Vandaag is het veertien jaar geleden dat politicus Pim Fortuyn werd doodgeschoten op het Mediapark in Hilversum. Wat vinden zijn aanhangers van de huidige politiek en van de wijze waarop er met zijn gedachtegoed is omgesprongen? De Kanttekening sprak enkele Fortuynisten.

Begin 2001 was hij er ineens. Pim Fortuyn, de flamboyante politicus, die de aanval opende op de gevestigde politieke orde. Hij zette het debat over integratie en immigratie op de agenda. De grenzen moesten dicht en hij pleitte voor minder asielzoekers. Verder noemde hij de islam “een achterlijke cultuur”. Fortuyn wist snel een trouwe schare aanhangers op te bouwen en politiek Nederland tegen zich in het harnas te jagen. Op 6 mei 2002 moest hij zijn ideeën met de dood bekopen. Op de sterfdag van Fortuyn komt nog ieder jaar een select groepje aanhangers, de “fortuynisten” genoemd, bij elkaar om te rouwen en om hem te herdenken. Een gebeuren dat begint bij het oude huis van de politicus in Rotterdam. Daarna gaat de groep per bus naar Hilversum, naar de plaats waar hij vermoord werd, om de dag te eindigen bij zijn standbeeld in Rotterdam.

Opvallend is dat zijn ideeën veertien jaar geleden omstreden waren en dat andere politici niet met hem samen wilden werken, diezelfde partijen deinzen nu niet terug om in harde taal problemen te benoemen in het integratiedebat. Voor zijn aanhangers, die de Rotterdammer nog steeds diep in hun harten gesloten hebben, een schrale troost. “De dingen die hij toen zei werden verguisd door alle grote politieke partijen, maar ze praten hem nu allemaal na”, vertelt Jennifer Vetter van de stichting Beeld van Pim. “Dat is prima, want hij zei zinnige dingen, alleen hebben ze hem destijds niet gesteund en dat is jammer.” Aanhanger Mark Meurs deelt die mening. “Behalve het CDA wilde niemand met hem in zee, hij werd aan alle kanten zwart gemaakt. Dat ze nu hetzelfde zeggen vind ik laf, want toen durfden ze niet.”

Zijn gedachtegoed is op het Binnenhof actueler dan ooit. Zo wordt er openlijk gedebatteerd over het sluiten van de grenzen voor vluchtelingen, iets dat Fortuyn veertien jaar geleden niet in dank werd afgenomen. Meurs: “Ik denk dat alles meer bespreekbaar is geworden door Pim. Wat er nu gebeurt met de vluchtelingen had hij toen al voorspeld. Hij wilde de grenzen dichtgooien, zodat de stroom immigranten minder zou worden. De mensen die hier al waren, moesten inburgeren, 14 jaar later zie je dat de problemen alleen maar groter zijn geworden.” Ook fortuynist Elly Zijl ziet dat. “Pim heeft altijd gezegd dat mensen welkom zijn als ze zich aanpassen. Sommigen zijn hier al heel lang en spreken geen woord Nederlands. Ook die inburgeringscursussen lopen niet lekker nu. Pim wilde dat vreemdelingen onze taal en cultuur zouden kennen, je ziet dat het belang daarvan nu breed gedragen wordt in de politiek.”

De multiculturele samenleving is volgens de aanhangers van Fortuyn verslechterd. Veel wijken, met name in Rotterdam, zijn er slecht aan toe, vinden ze. Meurs: “Veel allochtonen worden in wijken gestopt, zoals Crooswijk, waar het al niet goed gaat en dan wordt het alleen maar erger. Als Fortuyn er nu nog zou zijn en hij zou naar die wijken kijken, zou hij zeggen dat ze verder verpauperd zijn. Hij wilde de vreemdelingen die er waren laten integreren en ervoor zorgen dat ze een baan zouden krijgen, zodat dit niet zou gebeuren. Veel mensen dachten dat hij tegen buitenlanders was, maar dat is niet zo. Ik ben zelf donker en kan me goed vinden in zijn gedachtegoed. Ik denk dat hij zich zou omdraaien in zijn graf als hij zou weten hoe Nederland er nu voorstaat.” Zijl: “In veel steden wonen allochtonen alleen maar bij elkaar en ze passen zich niet aan. Er wordt nu wel wat gedaan, maar het is te laat. De multiculturele samenleving is mislukt en Nederland had er echt anders uitgezien als Fortuyn er nog geweest was.”

Fortuyn vond in 2002 dat het volk via een referendum bij de plannen voor Europa betrokken moest worden en dat er naar de uitslag van een referendum geluisterd moest worden. Na zijn dood is er tweemaal een referendum gehouden over Europa. Verder maakte de politicus zich ook hard voor de gezondheidszorg, ouderen en onderwijs, hij wilde dat de zorg kleinschaliger werd. Vetter: “Pim bracht onder woorden wat er moest gebeuren. Zoals het management eruit in de zorg en meer handen aan het bed. Terug naar de wijkverpleegster. Ouderen zijn in de steek gelaten en dat zei hij toen al. De politiek stuurt daar nu pas een beetje op aan.” Meurs vult aan: “Ik werk zelf in de thuiszorg en er is steeds minder geld. Het lijkt erop dat de politici er nu wel wat meer werk van maken, Fortuyns woorden waren profetisch.”

De kale politicus werd in zijn tijd extreem-rechts genoemd, maar was mild in vergelijking met Geert Wilders. Zijl: “Pim kreeg bedreigingen, maar kreeg geen beveiliging want toenmalig minister Klaas de Vries vond dat niet nodig. Iedereen weet wat er vervolgens is gebeurd. Daar heeft de politiek van geleerd, want Wilders krijgt wel bewaking.” Meurs: ”Men zei dat hij extreme ideeën had, maar wat is extreem? Hij vond dat mensen moeten kunnen zeggen wat ze vinden. Daarom vond hij de islam een achterlijke cultuur, omdat ‘daar’ niet gezegd kan worden wat men vindt. In Nederland moet dat kunnen en als het je niet bevalt, dan moet je weer weggaan. Zo zag Fortuyn dat en het dringt steeds meer tot ons door dat hij gelijk had.” Vetter sluit af: “Zijn gedachtegoed is nog springlevend. Ik hoor Mark Rutte over vrijheid van meningsuiting. Daar was Fortuyn voor. ‘Laten we waken over de vrijheid van het spreken’, zei hij altijd. Wat er nu met Ebru Umar in Turkije gebeurt is toch beschamend? Rutte noemde dat ‘door en door verrot’, dat vind ik geen taal. Fortuyn had dat anders gezegd, hij bleef altijd hoffelijk.”