Mohammed Mohandis, nummer 13 op de GroenLinks-PvdA-lijst omschrijft zichzelf als een ‘Goudse kaaskop’ en haalde onlangs zijn zwemdiploma. ‘We moeten weer investeren in publieke voorzieningen, zoals het zwembad, het sportveld, de bibliotheek.’

Hij staat op plek dertien van de gezamenlijke GroenLinks-PvdA-fractie. Mohammed Mohandis (1985), ‘Momo’ voor vrienden, begon zijn politieke carrière op zijn zeventiende bij de Jonge Socialisten. ‘Ik ben geboren en getogen in Gouda. Met mijn vrienden hing ik vaak rond op straat. We vonden dat de gemeente wat meer voor de jongeren kon doen, onder andere zorgen voor betere speelvoorzieningen. Via het buurthuis kwam ik op mijn zeventiende in contact met jongerenwerkers, een raadslid en de wethouder. En de rest is geschiedenis.’

Mohandis had het gevoel dat de gemeenteraad geen goede afspiegeling was van de bevolking. ‘Raadsleden waren hoogopgeleide witte mannen, ook veel import, geen mensen die in Gouda zelf geboren waren. Op mijn negentiende werd ik raadslid, namens de PvdA. Ik was het eerste Marokkaans-Nederlandse raadslid in de gemeente. Een VVD-raadslid maakte tijdens mijn maidenspeech een ‘grapje’, hoe ik redeneerde vanuit mijn allochtone achtergrond. Ik diende haar meteen van repliek, dat ik was geboren in Gouda en zij niet. Wie is nou de echte allochtoon?’

Hij beschrijft zichzelf als een ‘Goudse kaaskop’. ‘Mijn vader heeft 48 jaar in de melkfabriek gewerkt in Gouda en kazen gemaakt. Enkele jaren terug ben ik, samen met ChristenUnie-leider Mirjam Bikker die ook uit Gouda komt, erewaagmeester geworden. We zijn ambassadeur van de stad en hebben vanuit die hoedanigheid een toezichthoudende rol op de kaasmarkt en mogen kaas proeven.’

Hoe bezie en beleef je het fusie-avontuur tussen GroenLinks en PvdA?

‘Het fusieproces was al langer aan de gang. Toen ik in 2022 weer terugkwam in de Tweede Kamer speelde de samenwerking met GroenLinks heel erg. Met een deel van GroenLinks was ik al bekend. Met Jesse Klaver, maar ook met Lisa Westerveld die ik kende via de Algemene Onderwijsbond. Ik heb een goede klik met beiden.

In 2022 had de PvdA-fractie 9 zetels, GroenLinks 8. Er was veel overlap, qua standpunten, maar er waren wel verschillen in partijcultuur. De PvdA is bestuurlijker van aard, ik ook. We zoeken het compromis op. GroenLinks is beter in het presenteren van eigen voorstellen. We moeten het beste van beide werelden combineren. Maar het belangrijkste is dat we nu, tweeënhalf jaar later, weer helemaal terug zijn als GroenLinks-PvdA. Dat lieten de afgelopen congressen ook zien.

‘Veel indruk op mij maakten de jongeren van de jonge Socialisten en Dwars (de jongerenorganisatie van respectievelijk de PvdA en GroenLinks, red.). Zij zijn veel uitgesprokener over wat linkse politiek vandaag moet doen. Deze onderstroom zorgde ervoor dat meer dan 80 procent stemde voor de motie, dat GroenLinks en PvdA één lijst moesten vormen. Er is onder jongeren een sterke behoefte om te komen tot een sociaaldemocratische, progressieve en solidaire agenda.  Ik had niet verwacht dat 80 procent voor een gezamenlijke lijst zou stemmen. Deze stemuitslag deed de oude belangen in beide partijen schudden. Mensen zagen het belang hiervan in: dit is iets groters. Je moet over je eigen schaduw heenstappen.

‘GroenLinks-PvdA is met meer dan 120.000 leden de grootste ledenpartij van Nederland’

‘Het is niet de eerste samensmelting. PvdA en GroenLinks zijn ook fusiepartijen. Ik kom uit de tijd dat de PvdA in de opiniepeilingen de grootste was, onder Wouter Bos. Maar de tijden zijn veranderd. We moeten niet nostalgisch kijken naar het verleden, maar naar de toekomst kijken. Dat doen jongeren ook. Zij willen een goede baan, een groene omgeving, een toekomst voor hun kinderen.’

