Feitenvrij geschreeuw bepaalt maar al te vaak de toon van het politieke debat, de tv-uitzending, de dag, en ja misschien ook wel de tijdgeest. Maar wie zijn we, waar staan we, en hoe breekbaar, broos of bestendig en betrouwbaar is het Nederland van nu echt? Gijs de Swarte duikt diep de subculturen in, op zoek naar antwoorden op die zo actuele en cruciale vragen. In aflevering drie loopt zijn route via een christelijke leefgemeenschap naar een Extinction Rebellion-actie.

‘Ik praat erover, maar dat zou ik niet moeten doen’, zegt schrijfster Magda van der Ende. Ze vertelt een verhaal over kabbala, Joodse mystiek. ‘In de kabbala speelt de mystieke eenheidservaring een grote rol. Je uitspreken, taal per definitie, is scheiden. Woorden schieten tekort.’ Dit levert uit de kring om haar heen, de voorzichtige vraag op wat kabbalisten nu eigenlijk doen dan, precies?

We zijn in Amsterdam Zuidoost in het Jeannette Noëlhuis, een ware bron van medemenselijke warmte. Gevestigd in een van de vele lage witte flatgebouwen daar, tussen de brede roze fietspaden, verwaaide parkjes en kantoorpanden. Betonnen trap op, witte deur door, lange gang, met een paar kamers aan weerszijden waar vluchtelingen uit de hele wereld wonen. Dan een kleine huiskamer, ingericht… nou ja, meer volgeraakt met banken, stoelen, lampen, schilderijen, boeken, pamfletten en spandoeken. Het publiek – medewerkers en inwonenden van het huis – ruim in de slof en de fleecetrui, ontvangt de lezing met interesse; kritisch op een vriendelijke manier.

Op het asfalt zitten

Het Jeannette Noëlhuis heeft ‘eenvoud, gastvrijheid, gebed en directe actie voor een betere samenleving’ als devies. Het is geïnspireerd op de Amerikaanse Catholic Worker beweging, waarin Jeannette Noël actief was. De beweging is mede opgericht door Dorothy Day, een Amerikaanse journaliste die katholiek werd zonder haar sociale en anarchistische activisme op te geven. In haar woorden: ‘The greatest challenge of the day is: how to bring about a revolution of the heart, a revolution which has to start with each one of us.’

Die gerichtheid op actie maakt niet alleen de vraag wat kabbalisten ‘dan precies doen’ extra begrijpelijk, maar ook het verdere verloop van de ontmoeting. Ze doen veel daar: ongedocumenteerde vluchtelingen opvangen, lezingen organiseren, een biologische tuin onderhouden, duurzaam leven, bidden en actievoeren.

‘Iemand moet het doen’

Dus al snel gaat het gesprek over ‘op het asfalt zitten’, ‘op het spoor zitten’ en ‘aan de hekken zitten’. En als een van de lakens wordt uitgevouwen blijkt daar een aardbol en ‘Kappen met Kolen!’ op geschilderd. Morgen actie, gericht tegen ‘bloedkolen’ uit Colombia. Die worden dankzij de energiecrisis weer meer ingevoerd in de Amsterdamse haven, en het daaraan verbonden leed en onrecht is met recht ondraaglijk te noemen. De locatie is de Hes Bulk Terminal; veel industriëler bestaat het niet in Amsterdam. Extinction Rebellion is van de partij evenals de verwante actiegroep ‘Kappen met Kolen.’

‘Make The World Greta Again’

En daar staan ze, een groepje mensen zo militant en agressief als het gemiddelde publiek van een Concertgebouw-matinee. Er zijn koekjes, mandarijnen, verantwoorde koffie en thee. En grappen te over. Iemand struikelt over een tak en krijgt: ‘Moeilijk hè, die natuur?’ te horen. Een ander arriveert in een Greenwheels autootje: ‘Kijk, reuze verantwoord, vind je niet?’ Een jonge vrouw is naar de haven komen lopen: ‘Als ik op de fiets kom, moet ik ‘m weer ophalen vanavond. Ik hoop wel een beetje op een mooie arrestatie vandaag.’ Spandoeken worden opgehangen. Er wordt een minuut stilte gehouden en daarna gezongen in een kring. ‘Sluit als je wil je ogen even en voel hoe je op de aarde staat. Dat is de aarde van ons allemaal,’ zegt een spreekster.

‘Als je daar gewoon eens over nadenkt’, zegt de vrouw naast me. ‘En over hoe kort je hier bent als mens en wat je daarmee kan doen. ‘Make The World Greta Again’, staat op het stuk karton dat ze in haar handen heeft.

Links van het groepje actievoeders ligt een brede waterweg met torenhoge containerschepen, en immense gashouders daarachter. Rechts asfaltwegen, stampend vrachtverkeer, heuvels van kolen en locomotieven die eindeloos lange slierten metalen bakken gevuld met die kolen, richting de rest van Europa sleuren. En natuurlijk komen er mannen van het naastgelegen bedrijventerrein vragen hoe lang het allemaal nog gaat duren, want ‘er moet hier zo gelost worden’. En ja, het begint te regenen. De vrouw met het bord moet lachen als ik haar aankijk. ‘Iemand moet het doen’, zegt ze. ‘Het begint ergens… altijd.’