Het aantal kinderen van gemixte komaf stijgt, maar begrip in de samenleving blijft achter – soms met negatieve gevolgen. Een gemixte familie uit Londen probeert het gesprek op gang te brengen door de ervaringen naar buiten te brengen.

‘Het is eindelijk tijd om het over gemixte kinderen te hebben’, stelt de kleine maar energieke Tenee. De fotografe zegt die middag in de borrelkamer van het kantoor niet veel, maar wat ze zegt, doet ze met vanzelfsprekend zelfvertrouwen en een onberispelijk Brits accent. Dat is niet de enige reden waarom de jongeren om de houten tafels aan haar lippen hangen en instemmend knikken: ze zijn stuk voor stuk zelf van gemengde komaf. In de nieuwbouwwijk Amsterdam Houthavens, in het kantoor van productiebedrijf Vigics met uitzicht op het Amsterdamse IJ, zijn ze op die middag samengekomen om ervaringen uit te wisselen, en geportretteerd te worden voor het platform Mixedracefaces.

Tenee plaatst daar, samen met creative manager en zoon Solon en content manager en schoondochter Rachael, met regelmaat portretfoto’s van mensen van gemengde afkomst, geflankeerd door hun ervaringen – sinds mei al meer dan honderdnegentig. Om hen erkenning te bieden, een gemeenschap te vormen, maar ook vooral om hun bestaan duidelijk te maken aan de buitenwereld. Dat is broodnodig, stelt Tenee: kinderen van verschillende afkomst hebben te maken met unieke problemen en ervaringen, maar worden in de samenleving geconfronteerd met een gebrek aan begrip.

Alsmaar gewoner
Kinderen van gemixte afkomst worden steeds gewoner in Nederland. Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat in 2014 vijftien procent van de tweeoudergezinnen gemixt was – en hun kinderen dus bi-cultureel. De grote steden lopen voorop: volgens de gemeente Amsterdam is een kwart van Amsterdamse huwelijken gemengd, net als maar liefst zevenendertig procent van kinderen tussen nul en twaalf jaar. Met de constante migratie en integratie in Nederland zal dit aantal alleen maar toenemen.

Toch lijkt nog niemand dit te beseffen. Dit ondervond dr. Merlijn Karssen, die promoveerde op de onderwijservaringen van bi-etnische kinderen. Zij is een van de weinige wetenschappers die zich met deze groep bezighoudt – in Europa is onderzoek naar deze groep schaars en ook het CBS heeft geen cijfers paraat. De kinderen werden, omdat ze vaak een ouder hebben met migratie-achtergrond, tot voor kort onder het kopje ‘allochtoon’ geschaard. Maar hun ervaringen zijn absoluut niet dezelfde als die van kinderen met mono-etnische achtergrond, stelt Karssen in een interview met Kennisplatform Integratie & Samenleving. Uit haar onderzoek blijkt dat de schoolprestaties van gemengde kinderen bovengemiddeld zijn, terwijl ze sociaal soms buiten de boot vallen: ‘Ze worden door andere kinderen niet voor ‘echte’ Nederlander of ‘echte’ Marokkaan aangezien.’

Het laatste puzzelstukje
Deze bevindingen worden onderstreept door Tenee en zoon Solon: ‘We leven in een wereld waarin men niet begrijpt dat culturen sterk met elkaar verweven zijn’. Hun familie ondervindt dit aan den lijve: Tenee en Solon zijn van Ghanees-Nederlandse afkomst en schoondochter Rachael is Engels-Indiaas. De inspiratiebron voor het platform is wijlen Tenee’s moeder, Rienkje Zoet. Zij trouwde met de Ghanese fotograaf Fred Attoh en leefde vijfentwintig jaar lang in Ghana. ‘Ze was een sterke vrouw die barrières overwon’, zegt Tenee. ‘Ze betrad een andere cultuur in een tijd dat interculturaliteit nog niet breed geaccepteerd werd.’ Sindsdien is een hoop verbeterd, zegt de familie, maar nog steeds kunnen kinderen van gemixte afkomst nergens hun ervaringen kwijt. Dat is goed te zien aan de uitgelaten sfeer op de bijeenkomsten: ‘iedereen deelt zijn of haar ervaringen en je ziet gezichten opgloeien als ze overeenkomsten bij elkaar ontdekken.’

Deze februarimiddag in de borrelkamer lijkt daar een perfecte demonstratie van – iedere aanwezige deelt naar hartenlust zijn of haar ervaringen met mensen die ook weten hoe het is om een gemengde afkomst te hebben. Solon weet dat kinderen van gemixte afkomst het moeilijk kunnen hebben. ‘Zeker voor een enigst kind, met beide ouders verbonden aan één achtergrond, kan het gesprek maar zover reiken. Het is niet dat de ouders het niet willen begrijpen, maar ze delen de ervaring niet. Met een platform zoals deze kun je verbinden met en je spiegelen aan mensen die hetzelfde doormaken.’

Jellina Waringa, een andere deelnemer aan de middag, is door de jaren heen vaak geconfronteerd met de manier waarop omstanders haar gemixte afkomst zien. ‘Ik ben Javaans-Fries en ik krijg minstens één keer per week de vraag waar ik vandaan kom – of waar dan écht’, zegt ze. ‘Die vraag, gesteld door Nederlanders of Indonesiërs, suggereert dat ik niet bij hen hoor. Hij plaatst je buiten de kaders. Soms wordt het uit oprechte interesse gesteld’, geeft ze toe – maar dan gevolgd door een lach: ‘Maar ik ben het inmiddels wel zat. Want mensen vullen in wie je bent, terwijl iedereen het recht heeft om de eigen identiteit te bepalen. Stel je voor hoe raar het is als een volledig Nederlandse Nederlander te horen krijgt dat ze geen Nederlander is. Dat is het voor mij ook. Maar ik ben eraan gewend.’