Is het niet onvermijdelijk dat conservatieve PvdA’ers en al te activistische GroenLinksers misschien afhaken?

‘Als twee stromen elkaar vinden dan moet je je opnieuw verhouden tot elkaar en je standpunten opnieuw overwegen. In dat proces is het onvermijdelijk dat sommige partijleden denken: wil ik wel bij deze club blijven? Maar het resultaat mag er wezen. GroenLinks-PvdA is met meer dan 120.000 leden de grootste ledenpartij van Nederland. We hebben een sterke basis. Ik begrijp dat sommige leden zich misschien afvragen of hun mening er wel toe doet. Maar we voeren ook scherpe interne discussies. Ik vind dat kritische geluiden de ruimte moeten krijgen voor hun mening. Maar na een scherp debat moeten we wel staan voor dezelfde uitgangspunten.

‘Kijk, er zijn ook kaders. We spreken tegen dat kritiek op Israël automatisch antisemitisme is. Voor GroenLinks-PvdA is de tweestatenoplossing niet onderhandelbaar. Dat is al twintig jaar ons standpunt. Als je niet gelooft in het bestaansrecht van Palestina én in het bestaansrecht van Israël, dan moet je bij een andere partij zijn.’

Wat is er de afgelopen twee jaar door GroenLinks-PvdA bereikt, en wat niet?

‘Het was een korte periode. Een belangrijk wapenfeit is dat we bij elk debat met tegenvoorstellen kwamen. Soms kregen we hier steun voor, soms niet. Het kabinet-Schoof is echt een rommelkabinet geweest. Het was voor slechts 11 maanden missionair. In deze context is het voor de oppositie heel moeilijk om voor verandering te zorgen. Het kabinet zorgde voor veel stilstand. Maar toch hebben we geprobeerd om in deze omstandigheden dingen voor elkaar te krijgen.

‘Het kabinet-Schoof was het meest amateuristische kabinet ooit. Er was weinig chemie tussen de coalitiepartners. En de PVV wilde ons land niet verder brengen, maar dacht alleen aan haarzelf. De partij heeft het kabinet uiteindelijk ook opgeblazen.

Toch hebben wij, als ik het op mijn eigen beleidsterreinen betrek, het een en ander bereikt. Zo is de bibliotheek wettelijk verankerd en is ook de ‘bieb op school’ teruggekeerd. Verder is door mij en de SP een Kamermeerderheid gesmeed, die vindt dat het A-diploma een basisvoorziening moet worden. En heb ik het voor elkaar gekregen dat de NTR niet alleen in het publiek bestel blijft, maar ook dat het programma-aanbod overeind blijft.’

Jij hebt je zwemdiploma toch onlangs pas gehaald?

‘In 2024 inderdaad. En jij feliciteerde toen de verkeerde Mohammed van de PvdA, Mohammed Chahim van het Europees Parlement. Haha.’

Dat was een beetje gênant.

‘Veel kinderen halen nu hun zwemdiploma niet meer, mede vanwege het afschaffen van schoolzwemmen. Dat is een probleem in een waterrijk land als Nederland.’

Nog even over Israël en Palestina: was oppositievoeren de afgelopen twee jaar niet heel moeilijk, omdat het kabinet ondanks de bewezen genocide in Gaza geen sancties tegen Israël wilde?

‘Dit kabinet is blind voor de genocide in Gaza, blind voor de mensenrechten en het internationaal recht. Maar dat niet alleen. Ze zijn ook blind voor argumenten. Toen de PvdA vroeger in het kabinet zat kon de oppositie ons overtuigen met argumenten, als ze goede argumenten hadden. Het debat werd ook inhoudelijk gevoerd. Dat is nu heel moeilijk.’

‘Het kabinet-Schoof is echt een rommelkabinet geweest’

‘Ik merkte dit zelf, toen ik debatteerde over de medische evacuatie van Palestijnse kinderen naar Nederlandse ziekenhuizen. Het kabinet wilde dit niet doen en een minieme Kamermeerderheid ook niet. Het kabinet kijkt weg en lapt het internationaal recht aan zijn laars. Ik vind dat best beangstigend. De democratische spelregels die we vroeger hadden lijken totaal weggeslagen, dankzij de PVV en VVD-leider Dilan Yesilgöz. Zij malen niet om argumenten en lijken niets te geven om barmhartigheid. Ik vind dat niet alleen, maar met mij meer dan 100.000 Nederlanders die de petitie van GroenLinks-PvdA ondertekenden om zieke Gazaanse kinderen in Nederland te behandelen.’

