In Nieuwe Pioniers spreekt de Kanttekening migranten met een eigen onderneming, deze keer de 36-jarige in Nigeria geboren dansschooleigenaar Stanley Ijama. Anderhalf jaar geleden kwam hij vanuit Kaapverdië naar Nederland.

Vanuit een schoolsporthal klinkt deze zaterdagmorgen opzwepende muziek van MC Prego Prego. Bij binnenkomst in een verder lege hal volgen twee jonge vrouwen de dancemoves van hun leraar. De muziek van de Kaapverdische MC (Master of Ceremonies) is een van de vele nummers in Stanley’s Afrikaanse danslessen. Het is half augustus en normaal zijn er meer deelnemers. Vakantietijd of niet, de energieke Stanley zegt nooit een les af. Op zaterdag en dinsdag wordt er wekelijks in Bergen op Zoom Afrikaans gedanst.

Nadat Stanley de vrouwen tijd gunt om wat te drinken, klapt hij al snel enthousiast in zijn handen. ‘Okay now!’  Even later swingen de drie in een stevig tempo op Romance van Tota Lopi. Met deze manier van dansen bouw je conditie op, dat is duidelijk. Stanley’s Nederlands is nog minimaal. Soms heeft hij cursisten die nauwelijks Engels spreken. Taal is geen enkele barrière voor een goede dansles. Voor de dansinstructies volstaat 1,2,3,4. Verder: volg Stanley, wees niet verlegen, heb het naar je zin.

Voor dit verhaal gaan we ook naar het nabijgelegen Zeeuwse Tholen. Een plaats waar conservatieve protestantse christenen van oudsher grote invloed hebben. Bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen schreef de PVV historie, want de anti-migratiepartij kreeg in dit SGP-bolwerk de meeste stemmen. Hoe dan ook, geen plaats met veel mensen van kleur. Tholen ligt dan ook niet voor de hand als vestigingsplaats voor de HKM African Danceschool. Nog geen jaar woont Stanley hier met zijn Nederlandse vrouw Miryea en hun dochter Kewe en zoon Tejiri van vier maanden. Het stel heeft niks dan lof over de buren.

‘Ik ben als een parfum, dat overal lekker ruikt’

Opvallend dat Stanley en zijn gezin zo makkelijk zijn opgenomen in deze behoudende gemeenschap. Miryea verklaart het deels door de opgewektheid en tomeloze energie van haar man. ‘Stanley krijgt iedereen mee. Hij krijgt ook gereformeerden aan het dansen.’ Op vrijdagavond vindt er nu wekelijks bij de voormalige oesterputten een outdoor Afrikaanse dansles plaats. Naast tractorraces en carbidschieten heeft het stadje er een evenement bij. Gerealiseerd door de wilskracht van een Afrikaan die tot voor kort nooit een leven in Europa voorzag. Het maakt hem niet uit waar hij leeft. ‘Ik ben als een parfum, dat overal lekker ruikt’, schatert Stanley met sympathieke branie uit.

Enige kind van zijn moeder

De basis voor het parfum ligt in Nigeria, in de Delta staat. In de stad Warri zag Stanley het levenslicht. Zijn stam is de Urhobo en polygamie is daar een cultureel gegeven. ‘Mijn vader heeft dus veel kinderen.’ Stanley was het enige kind dat zijn moeder kreeg. Ze overleed toen hij nog een baby was. Een tante nam de zorg over. Hij spreekt er met dankbaarheid over. Stanley deed het prima op school, koos op een universiteit een technische opleiding. Dat was zo’n twintig jaar geleden. ‘Mijn doel was om als ingenieur te werken.’ Het bleef vooral bij schnabbelwerk als automonteur.

