In activistenland zit de schrik er goed in. Een activiste die onlangs een actie uitvoerde tegen het Coen-beeld in Hoorn zou haar baan zijn kwijtgeraakt na een ‘extreemrechtse hetze’ op internet. We spraken betrokkenen en brachten in kaart hoe de activiste lijdend voorwerp werd bij de gemeente, de media, rechtse twitteraars en GeenStijl – en uiteindelijk bij haar eigen werkgever.

In de nacht van 2 op 3 januari spuit de antiracistische actiegroep We Promise de tekst ‘Weg met J.P. Coen’ op de straten rond het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen. De uit Hoorn afkomstige Coen (1587-1629) was als gouverneur-generaal van de VOC verantwoordelijk voor het afslachten van de bewoners van de Banda-eilanden in Indonesië. Als het aan de actiegroep ligt, verdwijnt het standbeeld daarom in het IJsselmeer. Diezelfde nacht nog deelt We Promise een filmpje en foto’s van de actie op social media (foto).

Het Noordhollands Dagblad bericht de avond daarna over de actie. ‘Bij de post op Instagram staat een foto van het VOC-beeldmerk (…), dat is beklad met de tekst ‘Weg met JP Coen’’, meldt de krant op 3 januari. ‘Ook voor het standbeeld zelf en bij het Westfries Museum zijn anti-J.P. Coen-leuzen met graffiti aangebracht.’

Het zullen de woorden ‘beklad’ en ‘graffiti’ zijn die de leden van We Promise met schrik teruglezen.

‘De framing van mediaplatformen dat het om vandalisme en graffiti gaat, is erg schadelijk’

We Promise wilde naar eigen zeggen slechts een boodschap overbrengen en niet het standbeeld vernielen. De activisten stellen dat er teksten werden aangebracht met behulp van milieuvriendelijk spuitkrijt, dat met een regenbui al verdwijnt. Maar de gemeente Hoorn doet aangifte tegen de actiegroep en veroordeelt een dag later openlijk de ‘misplaatste actie’.

‘Nederland is een vrij land, met een plek voor ieders mening. Het bekladden of vernielen van zaken die niet van jou zijn is niet de manier om die mening te verkondigen’, stelde burgemeester Jan Nieuwenburg (PvdA). Hij zou zijn woorden terugvinden in het Noordhollands Dagblad en bij Hart van Nederland (4 januari), evenals bij de NOS (6 januari).

Bij We Promise heerst onvrede over de berichtgeving. ‘De framing van mediaplatformen dat het om vandalisme en graffiti gaat, is erg schadelijk’, zegt de actiegroep tegen de Kanttekening.

De gemeente Hoorn heeft hier weinig boodschap aan. Een woordvoerder zegt tegen de Kanttekening standaard aangifte van bekladding te doen, ‘mede om te achterhalen wie er verantwoordelijk is’, en dat de gemeente bij zo’n aangifte nooit meldt wat voor middel precies is gebruikt. ‘Ons uitgangspunt is dat we het zo snel mogelijk weghalen en niet wachten op een regenbui.’ De kosten van het schoonmaken, in dit geval naar schatting 200 tot 300 euro, probeert de gemeente altijd te verhalen op de daders.

Zo deed de gemeente wat zij deed, en was de toon in de media gezet – tot onvrede in het activistenkamp. ‘Framende media zoals het Noordhollands Dagblad en de gemeente Hoorn dragen bij aan een onveilig klimaat voor mensen die zich kritisch uitspreken tegen onrecht’, stelt We Promise-activist en BIJ1-lid Marisella de Cuba (48) tijdens haar speech op een recente ‘antifacismedemonstratie’, zondag 10 januari in Amsterdam. Zijzelf was die week onder handen genomen tot wat inmiddels de schrik van activistisch links mag heten.

Een rechtse campagne

Wie ‘vandalisme’ en ‘linksactivisme’ zoekt op internet, komt vanzelf uit bij het in uiterst rechtse kringen populaire, anonieme Twitter-account ‘Vizier Op Links’. Op de eigen website stelt Vizier Op Links dat ‘activistisch links’ zich heeft ‘genesteld tot in de haarvaten van ons systeem: media, onderwijs, rechtspraak, overheid en het bedrijfsleven. Het is hoog tijd dat deze hegemonie wordt ontmaskerd en doorbroken’.

