Ook in Utrecht demonstreren studenten dinsdag en woensdag tegen de banden van de universiteit met de Israëlische academische wereld. De demonstratie eindigde door ingrijpen van de ME. 

Op woensdagmiddag, dag twee van de studentenprotesten in Utrecht, is de universiteitsbibliotheek gebarricadeerd. Voor het gebouw staan een paar honderd mensen om hun steun te betuigen aan de studenten. Voor de ramen van de bibliotheek hangen  grote doeken met protestleuzen. Over het balkon hangt een Palestijnse vlag met de tekst ‘It’s time, UU Boycot Israëli Apartheid´.

Voor student Aaya (haar achternaam is bij de redactie bekend) is het de eerste keer dat ze zich aansluit bij een demonstratie. Ze heeft besloten om tot het eind van het protest te blijven. ‘Ik ga hier niet meer weg’, zegt ze. ‘Het is belachelijk dat de universiteit banden heeft met Israëlische partners die mensenrechten schenden.’

Rond half negen ’s avonds arriveert de voorzitter van het College van Bestuur van de Universiteit Utrecht, Anton Pijpers.

Terwijl iedereen stil is voeren Pijpers en studentenwoordvoerder Raha Heshmatikhah buiten op de trap een gesprek. ‘Op dit moment heeft de UU negen samenwerkingen met verschillende instanties in Israël, denk aan het Weizmann Instituut van Wetenschappen en het Ministerie van Gezondheid. Deze instituten ondersteunen het beleid om de Palestijnen te onderdrukken en uit te roeien’, zegt ze.

‘Het is belachelijk dat de universiteit banden heeft met Israëlische partners die mensenrechten schenden’

De demonstranten willen dat de universiteit alle banden met Israëlische instellingen verbreekt. Voor Pijpers is dat ondenkbaar. ‘De UU kan niet zomaar in de eisen meegaan van een paar honderd demonstranten, als er bijna vijftigduizend studenten en werknemers zijn aan de universiteit.’ Volgens Pijpers zou zo’n voorstel eerst ook in verschillende besturen en raden moeten worden besproken. Hij nodigt de actievoerders uit om in dialoog te gaan.

Volgens studentenwoordvoerder Heshmatikhah, die aan de UU met haar master bezig is, hanteert de universiteit een dubbele maat: ‘Weet u hoelang het duurde voordat de UU kwam met een goed en scherp statement en een boycot, na de inval van Rusland in Oekraïne? Elf dagen! Wij zijn inmiddels zeven maanden verder en er is niet eens een goed statement naar buiten gekomen.’ Pijpers nodigt een delegatie uit om verder over te praten, maar de actievoerders geven er geen gehoor aan. ‘Wij hebben het geprobeerd’, vervolgt Heshmatikhah. ‘Na zeven maanden getrokken te hebben aan het College van Bestuur zonder enig gehoor, is dit het resultaat.’

Het is overigens niet de eerste keer dat Heshmatikhah in actie kwam. Tijdens de opstanden in Iran in 2022 protesteerde ze ook, vertelt ze even later. ‘Ik ben zelf van Iraanse komaf en toen studenten in een Iraanse universiteit waren opgesloten, omdat ze aan het protesteren waren en er bont en blauw werden geslagen, heb ik een oproep gedaan aan mijn universiteit om dit te veroordelen. Veel andere universiteiten hebben dit wel gedaan, maar mijn universiteit niet.’

Ze is toen met de UU in gesprek gegaan. Afgesproken was dat ze samen wat acties zouden ondernemen, maar daar is niets van terechtgekomen, vertelt Heshmatikhah. ‘Ze hebben me toen eigenlijk gewoon een beetje voor de gek gehouden. Er is nooit een veroordeling gekomen.’

Ze blijft strijdbaar: ‘Zoals ik ook tegen Pijpers heb gezegd, je kan ons wel neerslaan met de ME, maar we blijven terugkomen. Het is ook walgelijk dat ze de ME op hun eigen studenten en medewerkers afsturen.’

Maar hoe zit het met Joodse studenten, die met Israël sympathiseren? Voelen zij zich niet ongemakkelijk? Melle Berg is van Joodse komaf en raadslid voor zijn faculteit. Hij staat op ongeveer twintig meter van de demonstranten.

‘Ik merk dat andere studenten met een Joodse achtergrond bang zijn’

‘Je creëert zo een angstcultuur, zeker voor Joodse studenten en medewerkers’, zegt Berg. Het fundament van een dergelijk protest is namelijk diep antisemitisch. Ik merk dat andere studenten met een Joodse achtergrond bang zijn om op dit soort momenten hier te zijn.’

Berg snapt niet waarom er nu zoveel commotie is. ‘Als jouw reactie op de moordlustige aanval op 7 oktober is, dat het zielig is voor de mensen die zo’n terreurdaad hebben gepleegd, dan is die verwerpelijk. Waar waren deze mensen al die jaren dat de situatie in Gaza erbarmelijk was? Dat de universiteit zich zou moeten uitspreken voor antisemitisch geweld, vind ik heel kwalijk.’

Volgens Berg hoeft de UU niets te doen: ‘Universiteiten bedrijven wetenschap. En met wetenschap wordt wel vaker slechtere dingen gedaan. Het conflict in Gaza gaat de UU niks aan.’

Terwijl er nog zo’n honderd demonstranten buiten in de kou staan, komt Pijpers rond half twaalf naar buiten met een megafoon. Hij roept de demonstranten op om voor middernacht te vertrekken, maar de demonstranten geven er geen gehoor aan. Rond kwart voor een staat de ME klaar om in te grijpen.

Voor het gebouw hebben de demonstranten arm in arm een menselijk muur gevormd om elkaar en de mensen binnen te beschermen. Ook wordt er een naam van een advocaat gedeeld als men zou worden opgepakt, en dat je geen commentaar moet geven aan de politie. De menselijke muur werkt niet. De politie heeft de barricaden bij de achteringang weten te verwijderen en haalt de bezetters uit het gebouw.

De demonstranten verzamelen moed en lopen richting de straat waar de ME-busjes staan en de bezetters worden ingeladen. Ze staan arm in arm voor de ME-agenten en blijven leuzen scanderen.

Undercoveragenten

Rond kwart voor twee in de nacht roept de politie op het gebied te verlaten. Kort daarna spuiten ze met pepperspray. Er blijken ook enkele undercoveragenten aanwezig, die hier en daar demonstranten achter de muur van ME-agenten trekken. Dit zorgde voor kleine paniekmomenten.

Naar verluidt zijn er veertig demonstranten gearresteerd. Aaya niet. Wel heeft ze last van de pepperspray, waardoor ze tranen in haar ogen heeft: ‘Ik ben verbaasd over hoe agressief de politie was’, vertelt ze. ‘We doen niemand kwaad, maar her en der slaan ME’ers zonder reden iemand neer. Ik zag een nietsvermoedend meisje op de fiets, die naar huis wilde, compleet gevloerd worden door een ME-agent. Ze sloegen ook een demonstrant die al op de grond lag.’

Rond kwart over twee is het protest voorbij. Heshmatikhah heeft tranen in haar ogen: ‘Ik huil nu niet omdat ik pijn heb of traangas in mijn ogen heb gekregen’, bekent ze. ‘Ik huil omdat dit allemaal moet gebeuren voor een beetje humaniteit. Het is toch te gek voor woorden dat mensen neergeslagen worden om een genocide af te keuren?’