De Kanttekening was zaterdag aanwezig bij Pegida’s ‘flyeractie’ voor de Al Fourqaan-moskee in Eindhoven. Wat gebeurde daar nu werkelijk? Ook spraken we met omwonende moslims. Zij zijn niet gediend van Pegida’s aanwezigheid. ‘Het zou verboden moeten worden.’

‘Wat doen jullie hier?’ schreeuwt een van de verzamelde jongeren richting de wachtende journalisten op de verregende parkeerplaats voor de Al Fourqaan-moskee. Ervan uitgaande dat hij zelf ook wel weet dat we allemaal voor hetzelfde komen, houdt iedereen verder zijn mond. Niet lang daarna stopt er een auto, het raampje gaat open. ‘Is Edwin er al?’ Ik antwoord dat we nog even hebben te wachten op Edwin Wagensveld, de aanvoerder van anti-islambeweging Pegida. ‘Hij is bang, hij komt niet – let maar op’, foetert de man. Het raampje gaat weer dicht en hij scheurt er weer vandoor.

Het is het grimmige decor van de aangekondigde flyeractie van Pegida. De anti-islamactivisten waren 26 mei ook al naar de Eindhovense moskee gegaan, om te demonstreren ‘tegen de ramadan en de invloed van moslims in Nederland’. Toen kwamen zo’n driehonderd – voornamelijk Turks-Nederlandse – jongeren hen opzoeken en vlogen er stenen door de lucht. De ME moest ingrijpen, enkele jongeren werden gearresteerd.

Dit nooit meer, zei burgemeester John Jorritsma daarna. Pegida wilde echter een herkansing en had voor zaterdag 15 juni een verzoek ingediend om opnieuw te mogen demonstreren voor de Al Fourqaan-moskee. De burgemeester stak hier een stokje voor, om ‘ernstige wanordelijkheden’ te voorkomen. Pegida was welkom om te demonstreren, maar dan op woensdag 19 juni op het centraal gelegen Stadhuisplein. Pegida-activisten legden zich niet bij dit besluit neer. Ze zijn zaterdag alsnog naar de moskee gekomen, niet om te demonstreren maar om te flyeren.

‘Echt kei-vreemd, dit’

En zo wil het dat buurtbewoners, agenten en journalisten een halfuur lang in afwachting zijn voor – ja, voor wat eigenlijk? De flyeractie was gepland voor twee uur, maar Pegida komt maar niet opdagen. Enkele journalisten besluiten maar een rondje te gaan lopen, op zoek naar aanhangers van de anti-islambeweging. Ik raak aan de praat met Nihal (23), een buurtbewoonster die vroeger Koranlessen volgde in de Al Fourqaan-moskee.

Nihal zegt de verzamelde jongeren te willen helpen. ‘Ga naar huis – het is het niet waard om dit aandacht te geven met geweld’, gebiedt ze hen. De aanwezigheid van Pegida laat haar niet onberoerd. ‘Het geeft mij heel veel verdriet. Echt kei-vreemd, dit – waarom is dit allemaal nodig?’

Zou het wel moeten mogen dat Pegida hier langs komt? Nihal vindt van niet: ‘Ik zou willen dat het verboden werd, dit scheurt onze samenleving uit elkaar. We zijn een mengelmoes, daar zouden we trots op moeten zijn – maar Edwin Wagensveld is dat blijkbaar niet.’ Dit soort acties moeten volgens haar worden verboden, ‘voor elke moskee in heel Nederland’. Doorvragen leert dat Nihal überhaupt niet wil dat er in het openbaar geageerd wordt tegen de islam: ‘Niet tegen de islam, of tegen welk geloof dan ook. Iedereen moet gewoon vrij zijn of haar geloof kunnen uiten. Als gelovigen daar niemand lastig mee vallen, dan is dít toch niet nodig?’