Aan zijn ruim vijftienduizend Twitter-volgers ‘onthult’ Vizier Op Links dagelijks persoonlijke feiten van verscheidene academici, bestuurders, journalisten, activisten en organisaties, allemaal zogenaamd uit radicaal- of extreemlinkse hoek. Zijn doelwitten melden nadien vaak het slachtoffer te zijn geworden van bedreigingen door extreemrechtse twitteraars.

De standaard werkwijze van Vizier Op Links: hij stelt allereerst zijn prooi voor aan zijn volgers. Daarbij toont hij een set tweets of nieuwsberichten die het al te linksige karakter van diegene moeten aantonen. Tevens noemt hij het account van de werkgever(s) van zijn prooi, zodat iedereen die het bericht leest op de hoogte is van diens naaste werkzaamheden.

Zo ook op 5 januari, als hij over de actie van We Promise en Marissela de Cuba bericht. Het Twitter-account houdt in de tweet het bij feitelijke berichtgeving, maar linkt – mentioned, in Twitter-termen –  ook naar het Twitter-account van De Cuba’s werkgever: schadeverzekeraar CED. Het bericht wordt honderden keren gedeeld, en bij elke keer dat dat gebeurt zal CED een melding krijgen.

GeenStijl pikt het bericht vervolgens op. De fascistische terreurgroep We Promise spoot met giftige spuitbussen vol klimaatvernielend drijfgas standbeelden en straatnaamborden onder’, bericht het weblog foutief. ‘Volgens het gezaghebbende Vizier Op Links werkt Marisella de Cuba bij verzekeraar CED Europe. (Volgens Google ook.) Als we de Google Reviews mogen geloven is CED Europe een ongelofelijk slecht kudtbedrijf, dus dat klopt dan weer met Marisella de Cuba.’

‘De cancel culture is als een boemerang teruggekeerd bij links’

Zijn dit nu bij uitstek geen voorbeelden van de in rechtse kringen zo gehate ‘cancel culture’, waarbij niet op inhoud wordt gediscussieerd maar getracht wordt mensen met onwelgevallige meningen monddood te maken?

GeenStijl geeft geen antwoord op onze vragen hierover. Vizier Op Links doet dit zijdelings, door te verwijzen naar ‘de rode draad die door mijn account heen loopt’. We stelden dezelfde vragen aan het Twitter-account ‘Links Ontmaskerd’ (2.500 volgers), dat grofweg dezelfde missie en werkwijze heeft als Vizier Op Links.

Links Ontmaskerd richtte zijn vizier op BIJ1-kandidaat Daryll Landbrug en mentionede in een tweet zijn werkgever. Dit, omdat de docent op social media zijn solidariteit betuigde aan De Cuba en zei: ‘Dat standbeeld (van Coen, red.) gaat trouwens naar de grond.’

‘De cancel culture is als een boemerang teruggekeerd bij links’, jubelde Links Ontmaskerd nog in een tweet over De Cuba. Maar er is een cruciaal verschil met ‘links’, zegt hij tegen ons: ‘Wij roepen niet op Darryl Landbrug te boycotten of te ontslaan’. Het is aan de werkgever zelf om gevolgen te trekken uit de berichtgeving over Landbrug, vindt Links Ontmaskerd, die absoluut geen spijt heeft van de gewraakte tweet.

‘Een docent (tevens iemand die op de kandidatenlijst staat van een politieke partij) heeft een maatschappelijke voorbeeldfunctie. Daar horen dreigementen zoals ‘Dat standbeeld gaat trouwens naar de grond’ niet bij. Op dat moment is er geen sprake meer van links-activisme, maar van links-extremisme.’

Er is helemaal geen sprake van een lastercampagne, aldus Links Ontmaskerd. ‘We hebben geen onwaarheden over Marisella (de Cuba, red.) of We Promise verspreid. Marisella heeft haar eigen actie, waar ze zelf verantwoordelijk voor is en niemand anders, gefilmd en gepubliceerd. Met als doel aandacht vragen voor haar actie. Dan moet men op links ook niet verontwaardigd gaan doen als media (ook politieke tegenstanders) dit bericht vervolgens overnemen.’

Breuk met de werkgever

En zo wordt De Cuba’s werkgever CED meegezogen in de ophef rond de actie tegen J.P. Coen. Het bedrijf wacht nog een dag met reageren.

‘Wij zijn onaangenaam verrast dat CED Europe wordt genoemd in de berichten van Vizier op Links en GeenStijl’, aldus CED op 6 januari in een serie tweets. ‘Het betreurt ons dat we ongevraagd betrokken worden in deze discussie rondom het vandalisme in Hoorn.’

