Israël staat op het punt om de doodstraf in te voeren voor terroristen. Hoe kijken belangenorganisaties als het CIDI en Een Ander Joods Geluid naar dit voornemen?

De Israëlische Knesset heeft gisteren de voorlopige goedkeuring gegeven aan het wetsontwerp, waarop de ultrarechtse Otzma Yehudit-partij van minister van Nationale Veiligheid Itamar Ben Gvir reeds lang aandringt. De wet zal worden besproken door het veiligheidskabinet op hoog niveau, dat waarschijnlijk wijzigingen zal aanbrengen.

VN-experts zijn gealarmeerd door de mogelijke invoering van de doodstraf voor Palestijnen die veroordeeld zijn voor terrorisme, en ook Europa maakt zich grote zorgen. ‘Het is een gamechanger, die de betrekkingen negatief zal beïnvloeden’, zei een EU-functionaris woensdag tegen The Times of Israel.

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock reageerde dinsdag al. ‘We zijn fel gekant tegen de doodstraf en we brengen deze kwestie over de hele wereld ter sprake’, zei de minister tijdens een persconferentie in Berlijn, waar ook haar Israëlische collega Eli Cohen aanwezig was.

Het CIDI sluit zich aan bij deze zorgen, vertelt Naomi Mestrum aan de Kanttekening. ‘Natuurlijk deel ik deze zorgen. Vanuit Joods perspectief is de doodstraf omstreden. Hier zijn praktische en ethische redenen voor. De doodstraf is iets uit de Middeleeuwen, een democratie onwaardig. Je kunt dit oordeel beter aan een hogere macht overlaten.’

Mestrum noemt de doodstraf ook een teken van zwakte, en ze gelooft niet dat er van de doodstraf een afschrikkende werking uitgaat. ‘Je schrikt hier geen terroristen mee af. Zij zijn al bereid om te sterven, worden dikwijls neergeschoten, of komen om tijdens een aanslag. Als ze worden geëxecuteerd dan veranderen ze in martelaren, en dat willen ze juist graag.’

Jaap Hamburger van de organisatie Een Ander Joods Geluid is ook kritisch. Maar volgens hem voert Israël de doodstraf feitelijk al langer uit, maar dan zonder proces, ‘in de vorm van buitengerechtelijke executies door leger, politie, bewakers en kolonisten.’ In 2022 zijn er zo meer dan 150 Palestijnen buitengerechtelijk geëxecuteerd, aldus Hamburger. Ook het verwonden en laten doodbloeden van Palestijnen, bijvoorbeeld door ambulances niet toe te laten bij gewonden, wordt door Hamburger als een vorm van executie gezien, evenals het laten sterven van Palestijnse gevangenen in hun cel door medische verwaarlozing. ‘De Israëlische daders van deze executies worden vrijwel nooit vervolgd, laat staan gestraft, zelfs niet mild disciplinair. Erger nog: zij worden onder de huidige Israëlische regering tot op ministerieel niveau geprezen en onderscheiden.’

Hamburger denkt dat er voor Israël ‘geen andere dan verbale gevolgen zijn’, als Israël begint met het executeren van terdoodveroordeelde Palestijnen. Hij benadrukt de plannen van het Israëlische kabinet en de rechtse meerderheid in de Knesset ‘naadloos passen in het beleid van een apartheidsstaat’. Net als Noami Mestrum betwijfelt Hamburger het afschrikwekkende effect van de doodstraf: ‘Het zal hem of haar misschien zelfs aanmoedigen: de doodstraf te moeten ondergaan kan meer aanzien verschaffen dan als een hond te worden neergeknald.’

De protestants-christelijke lobbyorganisatie Christenen voor Israël vindt de ophef over Israël hypocriet, zo laat woordvoerder Sarah van Oordt in een schriftelijke verklaring aan de Kanttekening weten.

‘Wereldwijd geldt in vele landen de doodstraf: om een voorbeeld te noemen het Amerika van Joe Biden, waar in 2022 alleen al achttien mensen werden geëxecuteerd. Ik kan me niet herinneren dat er zoals nu over Israël ernstige zorgen zijn geuit over mensenrechtenschendingen in Amerika. Om nog te zwijgen van alle Israël omliggende landen (en de ruime regio eromheen) waar mensen vaak zonder enige vorm van proces worden geëxecuteerd’, schrijft Van Oordt.

‘De geschokte reacties en de eenzijdige morele verontwaardiging tegenover Israël laten we dan ook graag voor rekening van de EU en de VN en allerlei NGO’s’, vervolgt de CvI-woordvoerder. ‘De EU, die jaarlijks miljoenen euro’s subsidie geeft aan de Palestijnse Autoriteit die niet alleen kinderen indoctrineert met haat tegen Joden en tegen Israël, maar bovendien royale bonussen uitkeert aan veroordeelde terroristen (met een pervers beloningssysteem: hoe groter het aantal vermoorde Israëli’s, hoe groter de uitkering) en daardoor het terrorisme niet alleen in stand houdt maar ook aanmoedigt. En dan de VN, die met haar resoluties Israël vaker veroordeelt dan alle landen ter wereld bij elkaar opgeteld. Het eenzijdige morele kompas is tekenend. In dat illustere rijtje wensen wij ons als Christenen voor Israël niet te voegen.’

Gerard Jonkman van de pro-Palestijnse lobbyorganisatie The Rights Forum ten slotte noemt de plannen van Israël ‘schokkend en verwacht’, zo vertelt hij aan de telefoon. Het plan om de doodstraf in te voeren voor ‘terroristische misdrijven’ was eind vorig jaar namelijk al in het coalitieakkoord opgenomen. ‘Sowieso zijn we tegen de doodstraf, maar wat je nu ziet, in alle bewoordingen hierover is dat duidelijk, dat deze wet puur op Palestijnen is gericht’, aldus Jonkman. ‘Het gaat over terroristisch geweld tegen Israëlische burgers, niet over terroristisch geweld van Israëlische kolonisten tegen Palestijnen. Het laat een indicatie van apartheid zien, dat de doodstraf voor een bevolkingsgroep geldt. Maar in beide gevallen zijn wij tegen de doodstraf natuurlijk.’

The Rights Forum hoopt dat de Nederlandse regering zich in ondubbelzinnige bewoordingen zal gaan uitspreken tegen het voornemen van Israël, maar dat het niet alleen bij woorden blijft. ‘Nederland moet er bij de EU op aandringen de associatieovereenkomst met Israël op te zeggen. In artikel 2 van deze associatieovereenkomst staat dat dit verdrag is gebaseerd op de mensenrechten. Maar Israël houdt zich hier duidelijk niet aan.’