‘Pegida begint met demonstreren en roept dingen die heel pijnlijk zijn. Dan kun je niet zeggen: ‘Ik ben een slachtoffer.’ Nee, je hebt het uitgelokt’

Nihal is glashelder: ‘Er zou een streep moeten worden getrokken. Wanneer is het vrijheid van meningsuiting en wanneer is het haatzaaien en discriminatie? En dat laatste is hier het geval. Dit is geen vrijheid van meningsuiting.’ Wat ze van het mediacircus rond dit soort betogingen vindt? ‘Ik ben van mening dat de media hierin een hele kwalijke rol spelen, omdat ze de hele tijd de foto’s pakken van 26 mei, waarin de jongeren slecht neer worden gezet. Omdat ze de jongeren blijven benoemen als ‘allochtone jongeren’, ‘moslimjongeren’, ‘Turken’, terwijl hier superveel verschillende mensen waren. En omdat ze telkens maar één kant van het verhaal laten zien en niet wat Pegida aan het doen is – dat ook net zo slecht is.’

Maar Pegida gebruikte toch geen geweld, in tegenstelling tot de jongeren? Nihal vindt de berichtgeving over het geweld overtrokken: ‘Op een gegeven moment liep dat uit de hand. Maar daar werd te veel aandacht aan gegeven. Dat was echt heel kort, dat geweld. En die tegenreactie was ook te verwachten – hoewel dat niet per se nodig was. Nu zeg ik niet dat wat die jongeren deden goed was, maar het was te vermijden.’ Op de vraag wat ze hiermee bedoelt, zegt ze: ‘Pegida begint met demonstreren en roept dingen die heel pijnlijk zijn. Dan kun je niet zeggen: ‘Ik ben een slachtoffer.’ Nee, je hebt het uitgelokt.’

‘Uit die camera, uit die camera!’

Terwijl ik nog in gesprek ben met Nihal komen ze dan eindelijk aanlopen: een handjevol Pegida-aanhangers – onder wie ook voorman Edwin Wagensveld – dat Eindhoven andermaal zal doen opschudden. In een nabije straat hebben ze wat flyers uitgedeeld, naar het schijnt. Voor de moskee komen ze tot stilstand. Ze praten wat met elkaar en worden ondertussen uitgejoeld door de omstaande jongeren. Er is geen flyer meer te zien. Een vrouwelijke Pegida-aanhanger filmt de aanwezigheid van de jongeren, terwijl ze zwijgzaam een sigaret rookt.

‘Is dit alles?’, vraag ik aan een collega met een grote camera voor zijn neus. ‘Dat moet je hem vragen’, antwoordt hij, daarbij doelend op Wagensveld. ‘Goed idee’, beaam ik – dus ik stap op de Pegida-voorman af. ‘Je staat in m’n beeld!’ krijg ik meteen te horen van diezelfde collega. Ik gun hem, voor even, zijn shots. Een moment later zorgt een passerende buurtbewoonster, met een Redbull-blikje in haar hand, dan toch nog voor enig spektakel.

‘Hoeveel geld krijg jij daarvoor, om de boel op te fokken? Flikker op, man! Oplichter! Mag dat wel van de Bijbel?’ De omstaande jongeren klappen en joelen. De vrouw lijkt hiermee, ironisch genoeg, zelf de boel te hebben opgestookt. De jongeren aan de randen van het plein beginnen zich te bewegen richting Wagensveld en ook richting de journalisten. We worden gefilmd, een enkeling roept ‘Uit die camera, uit die camera!’ Eén van de journalisten krijgt een speciale behandeling en moet, om ruimte voor zichzelf te kunnen maken, een paar stappen opzij zetten.

‘Dit had niet gehoeven’

En dan komt het moment waarop het aanwezige journaille de vinger niet meer van de cameraknop zal halen. Een van de jongens komt op Wagensveld afgelopen en spuugt in zijn richting. Wat volgt is een korte matpartij tussen Wagensveld en meerdere jongeren, waarna Wagensveld wegrent richting de politie aan de rand van het plein. Met tientallen tegelijk achtervolgen de jongeren hem. De politie duwt hem meteen in de wagen en ze rijden weg. Ook de andere Pegida-leden worden opgevangen door de politie en weten te ontkomen. ‘Houdoe!’ roept een van de jongeren hen na.

