen op te richten in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen.

Niet schreeuwerig maar subtiel

Nida zegt zelf volledig te zijn gestoeld op de maatschappelijke doelen van de islam. Daar heeft de partij ook een breed programma over geschreven met leidende principes over ethiek, leven, talent, welvaart en familie. Volgens het Rotterdamse Nida-raadslid Ercan Buyukcifci gaat het om ideeën om zijn stad te harmoniseren, namelijk in harmonie te komen met de bron van het leven, de mens en de natuur.

‘Geloof is niet alleen iets van vroeger of thuis, maar voor altijd en overal’, zegt hij. ‘Dat betekent ook dat we bij Nida bijvoorbeeld natuur zien vanuit de diepere verbondenheid van mens en natuur en al het leven, en dus als veel meer dan een economische grondstof. We geloven in talent, de unieke gave van een ieder. Het ontdekken en ontwikkelen hiervan dient veel meer centraal te staan in ons onderwijs. Welvaart is pas werkelijk welvaart als ze sociaal en duurzaam is. We geloven in de familiaire oorsprong van alle mensen wereldwijd en doorbreken achterhaald hokjes-denken als ‘autochtoon’ en ‘allochtoon’.’

‘Hopelijk bedenken mensen vroeg of laat: hé, de islam is eigenlijk zo gek nog niet’

De islamitische inspiratie van Nida is niet altijd voor buitenstaanders te herkennen. Buyukcifci: ‘Onze inspiratie is meer subtiel dan schreeuwerig. Als we ons inzetten voor een meer sociale en duurzame economie, dan is dat wel islamitisch, ook al zullen mensen dat misschien niet zo snel zo opvatten. Er zullen mensen zijn die de islam alleen kennen van malloten en gekke acties, terwijl ze Nida’s visie en standpunten eigenlijk wel goed vinden. Hopelijk bedenken die mensen vroeg of laat: hé, de islam is eigenlijk zo gek nog niet.’

Spirituele levenslessen

De islamitische inspiratie blijkt volgens Buyukcifci niet alleen uit de maatschappelijke doelen van Nida, maar ook door expliciet te refereren aan de levenslessen van de profeten. In het jubeljaar van Mozes diende Nida een motie in over de kwijtschelding van schulden. Ook zet Nida zich in voor gebedsruimten, religieuze diversiteit of islamitische begraafplaatsen. Nida stelde vragen over een protest van de radicaal-rechtse actiegroep Voorpost bij de Islamitische Universiteit Rotterdam en wil dat het Rotterdamse college stelling neemt in de kwestie rond het Amsterdamse Cornelius Haga Lyceum.

Nida is socialer en duurzamer dan Denk, maar ook spiritueler, denkt Buyukcifci. Zo gelooft Nida in de meerwaarde van een gemeenschappelijk rustmoment: ‘Een moment waarmee we elkaar helpen beseffen dat niet elk moment van de dag draait om produceren en consumeren, maar we ook momenten en ruimte creëren voor rust en bezinning.’ Waar Denk met Leefbaar, VVD en D66 in Rotterdam een voorstel indient voor afschaffing van de zondagsochtendrust, wil Nida niet dat alles wijkt voor economische groei. ‘Een inclusieve samenleving met behoud van en diversiteit aan religieuze tradities’, noemt Buyukcifici dat.

Die agenda brengt Nida inmiddels ook buiten Rotterdam. Het Almeerse Nida-raadslid Hassan Buyatui benadrukt de meerwaarde die Nida hecht aan ‘ethiek, spiritualiteit en de rol van religieuze organisaties in de stad’. Dat doet de partij met een kritisch-constructieve en optimistische opstelling. Nida houdt zich ook hier bezig met zaken als Zwarte Piet, etnisch profileren, discriminatie op de woningmarkt en de ondertekening van een charter diversiteit. Ook stemde de raad in met een Nida-motie om vluchtelingenkinderen uit Lesbos op te vangen. Tevens komt er door Buyatui een onderzoek naar de beveiliging van gebedshuizen.

GroenLinks versus de SGP

Hoe moeten buitenstaanders Nida begrijpen? Volgens John Bijl van het Periklesinstituut willen politieke duiders weleens een tweestrijd zien tussen Denk en Nida, omdat ze beiden vooral Nederlanders met een migratieachtergrond bedienen en af willen rekenen met de cultuur van ‘excuus-allochtonen’ in de politiek. Toch is het idee dat bijvoorbeeld Denk Nida over zou moeten of kunnen nemen volgens hem onzinnig, omdat de partijen inhoudelijk te verschillend zijn: ‘Dat is alsof Kees van der Staaij en Jesse Klaver met elkaar moeten fuseren’.

‘Als je Denk een moslim-SGP noemt, dan is Nida een moslim-GroenLinks’

‘Denk is een vanuit een religieuze cultuur opgerichte groep die conservatief en traditioneel is’, legt Bijl uit. ‘Er zitten moslims met een migratieachtergrond uit Turkije en Marokko die een conservatieve cultuur naar Nederland hebben meegenomen. Ze staan voor hiërarchische verhoudingen in de samenleving, willen rust en regelmaat en willen discriminatie bestrijden. Je ziet er vooral veel mannen. Als je Denk een moslim-SGP noemt, dan is Nida een moslim-GroenLinks. Leider el Ouali zat voorheen al bij die partij, ze doen veel aan thema’s als milieu en cultuur. Je ziet er ook veel meer vrouwen.’

De islamitische ChristenUnie

Volgens journalist Antti Liukku, die de Rotterdamse politiek voor het AD Rotterdams Dagblad verslaat, is Nida een emancipatiepartij die sterk vasthoudt aan de grondwet, burgerlijke vrijheden en de vrijheid van geloof. Nida is volgens hem te vergelijken met een soort linkervleugel van de ChristenUnie.

‘De partij heeft een islamitische identiteit en komt met een holistische benadering en universele interpretatie ervan. De achterban is jong en bijzonder islamitisch, maar ook behoorlijk divers. Nida probeert verschillende gemeenschappen – Turken, Marokkanen, bekeerlingen – bij elkaar te brengen. Als een nieuwe generatie multiculturele zelfbewuste moslims.’

Volgens Liukku geeft het linkse verbond van 2018 goed aan hoe Nida in Rotterdam wordt gezien: als links-islamitisch. De PvdA was er in Rotterdam trots op met Nida samen te werken. Dat veranderde pas toen het verbond landelijk bekend werd. De partij wordt met argusogen bekeken: Nourdin el Ouali zou vrijzinniger zijn dan zijn achterban. Door moslimgemeenschappen met verschillende landen van herkomst te overstijgen en expliciet Nederland als startpunt te nemen, ontstaat een balanceeract. Nida wil Nederlands zijn maar leunt sterk op de Koran. Ook de identificatie met de Palestijnen levert kritiek op, maar kan juist op enorm veel bijval rekenen in de eigen achterban.

Wat is de meerwaarde van deze partij? Liukku noemt dat ‘een goede vraag’. Of Nida nou lijkt op GroenLinks of de ChristenUnie maakt eigenlijk niet uit: de partij heeft geen volkse maar eerder een intellectuele achtergrond. Concreet kun je de partij vaak niet noemen. ‘Daarmee word je niet snel groot.’