De Boer Burger Beweging (BBB) is de grootste partij in alle provincies en daarmee ook in de Eerste Kamer. Vrijwel alle andere partijen hebben verloren. Hoe kijken Statenkandidaten van kleur op de verkiezingen terug?

D66 is redelijk stabiel gebleven, zegt Leontine Vreeke. De partij had vijf zetels, dat zijn er nu vier of vijf geworden. In Rotterdam zijn er tijdens het tellen van de stemmen fouten gemaakt, dus het is nog niet duidelijk of D66 vier of vijf zetels krijgt in de Staten. ‘Misschien kom ik toch in de Staten straks’, zegt ze. De Rotterdamse stond op plek zes van de lijst voor Zuid-Holland, maar als D66 in het college van Gedeputeerde Staten komt en er mensen hoger op de lijst doorschuiven, kan Vreeke alsnog haar partij in de Provinciale Staten vertegenwoordigen.

Vreeke is nog niet heel lang lid van D66. Ze kan dus ook geen antwoord geven op de vraag of D66 in Zuid-Holland diverser is geworden in vergelijking met vier jaar terug. ‘Maar de afdeling Rotterdam is wel een stuk diverser geworden’, vertelt ze. Dat komt volgens haar omdat er mensen van kleur zaten in de commissie die de kandidatenlijsten adviseert: ‘Daar begint het: als de adviescommissie inclusief is, dan worden de lijsten ook inclusiever.’

Op dit moment is Vreeke lid van de wijkraad Katendrecht. ‘Als lid van deze raad heb je veel met de provincie te maken. Bewoners van de wijk willen bijvoorbeeld meer betaalbare woningen en het is de provincie die bepaalt hoe de nieuwbouw eruit moet zien. Ik wil in de Provinciale Staten om daarop meer invloed uit te kunnen oefenen.’ Vreeke weet niet of ze wijkraadslid blijft, mocht ze in Staten komen. ‘Het moet allemaal te combineren zijn.’

Inclusiviteit, een belangrijk thema voor Vreeke, gaat verder dan kijken naar kleur en gender alleen. ‘Het gaat ook over sociale klassen. De taal die gebruikt wordt, de sociale codes. Mensen uit lagere sociale klassen kennen niet altijd alle mores en hebben dus een achterstand.’ Een ander punt van zorg is de vergoeding voor wijkraadsleden en Statenleden. Vreeke vindt dat die omhoog moet. ‘Je krijgt als Statenlid een vergoeding van 900 euro netto per maand. Maar je bent er wel zo’n 20 uur in de week mee bezig.’

Links klimaatbeleid

Kivilcim Pinar van de Partij voor de Dieren komt niet in de Provinciale Staten. Weliswaar groeit zijn partij van drie naar vijf zetels, maar hij staat op een onverkiesbare tiende plek. ‘Ik ben erg blij met het resultaat. En ik zag tijdens onze campagne al aankomen dat ik het niet zou redden. Veel mensen die we spraken op straat zeiden deze keer zeker op ons te zullen stemmen. We kregen meer positieve feedback dan in 2019.’

Over de coalitieonderhandelingen kan Pinar weinig zeggen. ‘Eerst komt er een verkenningsfase, waarvoor alle fracties zijn uitgenodigd.’ Wel weet hij dat Noord-Holland de enige provincie is waar een links klimaatbeleid, zonder BBB en VVD, gerealiseerd kan worden.

Pinar is geboren in Istanbul en emigreerde naar Nederland. Veel moslims hebben moeite met het standpunt van de Partij voor de Dieren over onverdoofd ritueel slachten, denkt hij. ‘Dat ligt gevoelig. Maar aan de andere kant moeten we bedenken dat kritiek goed is. De islam leert dat dieren zo min mogelijk pijn mogen lijden tijdens de slacht. Ze mogen ook geen stress hebben. Je moet goed zorgen voor dieren. Megastallen gaan in tegen de geest van de islam. Maar al het zogenaamde halal-vlees is afkomstig van de bio-industrie. Deze dieren zijn op een halal-wijze geslacht, maar omdat het proces ervoor niet halal is, is het eigenlijk geen halal vlees.’

Met de grote overwinning van BBB is Pinar niet blij. ‘Dit belemmert echte maatregelen om de uitstoot van stikstof tegen te gaan en op te komen voor dierenwelzijn.’ Ten slotte vraagt hij zich af of de mensen die op BBB hebben gestemd het in alles met de ideeën van deze partij eens zijn. Of willen ze gewoon een signaal afgeven richting Den Haag? ‘Ik denk het laatste. Ze willen tegen stemmen. In 2019 stemden veel mensen Forum voor Democratie, nu is BBB the new kid on the block.’

Tevreden over de uitslag

Walter Freeman komt hoogstwaarschijnlijk in de Provinciale Staten van Noord-Holland. ‘Ik sta op plek vier en GroenLinks heeft zeven zetels gehaald. We moeten nog wachten op de voorkeurstemmen. Het kan zijn dat mensen met veel voorkeurstemmen straks omhoogschuiven op de lijst, en ik dan alsnog niet verkozen word.’

De GroenLinks-kandidaat is niet ontevreden over het resultaat van zijn partij, ook al raakte die in Noord-Holland twee zetels kwijt. ‘In 2019 behaalden wij een monsterzege: we gingen naar negen zetels. Dit verlies is niet leuk, maar zeven zetels is niet slecht en dit betekent dat het groene verhaal is blijven plakken bij de kiezer. Ook is het positief dat andere partijen die een groene politiek voorstaan hebben gewonnen.’

De afgelopen vier jaar zat GroenLinks in Noord-Holland in het college van Gedeputeerde Staten. ‘We hebben veel voor elkaar gekregen’, vertelt Freeman trots. ‘We hebben laten zien dat het mogelijk is om bedrijven als Tata Steel aan te pakken. Ook hebben we onderzoek laten uitvoeren naar het slavernijverleden van het provinciehuis in Haarlem. En de commissaris van de koning heeft zijn excuses aangeboden voor het slavernijverleden van het gewest Holland in de zeventiende en achttiende eeuw. Verder hebben we concrete stappen gezet voor meer diversiteit en inclusie bij de provincie als werkorganisatie, bij het aannamebeleid. Bovendien organiseren we nu dialoogsessies over Keti Koti, de herdenking van de afschaffing van de slavernij in Suriname en de Antillen op 1 juli.’

De ambitie van GroenLinks voor de komende vier jaar zal de aanpak van de klimaatcrisis zijn, zegt Freeman. ‘Dat thema stond centraal tijdens onze verkiezingscampagne. We mogen onze kop niet in het zand steken.’