‘Nu kan Wagensveld weer zeggen: ‘Kijk, dit zijn die moslims weer’. Maar dit heeft niets met de islam te maken’

‘Dit had niet gehoeven, dit had echt niet gehoeven’, reageert een omstaander met hoofddoek, als de rust is wedergekeerd. ‘Waarom moeten ze geweld gebruiken? Ik snap het wel, maar het hoeft niet.’ En haar moet nog iets anders van het hart: ‘Nu kan hij (Wagensveld, red.) weer zeggen: ‘Kijk, dit zijn die moslims weer’. Maar dit heeft niets met de islam te maken.’ Ook laakt ze dat Wagensveld zich weer op deze manier heeft moeten laten gelden. ‘Hij kan zo de moskee in komen, maar hij heeft helemaal geen interesse.’

‘Ze verstoren het vredige leven van de mensen hier’

‘Wat is er gebeurd?’ vraagt Syed (36) in het Engels. Hij woont een paar straten verderop en is afgekomen op de consternatie. Wanneer ik hem vertel dat Pegida weer langs is geweest, schudt hij meewarig zijn hoofd. Syed is een IT-expat uit India en bidt regelmatig in de Al Fourqaan-moskee. Hij is juist naar Nederland gekomen omdat het een ‘veilig, vredig land’ is, en speciaal naar Eindhoven omdat Amsterdam en Rotterdam ‘te druk’ zijn. ‘Dit soort controversiële dingen leidt tot ongemak bij de mensen hier’, zegt Syed. ‘Als ze de islam haten, dan zouden ze niet naar hier moeten komen. Moslims gaan ook niet naar de kerk, om te zeggen: ‘Jullie zijn verkeerd bezig’.’

Demonstreren tegen de islam zou niet moeten kunnen, vindt hij. ‘Het zou verboden moeten worden. Ze verstoren het vredige leven van de mensen hier.’ Syed beaamt dat hier vrijheid van meningsuiting geldt. ‘Ze zouden rustig naar ons toe moeten komen, komen zitten en erover moeten praten. We verwelkomen hen.’ Maar: ‘Dit soort dingen moeten we voorkomen.’ En dan heeft Syed het niet alleen over zijn geliefde Eindhoven. Wat hem betreft worden demonstraties tegen de islam uitgebannen in ‘de hele wereld’. Want: ‘Haat creëert meer haat. Liefde lost problemen op.’

‘Dit land staat zich voor op de vrijheid van meningsuiting. Dat is een goed iets. Maar er zijn uitzonderingen’

Maar dat gaat Pegida niet doen, zo’n liefdevolle aanpak. Kunnen we niet beter Pegida gewoon rustig haar gang laten gaan, omdat ze precies uit dit soort controverses hun media-aandacht halen? Syed blijft bij zijn standpunt, dat ze hun punt ‘op een verkeerde manier’ maken: ‘Dit land staat zich voor op de vrijheid van meningsuiting. Dat is een goed iets. Maar er zijn uitzonderingen. Pegida doet ons, de maatschappij, moreel pijn.’

‘Aangevallen door moslims’

Als Syed weer is afgedropen, is de parkeerplaats voor de moskee bijna geheel verlaten. Een snelle blik op Twitter leert dat de vrees van een van de buurtbewoonsters – ‘Nu kan Wagensveld weer zeggen: ‘Kijk, dit zijn die moslims weer’’ – inmiddels is bewaarheid. ‘Aangevallen door moslims, bij Al Fourqaan-moskee te Eindhoven… door #politie meegenomen!’, twittert Wagensveld al vanuit de politiewagen. Hij laat een dag later weten de smaak te pakken te hebben en is van plan wekelijks te gaan flyeren in Eindhoven, voor de Al Fourqaan-moskee. ‘Wij blijven proberen, ook al moet ik er kruipend komen.’ Het is de vraag wie in Eindhoven hij daarmee een plezier zal doen.