Ook richt het bedrijf zich expliciet tot de actie van haar eigen werknemer, die het indirect voor vandaal uitmaakt. ‘Uiteraard veroordelen wij elke vorm van vandalisme. Wij kunnen onmogelijk verantwoordelijk worden gehouden voor de persoonlijke opvattingen, politieke voorkeuren en privé-gedragingen van onze 1.900 werknemers. Daar waar werknemers van ons de wet overtreden zullen wij uiteraard passende maatregelen nemen’, klinkt het onheilspellend.

De Cuba vertelt aan ons dat er mails waren binnengekomen op het hoofdkantoor, waarin ze aan de schandpaal werd genageld. ‘Dus werd ik de volgende dag gebeld door HR en een leidinggevende, met de mededeling dat ik niet meer welkom ben op het werk. Ze hebben me niet officieel ontslagen, maar ze hebben aangegeven dat mijn contract niet wordt verlengd en ik word vrijgesteld van werk.’

In een reactie aan de Kanttekening bevestigt CED dat De Cuba is vrijgesteld van haar werk, ‘ter wille van de rust en de privacy’. Tevens zegt het bedrijf haar tijdelijke arbeidsrelatie inderdaad niet te verlengen. Maar CED ontkent dat dit komt door alle ophef.

Haar contract wordt dan wel niet verlengd, maar dit was al besloten ‘voor alle gebeurtenissen van de laatste twee weken’, aldus de werkgever. ‘Bij een dergelijk besluit spelen nóóit politieke motieven of dreigementen een rol. Ook niet in dit geval.’

‘Het zou mijn werkgever sieren om toe te geven dat ze een wrong turn hebben gemaakt door te buigen voor extreemrechts’

De Cuba werkte vijf jaar voor dit bedrijf en kreeg in maart 2020, voordat corona uitbrak, nog een aanbod voor een vast contract. ‘Toen hadden ze vanwege COVID het snel teruggetrokken en hebben ze bij mij aangegeven dat ik na COVID in aanmerking zou komen voor een vast contract.’

Niets wees erop dat het niet verlengd zou worden, schetst ze. ‘Er waren een bureaustoel en extra schermen besteld om thuiswerken voor mij mogelijk te maken, er werd een laptop gereed gemaakt, enzovoort.’ Van enige ontevredenheid over haar functioneren als medewerker in de meldkamer van het verzekeringsbedrijf heeft ze nooit iets gemerkt.

Helaas voor de Cuba: een tijdelijk contract kan altijd en om wat voor reden dan ook beëindigd worden door de werkgever, vertelt Sascha Janssen, eigenaar bij Jens Advocaten. Wel kan De Cuba een schadevergoeding eisen. ‘Maar dan moet de gedupeerde wel met bewijs komen dat een mogelijke verlenging of belofte tot vast contract is vastgelegd.’

De Cuba: ‘Het zou ze sieren om de waarheid te vertellen en toe te geven dat ze een wrong turn hebben gemaakt door te buigen voor extreemrechts. Nu laten ze een medewerker, die ze jarenlang kennen en waarvan ze op de hoogte waren dat die zich inzet tegen onrecht, stikken. Ik had al meerdere gesprekken gehad met mijn leidinggevenden over de bedreigingen die ik ontvang, maar nu zij zelf een kleine portie ervan hebben gekregen laten ze me vallen. Ze staan aan de verkeerde kant van de geschiedenis. Ze moeten zich eigenlijk schamen.’

Impact onder activisten

Mede-activisten nemen het massaal voor De Cuba op. BIJ1-lijsttrekker Sylvana Simons steekt haar op Twitter een hart onder de riem. Het Amsterdamse BIJ1-raadslid Jazie Veldhuyzen reageert op Facebook met een oproep om CED te mailen: ‘Laat hen weten waarom zij niet moeten zwichten voor de druk vanuit extreemrechts en waarom vreedzaam verzet tegen de verering van een koloniale massamoordenaar een noodzaak is!’ Tientallen mede-activisten delen zijn oproep.

‘Het recht op betoging is in gevaar’

‘Waarom ik deze oproep heb gedaan?’, legt Veldhuyzen uit aan de Kanttekening. ‘Vizier op Links valt al langer mensen aan van de klimaatbeweging, de antiracismebeweging, de vakbond. Hij valt deze mensen alleen aan als ze zich uitspreken tegen racisme. Wij worden als collectief aangevallen, als links. Ik wilde wat doen. Een signaal afgeven. Het recht op betoging is in gevaar. Mensen kunnen hun baan kwijtraken, omdat ze strijden tegen racisme.’