Hèhè-moment
‘De vraag over mijn afkomst is ironisch, want niemand vraagt naar de ervaring van een gemixte achtergrond. In mijn leven is mij drie keer gevraagd hoe het is om een gemixte achtergrond te hebben. Ik herinner me elke keer nog goed, dat geeft wel aan hoe speciaal het was.’ De onzekerheid over haar precieze identiteit bleef voor Jellina jarenlang onopgelost. ‘Ik nam altijd aan dat ik precies aan anderen moest kunnen uitleggen wat ik was. Pas een aantal jaar geleden begon ik in te zien dat ik noch Nederlands, noch Indonesisch ben. En ook: dat dat oké is. Om het heel Nederlands te stellen: ik had een ‘hèhè-moment’. Het brengt rust. Net als dat ik hier vandaag ben en mijn foto wordt genomen en vooral dat ik mijn verhaal kan vertellen. De vragen hier en de antwoorden van anderen hebben me aan het denken gezet, meer inzicht gegeven in mijn identiteit.’

Dat haar platform mensen kan helpen met zelfinzicht, hoort Tenee wel vaker. ‘Ik herinner me nog een vrouw die helemaal leegliep toen ze op de foto kwam, omdat dit de eerste keer was dat ze erover kon praten. Urenlang vertelde ze over haar ervaringen, tot tranen aan toe – ook bij mij.’ Dat klinkt haast als mentale hulp, en Tenee knikt: ‘Soms doen we het werk van psychiaters.’

Solon bevestigt: ‘Er zijn mensen die recht uit het hart spreken wanneer ze naar ons komen met hun verhaal, omdat ze nooit ergens over hun ervaringen hebben kunnen vertellen. Ze weten niet met wie ze moeten praten, bij welke groep ze kunnen horen. Door erover te praten, begrijpen ze zichzelf beter. Ook het publiceren van hun verhaal kan helpen. Soms heb ik het gevoel dat het een vorm van biecht is als ze hun stuk lezen en met de neus op de feiten worden gedrukt. Het is een vorm van validatie. Het is alsof ze zeggen: ‘Ik zet er mijn handtekening onder. Ik ben blij met wie ik ben – dit is mijn foto, dit is mijn verhaal. Laat de wereld het zien.’

In verwachting
Meer dan alleen een galerij van gemixte kinderen, hoopt Tenee een netwerk te bouwen op zulke middagen. ‘Een bijeenkomst is meer dan een foto nemen en een kort gesprek. Het gaat om het maken van verbinding – je kunt het hebben over dingen waarover het in de samenleving doorgaans niet gaat’, zegt ze verscheidene keren die middag. Dat doel bereikt ze compleet: geholpen door de rijkelijk vloeiende thee en hapjes, praat iedereen erop los en wisselen de jongeren aan het einde van de middag uitgebreid contactgegevens uit. Een paar deelnemers maken zelfs plannen om die avond samen uit te gaan – de gemixte kinderen vinden eindelijk gelijkgestemden.

Hoewel een gemengd kind veel uitdagingen staan te wachten, is die middag duidelijk dat zo’n afkomst ook heel mooi kan zijn. Dimitri, een bruine jongen met een lange krullende paardenstaart en meer afkomsten dan hij zich kan herinneren – ‘Surinaams-Creools, Hindoestaans, Joods-Portugees…’ gaat hij zijn vingers af – vertelt met een grote glimlach over de mogelijkheden die zijn gemixte afkomst hem biedt. ‘In Spanje denk ik dat ik een Latino ben, in Griekenland omarmen ze me vanwege mijn naam – ik pas overal bij!’ Ook Daniella Mijuskovic heeft geen slechte ervaringen met haar Servisch-Thais-Nederlandse afkomst, ‘al moeten Thaise mensen altijd heel hard lachen wanneer ze horen dat ik Thais ben, en kan ik me herinneren dat de rector van mijn school zei dat ik een van de ‘goede allochtonen’ was’. Ze schudt het van zich af. ‘Het maakt me niet zoveel uit. Ik weet wie ik ben, dus ik heb er geen problemen mee.’

Daniella kwam aanvankelijk ook niet bij Mixedracefaces terecht omdat ze naar gelijkgestemden zocht, maar vanwege een andere reden. ‘Ik ben in verwachting van een kind met mijn Italiaans-Frans-Congolese man en ik vroeg me af hoe ons kind eruit zou komen te zien’, zegt ze met een glimlach, ‘dus ik zat op de pagina te scrollen om te kijken of er mensen zijn met dezelfde mix als wij. Ik weet dat veel mensen last hebben van hun gemengde afkomst, maar ik heb geen speciale tactiek voor het opvoeden. Behalve dan te herhalen: je bent goed zoals je bent.’

U kunt alle portretten zien op de website mixedracefaces.com of door hen te volgen op Instagram, Twitter of Facebook. Eind april is de familie opnieuw in Amsterdam om portretten te schieten: kent u iemand van gemixte afkomst die ook hun ervaringen en portret vastgelegd wilt hebben? E-mail dan naar [email protected].