Bioscoop Pathé, politici, de politie. Steeds meer organisaties en bedrijven wensen de moslimgemeenschap in ons land een gezegend Suikerfeest: Eid Mubarak. Soms uit economische overwegingen, soms welgemeend, soms uit politieke overwegingen. De meningen hierover zijn verdeeld. Wat vinden moslims hier eigenlijk van?

Brahim Bourzik, hoofdredacteur en oprichter van De Moslimkrant en oud-gemeenteraadslid in Rotterdam voor GroenLinks, vindt dat het een positief effect heeft. ‘Regeringsleiders van landen als Canada en de VS wensen hun moslim landgenoten al jaren een prettig Suikerfeest. De premier van Groot-Brittannië wenst de moslims die er wonen een gezegende Ramadan en een gezegend Suikerfeest. Rutte doet dit niet. Hij is daarin heel liberaal.’

Het valt Bourzik op dat D66 de moslims heeft ontdekt. ‘GroenLinks hield zich vroeger ook bezig met diversiteit, maar dat pad is verlaten. De vijf plaatsen in de Rotterdamse gemeenteraad worden ingenomen door vijf witte mensen. D66 heeft diversiteit juist omarmd en overgenomen. Dit komt deels door de strijd tussen Pechtold en Wilders.’

Aan de andere kant is het volgens Bourzik ook een economisch verhaal. ‘Bij de Bijenkorf werd dit jaar rond het Suikerfeest de Suikerfeesttaart verkocht. Steeds meer vermogende jonge moslims ontdekken de Bijenkorf. Hema heeft eerder geprobeerd om suikertaarten te verkopen, maar is daar na een storm van kritiek op sociale media mee gestopt. Ook de Erasmus Universiteit Rotterdam lag onder vuur na het wensen van een gezegend Suikerfeest, en dat terwijl zij de meeste allochtone studenten hebben van alle universiteiten in Nederland. Waar komt al die kritiek vandaan? Wat is het verschil met het wensen van een gelukkig of gezegend Kerstfeest?’

‘Dakiftars, Stadsiftars, iedereen is welkom’

Raakt het ingeburgerd om iemand een gezegend Suikerfeest toe te wensen? ‘Ja’, antwoordt Bourzik bevestigend. ‘Steeds meer mensen kennen iemand op het werk of in hun omgeving die het Suikerfeest viert. Mijn vader is 81 jaar en werkte bij de snoepfabriek Van Melle. Hij vertelde me dat moslims vroeger op het werk niet spraken over het Suikerfeest. Ze namen een snipperdag, maar zeiden niet waarom. En dan te bedenken dat de NPO dit jaar zelfs een Suikerfeest-conference van Najib Amhali heeft uitgezonden. Het zou me niet verbazen als er over twintig à vijfentwintig jaar naast de Kersttoespraak ook een Ramadantoespraak of Suikerfeesttoespraak wordt gehouden.’

Een blijk van erkenning

Nourdin El Ouali, fractievoorzitter van Nida Rotterdam, vindt het heel mooi om wie dan ook geluk te wensen op momenten waarop iemand iets te vieren heeft. ‘Op mijn beurt wens ik iedereen een prettig Kerstfeest. Mooi om te zien hoe anderen dit vieren. Het is een goede zaak om je collega of je stadsgenoot het beste te wensen. Of het nu om het Ramadanfeest, het Holi Phagwa-feest of het Joodse Nieuwjaar gaat. Ik snap niet wat het probleem zou zijn. Gelukwensen, verbroedering en vreugde vermenigvuldigen zich als het wordt gedeeld. Het is een blijk van erkenning waardoor mensen zich gezien en gewaardeerd voelen op het werk of in de wijk.’

Nida Rotterdam heeft geen negatieve klanken gehoord over het toewensen van Eid Mubarak. Wat El Ouali wel merkt, is dat bij de iftars de tafels groter worden in plaats van kleiner. ‘Vroeger was een iftar iets wat binnen de huiselijke sfeer plaatsvond, maar het wordt steeds meer gemeengoed. Dakiftars, Stadsiftars, iedereen is welkom.’

Het is nog niet zover dat het Suikerfeest een feestdag is waarop iedereen vrij is. Nida Rotterdam ijvert al een tijdje voor gratis OV op bepaalde dagen. Een kwestie van inclusie én stimulering om gebruik te maken van het Openbaar Vervoer. ‘Of parkeren tegen een gereduceerd tarief, zoals met Kerst of Pasen het geval is. Het zou erkenning zijn van onze enorme diversiteit. Ons voorstel heeft het nog niet gered, maar er is wel meer animo voor. Het moet wel aan de Rotterdammers gevraagd worden.’