Aan een baan als dansleraar, als entertainer ook, daar dacht hij eerst niet aan. Hij werd ontdekt. ‘Ik ben een luidruchtig persoon.’ Een vrouw die in de entertainmentsector werkte, hoorde hem in een gesprek. ‘Ze vond me grappig en vroeg of ik haar MC wilde worden. ‘MC? geen idee wat dat inhield!’ Ze legde Stanley overtuigend uit wat er van een ‘master of ceremonies’ werd verwacht. ‘Je betaalt me wat om mensen te vermaken! Mooi toch!’

Als MC moest hij ook de gasten aan het dansen krijgen. Stanley bleek ervoor geboren. ‘Het werd zo mijn werk om mensen gelukkig te maken.’ Na zijn tante was het dus weer een vrouw die hem de weg wees op een beslissend levensmoment. ‘Vrouwen doen me altijd verder ontwikkelen.’ De MC bijverdiensten waren hard nodig, het monteurswerk betaalde slecht. Of hij in Nigeria plannen had om naar Europa te gaan? ‘Nee! Mijn leven was daar. Ik was trots dat ik kon overleven, kon dansen, mensen aan het lachen maakte. Ze zagen het leven in mij.’

Een van zijn broers was als profvoetballer in Kaapverdië terechtgekomen. Stanley besloot in 2015 hem te volgen. Voor de juiste papieren verbleef hij eerst maandenlang in Senegal. Lang verhaal kort, in Kaapverdië vond hij als gastheer werk in een hotel in Boa Vista. Wat deed hij? Toeristen uit Engeland, Duitsland en Nederland vermaken. ‘Volleybal met ze spelen, ze leren dansen, zodat ze zich thuis voelen en gelukkig zijn.’ Stanley vond het een toffe baan en hij verdiende meer dan in Nigeria. In Kaapverdië gaf hij dus voor het eerst aan witte mensen Afrikaans dansles, een prima doelgroep. ‘Ik kan iedereen leren om je lichaam te gebruiken. Je volgt mij en je danst.’

Toen brak de coronapandemie uit. Er volgde een tijd van improvisatie en de eindjes aan elkaar knopen. Na versoepeling van de coronamaatregelen was Miryea een van de eerste hotelgasten. Via reisorganisatie TUI had de West-Brabantse een vakantie geboekt. Het klikte met Stanley. ‘Ze heeft een goede spirit.’ Stanley stelde Miryea voor aan een vrouwelijke collega. ‘Ik kon me natuurlijk niet alleen op haar concentreren.’ Toch kreeg de Brabantse meer dan beroepsmatige aandacht van Stanley. ‘Ik heb haar de stad en de dorpen waar wij verbleven laten zien.’

Miryea kwam op een bijzonder moment in zijn leven. Zijn zus overleed in die periode. ‘Dat was traumatisch. Ik moest weer gelukkig worden.’ Miryea voorzag daarin en na afloop van de vakantie was ze twee maanden later alweer terug te Kaapverdië. Voor langere tijd nu en ze ging samenwonen met Stanley. Ze raakte zwanger. ‘Ongelukje’, zegt ze zelf. Ze vond het spannend om het aan de vader te vertellen. Ten onrechte. Stanley was ‘helemaal gelukkig’ toen hij het nieuws vernam. Een leven opbouwen in Nederland was nog steeds niet aan de orde. ‘Europa zat absoluut niet in mijn planning’, verduidelijkt Stanley.

Miryea zag op tegen bevallen in Kaapverdië en ging op verzoek van Stanley naar Nederland. Alleen. Na de bevalling zouden moeder en baby dan terugkeren naar Kaapverdië. Aan Stanley werd zes keer een visum geweigerd en hij had de hoop opgegeven om mee te gaan naar Nederland. Als een wonder kreeg hij uiteindelijk toch een visum en begin 2023 was hij in een Bredaas ziekenhuis bij de bevalling van hun dochter.

