Er werd dabka gedanst, mandi gegeten en heel veel gelachen. De sfeer zat er goed in op de kade van de Rotterdamse Schiehaven, een van de opvanglocaties van het COA in de havenstad. Hier werd open azc-dag zaterdag uitbundig gevierd.

Aan de Rotterdamse kade liggen de Dutch Harmony en Cezanne, twee boten waar op dit moment alleen mannelijke asielzoekers verblijven. Even verderop ligt de vrouwenboot. Deze boten samen vormen het tijdelijke thuis voor zo’n 158 asielzoekers, die zaterdag bijeen waren gekomen om er een feestje van te maken.

Net als vorig jaar deed deze locatie weer mee met de open dag, vertelt Muntaha Saleh, die voor het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) werkt. ‘We kregen van tevoren wel te horen dat er een veiligheidsrisico bestond. Het advies was om niet mee te doen, maar we hebben het toch gewoon gedaan. Ik heb geen enkele dreiging gezien’, zegt ze enthousiast.

‘Ik zit hier al 21 maanden’

En dat betekende veel lachende gezichten. Tegenover de boot zit een vrouw uit Syrië. Ze verkoopt zelfgebreide mutsen, sjaals en sleutelhangers. Voor haar betekent vandaag even weg uit de dagelijkse sleur van het leven op een boot. ‘Ik zit hier al 21 maanden’, vertelt ze. ‘Mijn man en drie kinderen zijn nog in Syrië. Mijn jongste is zes jaar. Ik zou ze zo graag zien. Het wachten duurt zo ontzettend lang.’

De vrouw, van wie de naam bij de redactie bekend is, is Koerdisch en komt uit Afrin, een van de plekken in Syrië waar de oorlog nog gaande is. Dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) dit niet ziet en haar zo lang laat wachten op een besluit, begrijpt ze niet en maakt haar wanhopig.

Het doet haar zichtbaar goed even te praten, en dat is precies het idee van de open dag, die jaarlijks wordt georganiseerd door het COA, de IND, Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V) en VluchtelingenWerk op nationale Burendag. Want de bewoners van het azc zijn ook buren, is het idee, en veel mensen in de stad hebben geen idee hoe het leven van deze buren eruitziet.

Dit was dan ook de reden voor Jan Bekkers en Bert Goud om even op de koffie te gaan op de Schiehaven. Jan kijkt vanuit zijn woning uit op de twee boten. Bert komt uit Schiedam, maar de COA-locaties in deze stad deden dit jaar niet mee. ‘We wilden zien hoe deze mensen leven. In de media wordt toch vaak een beeld gecreëerd waardoor we denken dat het gevaarlijk is om hier te komen. Maar dat beeld klopt dus helemaal niet’, vertelt Goud.

Rondleiding

Terwijl de opzwepende muziek die bij de Arabische volksdans hoort door de speakers galmt, worden plukjes bezoekers af en toe meegenomen de boot op, voor een rondleiding door het azc. ‘Dit is een relatief luxe uitvoering’, zegt Berat E. al direct als hij de rondleiding begint. ‘Er zijn ook cruiseschepen die als azc fungeren. Maar alle extra’s die bij een cruiseschip horen, zoals een zwembad of een cinema, zijn niet beschikbaar voor de bewoners. We verzorgen de basis: mensen kunnen hier slapen, eten en wat chillen.’

Berat, die niet met zijn volledige achternaam genoemd wil worden, werkt als woonbegeleider op een azc in Vlaardingen. ‘Maar dat azc gaat binnenkort dicht’, vertelt hij. ‘Er is heel veel kritiek geweest vanuit de bewoners in de wijk. Ze zouden zich onveilig voelen. Ik werk hier echt al best wat jaren, en heb nog nooit iets gezien wat dit gevoel van onveiligheid zou kunnen aanwakkeren. Het is echt een beeld dat mensen zelf creëren. Zo was er laatst een klacht over asielzoekers die op fatbikes rond zouden rijden. Er is echt niemand in dat azc die een fatbike heeft, toch worden deze fatbikes door omwonenden aan het azc gerelateerd.’