El Ouali benadrukt dat als het gaat om vrije dagen, dit dan niet in de plaats van andere feestdagen moet zijn maar een uitbreiding van feestdagen.

Positieve en negatieve berichten

De bioscoopketen Pathé, dat veel (jonge) moslims tot zijn bezoekers mag rekenen, wenste hen Eid Mubarak. Dit leidde tot een heleboel reacties op Facebook, positief en negatief. ‘Dit is Islamisering van onze bioscopen’ of ‘Eid Mubarak naar alle terroristen hier’. Er is ook iemand die geïrriteerd opmerkte dat Pathé op Twitter de mensen geen prettig Pasen had gewenst.

Toch overheersen de positieve reacties, zowel van moslims als niet-moslims. De niet-moslims ergeren zich vaak aan de tegenstanders van gelukwensen. ‘Dit is de reden waarom de schappen van de azijn weer leeg zijn deze week. Maar wel met z’n allen Knorr Wereldgerechten scoren,’ reageert iemand boos. Een filmliefhebber is blij dat zijn moeder hem ‘leven en laten leven’ had geleerd en wenst iedereen vervolgens Eid Mubarak. Eén andere niet-moslim geeft aan nooit naar Pathé te gaan in verband met parkeerproblemen, maar hij is nu van mening veranderd vanwege deze wens. Hij is nu fan!

‘Dit is Islamisering van onze bioscopen’

Klaver en Jetten

Politici die besluiten om via Twitter Eid Mubarak te wensen liggen op Twitter al snel onder vuur. D66-fractievoorzitter Rob Jetten en GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver werden bedolven onder Twitterberichten. Klaver wenste een fijn Suikerfeest aan iedereen die het viert. Dat valt bij lang niet iedereen in goede aarde. Sommige reacties zijn bij het account geplaatst van zowel Klaver als Jetten, zoals: ‘Wisten jullie dat Mark Rutte, Rob Jetten en Jesse Klaver de beide Paasdagen willen afschaffen om per 2022 het Offerfeest en het Suikerfeest als officiële Nederlandse feestdagen toe te voegen?’ Bij Jesse Klaver merkt iemand vol ergernis op dat het getuigt van een gebrek aan empathie dat het de mensen die dit feest vieren niet wordt gegund dat Klaver hen een fijn Suikerfeest wenst. Ook Jetten ontsnapt niet aan de nodige kritiek. ‘Ik roep mensen niet op om samen carnaval te vieren. Rob Jetten roept wel op om het Suikerfeest te vieren. Dus wat had je nou?’

Vanwege de toon en de taal die sommige twitteraars bezigen kan geconcludeerd worden dat het niet om de vaste achterban van deze partijen gaat, maar om mensen met een andere politieke voorkeur. Zowel op Facebook als op Twitter worden er flauwe opmerkingen gemaakt over diabetici. Zij zouden worden gediscrimineerd als suikerpatiënten.

Commerciële bijbedoelingen

Mohamed Bouimj, interim-directeur van SPIOR (Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond), verklaart dat er bij zijn organisatie geen reacties zijn gekomen op het toenemende toewensen van Eid Mubarak. Hij begrijpt dat deze wens regelmatig commerciële bijbedoelingen heeft, maar toch vindt hij het een gunstige ontwikkeling. ‘Hoewel bedrijven er belang bij hebben is het leuk dat ze het doen.’

Bouimj zou het prettig vinden als het Suikerfeest en het Offerfeest ook in Nederland worden erkend als officiële feestdagen. ‘Ik weet dat we in een joods-christelijke maatschappij leven, maar er zijn in dit land een miljoen moslims. Veruit de meeste doen elke dag hun best om samen te leven. Moslims Eid Mubarak wensen is een stukje waardering hiervoor.’

Diversity & Inclusion

Ook de Erasmus Universiteit Rotterdam wenste moslims Eid Mubarak, wat heel veel reacties oplevert. Bovendien is er overduidelijk een verschil tussen Twitter, Instagram of Facebook. ‘De reacties op Twitter waren heel anders dan elders,’ aldus een woordvoerder van de EUR. ‘Op Instagram waren bijna alle berichten positief en ontvingen we 1.016 likes. Via Instagram reageert hoofzakelijk onze eigen community, dus studenten, docenten en medewerkers, terwijl we via Twitter veel volgers hebben van buiten de universiteit. Met uitzondering van Twitter waren de reacties hoofdzakelijk positief.’

‘We wensen mensen ook een gelukkig Chinees Nieuwjaar en een fijne Gay Pride’

Het wensen van Eid Mubarak heeft te maken met ‘Diversity & Inclusion’, wat voor de universiteit heel belangrijk is. ‘We wensen mensen ook een gelukkig Chinees Nieuwjaar en een fijne Gay Pride. Ee hebben ook aandacht voor allerlei andere dagen die belangrijk zijn voor leden van de community van de universiteit. Dus ook Eid Mubarak.’