‘Europa zat absoluut niet in mijn planning’

Miryea maakte duidelijk dat ze vanwege de gezondheidzorg in Nederland wilde wonen. Om langer te blijven had de kersverse vader, die inmiddels een Kaapverdisch paspoort had, werk nodig. Miryea’s ouders hadden er geen vertrouwen in. ‘Niemand wil hier Afrikaans leren dansen, je kan in Nederland niet overleven’, kreeg hij van haar vader te horen. ‘Hij wilde dat ik terugging naar Kaapverdië. Mijn doel was juist me hier thuis te voelen en mijn gezin te onderhouden.’

Stanley heeft nu een verblijfsvergunning voor vijf jaar. Hij is een overlever. ‘Waar ik ook heen ga, geef me een paar weken, maanden en ik bouw iets op.’ Hij wist dat hij mensen kon leren Afrikaans te dansen. Miryea bouwde een website. Er volgden gratis proeflessen in Bergen op Zoom. Het balletje begon te rollen. Stanley vond een reguliere baan als mecanicien. Het stel – inmiddels getrouwd – slaagde erin een huis te kopen en verhuisde naar Tholen.

Een jaar na inschrijving bij de Kamer van Koophandel groeit de klantenkring van de dansschool nu gestaag. De outdoor les in Tholen is onbedoeld prima marketing. ‘Gisteravond waren er zeven deelnemers’, zegt Stanley trots in de sporthal. ‘Allemaal mensen uit Tholen die ons eerder hadden gezien en besloten mee te doen.’

Zo heeft hij inmiddels een kleine dertig leerlingen. Stanley wordt daarnaast gevraagd voor optredens Afrikaans dansen. ‘Alle uithoeken van Nederland al gezien. Zelfs in België een performance gegeven.’ Via de dansschool website verkoopt hij Afrikaanse kleding en sierraden. Zijn ambitie is dat het gezin uiteindelijk volledig van de dansschool leeft.

Stanley en Miryea hopen dat hun Nederlandse familie inmiddels toch een beetje trots is op hun veerkracht en ondernemerschap. In Kaapverdië en in het Nigeriaanse deltagebied zijn ze dat zonder meer. Helemaal omdat Stanley traditionele dansen van zijn stam nu aan Nederlanders leert.

Witte vrouwen met zwarte roots

Zijn danslessen hebben iets weg van fitness. Stanley verliest zijn doel niet uit het oog: met afromuziek en -dans leerlingen voor Afrika interesseren. Dat ze de veelzijdigheid van Afrikaanse cultuur en traditie zien, deze ervaren. ‘Zodat ze zelf Afrikaans dansleraar worden.’

Witte mensen Afrikaanse dans leren, ze opleiden tot leraar, het kan het verwijt van culturele toe-eigening opleveren. Maar Stanley verwerpt dogmatische beperkingen. Het gaat hem om het realiseren van verandering. ‘Ik heb nu witte vrouwen in mijn klas die zeggen dat ze Afrikaanse roots hebben. Ik ben blij dat ze dankzij mij goede dingen voor zichzelf leren. Ze willen gewoon meedoen.’

Stanley zegt geen zorgen te hebben over een toenemend strenger migratiebeleid. Hij vindt het onvoorstelbaar dat hij na vijf jaar weg uit Nederland zou moeten. ‘Betaalt de overheid dan de hypotheek van ons huis af? Ik werk nu hier en Miryea ondersteunt mij daarbij.’ Zonder woorden als xenofobie en racisme in de mond te nemen, draagt hij er de oplossing voor aan. ‘Laat de regering de bevolking leren om migranten niet als vijand te zien. Zie ze als investeerder. Mensen die iets opbouwen, die belasting betalen die je gebruikt voor gezondheidszorg.’

De les in de sporthal eindigt met opzwepende Senegalese drummuziek. De deelneemsters zijn na een uurtje dansen afgemat. Wel opgewekt, voldaan. Hun leraar zit nog vol energie en kijkt uit naar de volgende les. ‘Als ik een maand thuis moet zitten, dan ga ik dood.’ Plezier in het overleven hebben, deze levensles geeft Stanley aan ondernemende nieuwkomers mee.