Ongedocumenteerden en hun sympathisanten protesteerden zondagmiddag in Den Haag tegen het strafbaar stellen van illegaliteit. ‘Onze economie draait op migranten.’

De blauwe en rode petjes van de FNV bieden uitkomst tegen de felle middagzon in Den Haag. Het is 27 graden en het parkje tegenover Den Haag Centraal is gevuld met enkele honderden ‘illegale’ arbeiders en hun steunbetuigers die samen demonstreren tegen de strafbaarstelling van illegaliteit. De wet moet nog door de Eerste Kamer, maar op 1 juli stemde de Tweede Kamer al vóór, na een blunder van linkse partijen. Enkele Kamerleden van de Partij voor de Dieren en de PvdA waren afwezig vanwege Keti Koti.

Op het podium probeert een muziekband de moed erin te houden, maar de onwennige, gespannen gezichten van ongedocumenteerde arbeiders spreken boekdelen. Hun aanwezigheid in Nederland staat op het spel. De politiebusjes rondom het park maken de dreiging extra voelbaar.

In deze omstandigheden kunnen zij alleen via de institutionele bescherming van de vakbond, die de demonstratie heeft georganiseerd, naar buiten treden en hun ongenoegen met het demissionaire kabinet uiten. Velen durven toch niet te spreken. De oudere, witte vakbondsleden doen dat veelal namens hen.

Onchristelijk

‘Ik sta hier omdat niemand illegaal kan zijn’, zegt Gerhard van Roon, met een petje op. Hij is met zijn kleindochter gekomen, die een kartonnen bordje vasthoudt waarop staat: ‘Geen mens is illegaal’. Opa legt uit: ‘We hebben een prachtige Grondwet en artikel 1 zegt dat iedereen in Nederland in gelijke gevallen gelijk behandeld moet worden. Er staat niks over of je een paspoort moet hebben of hier geboren moet zijn. Het idee alleen al dat je het verblijf van mensen strafbaar gaat stellen, vind ik zo onchristelijk en totaal niet in overeenstemming met de waarden van onze maatschappij.’

Met christendom doelt hij geenszins op de interpretatie die rechtse politici erop nahouden. Die zouden alleen lippendienst bewijzen aan de zogenoemde ‘joods-christelijke fundamenten’ van Nederland. ‘Nou, wat zegt het christendom dan?’ vraagt hij retorisch. ‘Heb je naaste lief. En dat staat ook in de Thora. Het gaat om medemenselijkheid, en de strafbaarstelling van illegaliteit heeft daar helemaal niks mee te maken.’

Hij vindt het goed dat de FNV haar nek uitsteekt en zich over deze groep ontfermt, want volgens hem is het een hypocriete discussie. ‘Je kunt best tegen migratie zijn, maar dan moet je tegen je kiezers ook zeggen dat ze voortaan zelf naar de winkel moeten, in plaats van pakjes laten bezorgen. En wil je een pizza op een regenachtige zondagavond? Dan ga je, zonder migranten, maar jezelf lekker natfietsen naar de pizzeria.’

‘Tussen mijn hoofd en mijn onderbuik zit mijn hart’

Verderop staan twee oudere vrouwen. Een van hen houdt een bordje vast. ‘Tussen mijn hoofd en mijn onderbuik zit mijn hart’, heeft Nelleke daarop geschreven. Dat vereist enige toelichting. ‘Nou, je kunt een heel rationeel oordeel hebben over legaliteit, maar in de basis gaat het om menselijkheid.’

Ze vindt het logisch dat mensen naar Nederland komen. ‘Zij zoeken toch een beter leven, vaak uit veiligheidsoverwegingen. Of ze willen juist het leven dat zij niet hebben gehad mogelijk maken voor hun kinderen. Dat moet herkend en erkend worden, in plaats van mensen weg te stoppen.’