Veldhuyzen gelooft de verklaring van De Cuba, niet die van CED. ‘Ze heeft daar vijf jaar gewerkt. Haar activisme was nooit een probleem, nu blijkbaar wel opeens.’ Hij noemt dat CED op Twitter ‘vandalisme’ veroordeelde en schreef over ‘passende maatregelen’.

Veldhuyzen: ‘Marisella heeft bovendien verteld dat CED weigert om met haar aan tafel te zitten, haar kant van het verhaal te horen. Waarom willen ze dit niet? Ik vind dat vreemd.’

Naast bonje met de werkgever zijn ook bedreigingen niet van de lucht. Vorige week vond De Cuba een lugubere brief in haar brievenbus. Daarop staat het logo van Vizier op Links en een sticker met de tekst ‘Geobserveerde locatie’.

De brief is niet van Vizier op Links afkomstig, zegt Vizier op Links zelf. De stickers met daarop de tekst ‘Geobserveerde locatie’ zijn verkrijgbaar via een speciaal door Vizier op Links opgetuigde website. Er zijn er inmiddels meer dan 1.500 verstuurd, weet het account.

‘Beetje ingewikkeld om ons ieder stickertje aan te rekenen’, pareert het account, onder wiens bericht over de anti-Coen-actie van We Promise het woonadres van De Cuba werd gedeeld.

‘Wat Marisella de Cuba is overkomen resoneert bij mij heel erg’, vertelt mede-activist Frank van der Linde ons. ‘Op deze manier ben ik mijn huis kwijtgeraakt. Extreemrechts ging bij mij op precies dezelfde manier te werk.’ Hij vertelt over zijn eigen ervaring uit 2014, toen hij aangifte tegen GeenStijl had gedaan omdat hij de site racistisch vindt. Boze burgers benaderden hem nadien als een potentiële nieuwe Volkert van der G., zoals hij werd neergezet door GeenStijl.

‘GeenStijl verspreidde leugens over mij, overdreef alles enorm en de achterban van GeenStijl viel mij ook privé lastig’, vervolgt Van der Linde. ‘Mijn huisadres en telefoonnummer werd door GeenStijl verspreid, waardoor ik nachtelijke telefoontjes kreeg met bedreigingen, waarbij mijn adres werd genoemd. Mijn buren werden steeds ongeruster en spanden samen met mijn en hun huurbaas een kort geding aan, dat ik zou verliezen. Zo raakte ik thuisloos.’

De angst onder activisten speelt dan ook veel langer dan de kwestie rond Marisella de Cuba, geeft Van der Linde aan. ‘Ik ken ook activisten die een gezin hebben. Dan bedenk je je wel drie keer soms of je wel door wilt gaan. Want je voelt ook verantwoordelijkheid voor je gezin. Zowel met betrekking tot de bedreigingen als het behouden van je baan.’

‘Wat Marisella de Cuba is overkomen resoneert bij mij heel erg. Op deze manier ben ik mijn huis kwijtgeraakt’

Volgens van der Linde kun je de rechtse campagne tegen De Cuba en andere linkse activisten niet vergelijken met linkse cancel culture. ‘Ik spreek liever over deplatforming, dat je besluit een fout persoon met foute meningen geen podium meer te geven in een actualiteitenprogramma of in de krant. Dat is heel iets anders dan het verspreiden van iemands woonadres, iemands werkgever bellen, die persoon intimideren enzovoort. Je kunt en mag zulk intimidatie niet gelijkstellen met deplatforming.’

Veldhuyzen: ‘Ik protesteer tegen een hetze tegen linkse activisten, tegen het gevaar dat je je baan verliezen kan als gevolg van je activisme. Marisella is geïntimideerd. Er zijn ook mensen bij haar langs geweest. Dit moet een halt toe worden geroepen. Want nu wordt activisme gecriminaliseerd. En wat Marisella deed in Hoorn was legaal. Er werd niet gescholden. Wat Marisella deed in Hoorn was het uitoefenen van het recht om te demonstreren. Ze staat in haar volste recht om dit te doen. Ik sta volledig achter haar strijd tegen de koloniale massamoordenaar Jan Pieterszoon Coen.’