De petitie Trek de Wet toezicht op informeel onderwijs in is 40.000 keer ondertekend. Moslims maken zich grote zorgen over het voorgenomen strikte staatstoezicht op informeel islamitisch onderwijs. ‘Willen ze ook naaiclubjes gaan controleren?’

De petitie is een initiatief van de Turkse Islamitische Stichting Nederland (Diyanet), onderdeel van het Turkse Directoraat voor Religieuze Zaken, waaraan 149 moskeeën in Nederland zijn verbonden.

Volgens de ondertekenaars zou dit wetsvoorstel grondrechten zoals ‘vrijheid van religie, onderwijs en vereniging’ bedreigen. Ook maken de initiatiefnemers bezwaar tegen de voorgenomen ‘registratie van gevoelige persoonsgegevens’. Dit zou gevoelens van onveiligheid en wantrouwen onder moslims vergroten.

Volgens Diyanet is religieus informeel onderwijs ‘essentieel’ voor identiteitsvorming, en zou dit ernstig belemmerd worden door de voorgenomen wet. De staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Eppo Bruins (NSC), moet volgens de ondertekenaars de adviezen van de Onderwijsinspectie en de landsadvocaat in acht nemen en het wetsvoorstel intrekken.

Strijdig met vrijheden

Politicoloog Roemer van Oordt zei eerder tegen de Kanttekening dat het beleid in strijd is met een breed scala aan vrijheden die zowel nationaal als internationaal zijn gewaarborgd: ‘de vrijheid van en het recht op onderwijs, de vrijheid van vereniging, de vrijheid van godsdienst, het huisrecht en de scheiding van kerk en staat.’

‘Het is een enorme zorg onder moslims’, zegt historicus Kasim Tekin tegen de Kanttekening. Hij diende zelfs een officiële reactie in bij de internetconsultatie voor het wetsvoorstel en roept andere moslims op hetzelfde te doen.

‘Met dit bericht wil ik mijn diepe verontwaardiging en ernstige zorgen uiten over het voorgestelde wetsvoorstel betreffende de controle op informeel religieus onderwijs in Nederland. Dit voorstel is niet alleen onnodig, maar vormt ook een directe bedreiging voor de kernwaarden van onze democratische rechtsstaat, waaronder vrijheid van godsdienst, non-discriminatie en gelijkheid voor de wet’, schrijft Tekin in zijn eigen reactie.

Volgens hem biedt de huidige wetgeving al ‘voldoende instrumenten’ voor instellingen of individuen die de wet overtreden via het strafrecht, en is het invoeren van extra regels vooral bedoeld om grondrechten van moslims in te perken.

‘Hoe vaak kwam het niet voor dat de rechter zei: dit mag helemaal niet wat jullie doen?’

Hij legt uit: ‘Veel mensen waren gerustgesteld toen de Onderwijsinspectie zei dat het een onhaalbare wet is en dat er geen capaciteiten voor zijn, maar daar gaat het niet om. Geloof mij maar dat ze de capaciteiten wel gaan vinden om langs te gaan bij die organisaties waarvan de overheid, de politiek of het publieke debat op dat moment wil dat ze langsgaan.’

Hij doelt op zijn ervaringen toen hij docent was bij het Cornelis Haga Lyceum in 2017. ‘Ze hebben een aantal jaren heel veel teams op ons afgestuurd. De toenmalige minister Sander Dekker zei dat ze de inspectie vanaf dag één zouden langs sturen. En dat klopt ook, ze kwamen vanaf dag één, ze zijn daarna in dat jaar vaker langsgekomen.’

Volgens hem is deze wet bedoeld om ‘het kleine beetje rechtsstatelijke bescherming’ dat moslims genoten in Nederland te ontmantelen. ‘Wanneer we genoeg geld, kracht en mensen achter ons hadden, konden we bijvoorbeeld naar de rechter stappen. Die weg wordt ons in dit wetsvoorstel afgenomen. Hoe vaak kwam het niet voor dat de rechter zei: dit mag helemaal niet wat jullie doen?’

Halil Karaaslan, docent maatschappijleer in Rotterdam, beaamt de zorgen van Tekin.

‘De Wet toezicht op informeel onderwijs is op zichzelf al problematisch, omdat iedereen die de totstandkoming van de wet volgt, weet dat het komt vanuit een wens om moskeeën te controleren. Zeker nu het vertrouwen in de overheid vanuit de islamitische gemeenschap erg laag is, wordt met argwaan naar deze wet gekeken. In combinatie met een islamofoob kabinet maken moslims zich hier zeker zorgen over, en terecht’, zegt hij.

Hij noemt naast de petitie van Diyanet ook petities van andere groepen, zoals het Interkerkelijk Kenniscentrum, die ruim 52.000 keer is ondertekend.

‘Het grootste gevaar zit hem in de algemene formulering van het wetsvoorstel’

‘De overheid moet zich houden aan haar principes, de scheiding van kerk en staat, en dit niet selectief doorbreken op het moment dat het hen uitkomt of past binnen de politieke agenda’, aldus Karaaslan. ‘Daar waar het nodig is om haatpredikers of andere vormen van geweld tegen te gaan, is er de wet. De overheid zou meer moeten investeren in banden met diverse gemeenschappen om samen op te trekken tegen mogelijke problemen, in plaats van door dit soort voorstellen gehele groepen te demoniseren en weg te zetten als potentieel risico.’

Karaaslan noemt nog een extra zorgpunt: ‘Het grootste gevaar zit hem in de algemene formulering van het wetsvoorstel. Daarmee lijkt de wet van toepassing op iedereen, maar minderheidsgroepen weten dat dit in de praktijk niet zo zal zijn. Kortom, schrap deze wet, zoek toenadering, werk samen en betrek moslims bij de oplossing en zie ze niet alleen als partner bij het probleem.’

‘Wij noemen dit de Koranschoolpolitie’, zegt Sheher Khan, fractievoorzitter van Denk Amsterdam. ‘Het wetsvoorstel komt voort uit misstanden bij enkele islamitische scholen en de wens om al het islamitisch onderwijs te controleren. De Onderwijsinspectie zegt dat de controle niet uitvoerbaar is, er zijn veel te veel scholen. En waar ligt de grens? Willen ze ook naaiclubjes gaan controleren? Met veertigduizend ondertekenaars van de petitie is het signaal duidelijk: het wetsvoorstel moet worden ingetrokken.’