‘Je voelt je meer welkom’

De Kanttekening sprak er ook over met moslims op straat in Rotterdam-Centrum. De meeste reageren positief op het feit dat steeds meer organisaties en bedrijven Eid Mubarak wensen. Hannan (29) vindt het zowel leuk als netjes. ‘Ik wens mensen ook gelukkig nieuwjaar. Als je iets benoemt, geef je het een waarde.’ Ze krijgt meteen bijval van haar gezelschap. ‘Ja, dat is waar.’

Adil (19 jaar) staat er wat kritischer tegenover. ‘Op zich is het goed, maar het hele jaar rot doen en dan ineens Eid Mubarak wensen? Nee, dat hoeft voor mij niet.’

Yosra en Hanae, allebei 22 jaar, vinden het echt tóp dat steeds meer bedrijven en instellingen bewust mensen een fijn Suikerfeest wensen. ‘Heel, heel leuk. Echt fantastisch,’ zegt Hanae. ‘Het trekt ook meer klanten.’ Yosra knikt. ‘Je voelt je meer welkom in die zaken.’ Hanae is het daar helemaal mee eens.

Eén van de ondervraagden, een ondernemer, zet vraagtekens bij de hartelijkheid van veel bedrijven. ‘Het is een gunstige ontwikkeling, maar het is ook marketing, hoor.’

Merk als kerk

Bij De Reputatiegroep in Utrecht werken specialisten op het gebied van reputatievraagstukken voor de overheid en het bedrijfsleven. De vraag wat Eid Mubarak-wensen voor de reputatie van een bedrijf betekenen, wordt beantwoord door Paul Stamsnijder, partner bij De Reputatiegroep: ‘Met deze wens beken je moreel besef. Moslims zijn een onderdeel van de maatschappij. In deze context past het dat je elkaar gezegend Suikerfeest toewenst. Aan de andere kant is er sprake van afkeuring, waardoor we met twee uitersten te maken hebben.’

‘Voor bedrijven en merken is er de conservatieve route’, vervolgt hij, ‘namelijk gesloten zijn ten opzichte van het nieuwe.’ Dit brengt volgens hem afzondering met zich mee. ‘De tweede optie is de progressieve, open route. Meebewegen met een Nederland dat meer kleuren heeft dan vroeger. Naast Fijne Kerstdagen is er nu ook Goed Suikerfeest.’

‘Spelen we in op de behoeften van nieuwe bevolkingsgroepen?’

Stamsnijder meent dat bijvoorbeeld supermarkten gedwongen worden om stelling te nemen in de Zwart Piet discussie. ‘De beste weg is dan om tegen niemand te zijn. Iedereen is onze klant, dus we wensen fijne Kerstdagen, subh holi en prettig Suikerfeest. Hier gaat Pathé ook in mee. Maar puur vanuit marketingoverwegingen prettig Suikerfeest wensen, daar prikken mensen doorheen. Bij Pathé komen veel moslims, dus is het logisch dat Pathé deze weg bewandelt. In ons vak wordt dit ‘het merk als kerk’ genoemd. Merken worden tegenwoordig uitgedaagd om kleur te bekennen. Daarnaast is het een kwestie van je klanten kennen en daar slim op inspringen. Dat is geen moreel of politiek statement. We leven in een vrije wereld.’

Begrijpelijk, maar aan de reacties op Twitter te oordelen kunnen bedrijven of politici op commentaar rekenen als ze moslims Eid Mubarak wensen. ‘Twitter is een digitaal riool waar mensen veelal anoniem de meest vreselijk dingen zeggen’, analyseert Paul Stamsnijder. ‘Vaak slaan mensen zulke nare taal uit omdat ze bang zijn voor het spookbeeld van ‘islamisering’. Ik geef toe dat ik heel erg aan kant van het bedrijfsleven sta. Je moet kijken naar de behoefte van de klant en vooral niet meegaan in het demoniseren van bepaalde bevolkingsgroepen.’

Het blijft niettemin ingewikkeld, concludeert Stamsnijder. ‘Bedrijven hebben de mond vol van inclusie en diversiteitsbeleid, maar staan ook voor een dilemma: spelen we in op de behoeften van nieuwe bevolkingsgroepen of blijven we voor hen gesloten? Wie wil je zijn? Omgekeerd loopt een bedrijf dat zich afzondert het risico om op een dag beticht te worden van discriminatie. Wees dus zo toegankelijk mogelijk voor iedereen.’