Hoe kijk je eigen aan tegen de extreemrechtse rellen in Den Haag op 20 september? En tegen de motie van Forum voor Democratie om Antifa te verbieden, een motie die ook steun kreeg van de VVD?

‘Het laat een sterke erosie van normen en waarden zien. Ik maak mij hier ernstige zorgen over. Toen ik PvdA-raadslid was in Gouda zagen we in rapporten de dreiging van extreemrechts. Groeperingen als Voorpost, Pegida, Identitair Verzet, Blood & Honour. De dreiging neemt toe. Het is niet langer een eenling, Constant Kusters die even zwaait met een vlag in Arnhem, maar een goed georganiseerd netwerk. Deze groepen nemen toe. Maar het kabinet lijkt extreemrechts niet als een serieuze dreiging te zien, in tegenstelling tot de nationaal coördinator terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en de inlichtingen- en veiligheidsdienst AIVD. En nu, na de rellen in Den Haag, willen ze het beestje nog steeds niet bij de naam noemen.’

Hoe kwalijk is de rol van de PVV? De demonstratie in Den Haag werd georganiseerd door ‘Els Rechts’, het pseudoniem van PVV-influencer Els Noort.

‘Geert Wilders gooit olie op het vuur. Toen hij Helmond bezocht, waar mensen protesteerden tegen een asielzoekerscentrum, zei hij tegen hen dat de burgemeester het weliswaar kan beslissen, maar dat zij de baas waren. Dat is ophitsen. Wilders respecteert de democratische spelregels niet. Dit is antidemocratie. Je moet staan voor de rechtsstaat en niet accepteren dat boze burgers het parlement willen bestormen. We moeten hiertegen een front vormen en antidemocratie verwerpen in alle vormen. De PVV is een antidemocratische partij, die maar één lid heeft: Geert Wilders zelf.’

Hoe kijk je naar de polarisatie in de politiek en de wens van veel burgers dat hier eindelijk eens een einde aan komt, wat ook het succes van Henri Bontenbal en het initiatief Voor Ons Nederland verklaart.

‘Je moet heel duidelijk maken in een campagne dat je op de inhoud speelt, niet op de man. In the end ben je partij die democratische spelregels in ere houdt. We moeten na verkiezingen weer met elkaar praten, met de andere partijen waartegen je campagne hebt gevoerd.

‘Het CDA moet daarom kleur bekennen: willen ze met ons regeren, of toch met de VVD?’

‘Wij van GroenLinks-PvdA weten heel goed wat geven en nemen is, en de regel afspraak is afspraak. Tegelijkertijd zijn we een linkse partij met een duidelijke visie. We geloven dat de overheid moet sturen. Maar samen willen we Nederland verder brengen.

‘Bontenbal zegt dat hij sport belangrijk vindt voor de sociale cohesie van Nederland, maar zegt niet hoe we dit moeten financieren. Bontenbal moet meer doen dan fatsoen. In fatsoen kun je niet wonen, niet leren, niet sporten, niet zwemmen. Ik vind dat het CDA zijn agenda concreet moet maken. Ik daag hen uit, wie de echte partij is van naar elkaar omkijken. Je moet dit niet alleen met woorden doen, maar ook met daden. Het CDA moet daarom kleur bekennen: willen ze met ons regeren, of toch met de VVD?

Wat wil je straks bereiken, na 29 oktober? En hoeveel zetels gaat GroenLinks-PvdA halen straks?

‘We hebben er 25. Dat moeten er veel meer worden. En daar gaan we keihard voor knokken. Daarom zal ik nu concreet zeggen, wat ik wil. Ik wil dat het aantal kinderen dat geen zwemdiploma heeft terugbrengen naar nul. Nu heeft 13 procent al geen zwemdiploma en dat percentage neemt toe. Ouders uit lagere inkomensgroepen hebben geen geld voor zwemles, maar ook steeds meer ouders uit de middeninkomens kunnen het niet meer ophoesten. We moeten weer investeren in publieke voorzieningen, zoals het zwembad, het sportveld, de bibliotheek. We moeten investeren in zaken die belangrijk zijn voor het samen leven. Basale zaken moeten weer beschikbaar en bereikbaar zijn. Veel ouders zijn bang dat hun kinderen een onbetaalbaar leven te wachten staat. De vroegere verzorgingsstaat is aan slijtage onderhevig, vanwege de afbraakagenda van rechts. Daar verzetten wij ons tegen. Solidariteit, daar draait het om.’