‘Er is echt niemand in dat azc die een fatbike heeft’

Ondanks het gebrek aan bewijs is de gemeente gezwicht voor de aanhoudende klachten, vertelt hij. De bewoners van het azc zullen binnenkort worden overgeplaatst en ook de woonbegeleiders krijgen een nieuwe locatie toegewezen. ‘Op deze boot hebben bewoners veel minder last van boze omwonenden. Ik denk eerlijk gezegd dat dit komt omdat een boot toch wat meer uit de stad ligt. Het azc in Vlaardingen ligt in het centrum, mensen voelen zich dan sneller bedreigd.’

Negatief beeld

‘Het is toch echt jammer dat mensen zo’n negatief beeld hebben van azc’s, want meestal gaat het juist heel goed’, zegt Simone van Buddy to Buddy, een organisatie die nieuwkomers koppelt aan – in dit geval – Rotterdammers om hen uit hun sociale isolement te halen. ‘En daar is echt veel animo voor. Elke maand starten we een nieuwe lichting, waarbij we steeds zo’n vijftig koppels maken. Dat is echt heel gezellig. Vorige maand heeft een van de deelnemers voor ons gekookt en hebben we met z’n allen gegeten. Dat zijn de leuke momenten.’

‘Misschien blijven mensen weg omdat ze denken dat het niet veilig is om hier te komen’

Volgens Simone vloeit het negatieve beeld rondom azc’s voort uit de berichtgeving in de media. ‘Ook nu werd er veel aandacht besteed aan de demonstraties bij azc’s, terwijl dit de uitzondering vormt. Er zijn ook heel veel gemeenten waar het heel goed gaat. Kijk naar deze dag vandaag. Daar mag wat mij betreft wel wat meer aandacht voor komen.’

Muntaha is het daarmee eens. ‘Het is hier echt gezellig, toch zijn er heel wat minder mensen vandaag dan vorig jaar. Misschien blijven mensen toch weg omdat ze denken dat het niet veilig is om hier te komen. Er is immers veel aandacht geweest voor de demonstraties. Terwijl hier nog nooit zoiets is gebeurd’, zegt de COA-medewerkster.

Toch was veiligheid voor de Silja, het cruiseschip even verderop waar 1500 mensen verblijven, reden om dicht te blijven. ‘Het is niet dat er een directe dreiging was. Maar deze boot is zo groot. Als we hier mensen rondleiden, kunnen we minder makkelijk het overzicht houden’, vertelt een bewaker van de locatie aan de Marconistraat. ‘We doen dit uit voorzorg. Gelukkig hebben we nog nooit een dreiging ervaren, en ik sta hier al vanaf de eerste dag’, zegt hij goedlachs.

‘Gelukkig hebben we nog nooit een dreiging ervaren’

Inmiddels wordt op de Schiehaven de mandi tevoorschijn gehaald: een typisch Jemenitisch rijstgerecht met kip, speciaal voor deze gelegenheid geserveerd door Yemini Restaurant uit Den Haag. Een aantal mannen in traditionele kledingdracht komt uit de boot tevoorschijn. ‘Oh, de show gaat beginnen’, klinkt het. ‘Het is fijn als mensen zo goed met elkaar kunnen opschieten’, zegt Berat. ‘Dat is echt niet altijd het geval. Je komt toch terecht in een kamer met een vreemde, en die kiezen wij voor ze uit. Dat kan heel wat spanningen opleveren.’

Op de valreep komen drie internationale kunststudenten het terrein oplopen. Ze wonen net drie weken in Rotterdam, niet ver van de boot vandaan, en willen zien wat de stad te bieden heeft. ‘En dit hoort daar ook bij.’