Koker van de PVV

Nelleke werkt zelf bij VluchtelingenWerk en ziet ‘nogal wat’ voorbij komen, van hopeloze statushouders tot ongedocumenteerden. ‘Die zijn echt aan het overleven, en verrichten soms ook illegale arbeid om in leven te blijven. Deze wet komt uit de koker van de PVV, gericht tegen asielmigratie. Over arbeidsmigranten kunnen ze nauwelijks praten, want daar leunt de hele economie op. Ze drijven een wig tussen allerlei mensen die hierheen komen.’

Op het podium wordt inmiddels in het Engels gescandeerd: “Deze wet is onrechtvaardig. Mensen zullen hierdoor schade ondervinden. Deze wet is onwettig. Ze is in strijd met internationale verdragen, met ILO-verdragen en met Europese wetgeving. Wij zijn werknemers, geen criminelen. Wij hebben rechten.”

Nederland heeft het ILO-verdrag met daarin arbeidsrechten voor huishoudelijk personeel niet geratificeerd.

‘Ik ben hier uit solidariteit’

‘We gaan die wet tegenhouden,’ wordt verder geroepen vanaf het podium. ‘Het is onmenselijk, onrechtvaardig en onuitvoerbaar. Gewone mensen, werkers, vaders, moeders, kinderen. Wij zijn arbeiders, geen criminelen.’

Berry komt net aanlopen met een kleurrijk bord. ‘Iedereen heeft recht op een thuis’, heeft hij erop geschilderd, met drie vuisten in de lucht, een tentje en een eenzaam mannetje op een bank. ‘Ik ben hier uit solidariteit’, zegt hij.

Hij is het op zich niet oneens met het feit dat mensen zelf hierheen trekken en dat Nederland niet de hele wereld kan opvangen. ‘Maar het gaat natuurlijk om de grote oorzaken van migratie. Oorlog, geweld, ongelijkheid. Zolang we daar niks aan doen, vind ik dat mensen het recht hebben om hier naartoe te komen.’

Volgens hem gaat het om uitbuiting, maar ook om klimaatverandering. ‘Daar hebben wij bijvoorbeeld minder last van dan Afrika.’ Ook wijst hij erop dat veel bedrijven gebruikmaken van zwart werk. ‘Daaruit ontstaat volgens mij het verblijfsrecht van al deze mensen. Hun arbeid is kennelijk nodig.’

Tienduizenden leegstaande gebouwen

Ook activisten van Migreat zijn aanwezig in Den Haag. Liam wil wel reageren. ‘Ja, we kunnen hier niet oneindig veel mensen huisvesten, maar we kunnen er wel veel meer huisvesten dan we nu doen’, zegt hij. ‘Eén ding waar we momenteel altijd over horen, is dat er niet genoeg huizen zijn. Maar er zijn tienduizenden leegstaande gebouwen in handen van investeringsmaatschappijen en verhuurders, daar hoor je niemand over.’

Nederland mag volgens hem de migrantenarbeiders dankbaar zijn. ‘Zonder hen zouden we niets kunnen. Wie zouden er anders zijn om het werk te doen dat we het minst graag zelf doen? We delegeren dat werk vaak aan migrantenarbeiders en behandelen hen vervolgens ook nog eens slecht. Zo bouw je geen samenleving op. Dit is uitbuiting.’

‘We kunnen veel meer mensen huisvesten dan we nu doen’

Een van de weinige migrantenarbeiders die wél wil spreken, is Alex uit de Filipijnen. Hij woont inmiddels legaal in Nederland en is gekomen met zijn zoon. ‘Wij helpen bouwen aan Nederland’, staat op zijn bord.

‘‘Zij komen hier met de beste bedoelingen. De omstandigheden en het systeem hebben hen hierheen geleid. Niet omdat ze slechte mensen of criminelen zijn, maar omdat ze op zoek zijn naar kansen: om te leven en hun gezinnen te onderhouden. Het lot heeft hen hier gebracht, en ze willen Nederland een beter land maken dan ze het aantroffen.’

Morgen wordt de strafbaarstelling behandeld in de Eerste Kamer.